Rosyjska depesza kondolencyjna – wzorzec gatunkowy
Ewa Białek
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieAbstrakt
The aim of the study is to characterise a genre pattern of a condolence telegram in Russian. A telegram is one of many genres of diplomatic correspondence, used to give condolences and express sympathy and support on the occasion of calamities and natural disasters. The senders and receivers of telegrams are heads of state (official institutinal communication), as well as nations
of both countries and people afflicted with the disaster. The study conducted on a corpus of 150 texts (50 telegrams and 100 press releases) analyses the structure and lexico-pragmatic features of texts to establish the most frequent pattern of telegram in the current textual corpus. The results of the study show that a condolence telegram is a highly conventionalized genre.
Słowa kluczowe:
condolency telegram, diplomacy, genre pattern, text, press releaseBibliografia
Кремлин – Президент России. (online) http://kremlin.ru
Słowniki Bogusławski Andrzej. 1983. Ilustrowany słownik rosyjsko-polski, polsko-rosyjski. T. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
BSSIA – Bolʹšoj slovarʹ sinonimov i antonimov russkogo âzyka. 2016. Sost. Šilʹnova N.I. Moskva: OOO „Dom slavânskoj knigi” [БССиА – Большой словарь синонимов и антонимов русского языка. 2016. Сост. Шильнова Н.И. Москва: ООО „Дом славянской книги”].
BTS – Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka. 2003. Glav. red. Kuznecov S.A. Sankt-Peterburg: Norint [БТС – Большой толковый словарь русского языка. 2003. Глав. pед. Кузнецов С.А. Санкт-Петербург: Норинт].
BTSS – Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ sinonimov russkoj reči. 2008. Red. Babenko L.G. Moskva: Ast-Press Kniga [БТСС – Большой толковый словарь cинонимов русской речи. 2008. Ред. Бабенко Л.Г. Москва: Аст-Пресс Книга].
BTSUŠ – Ušakov Dmitrij N. 2014. Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka. Sovremennaâ redakciâ. Moskva: OOO „Dom slavânskoj knigi” [БТСУш – Ушаков Дмитрий Н. 2014. Большой толковый словарь русского языка. Cовременная редакция. Москва: ООО „Дом славянской книги”].
ISJP – Inny słownik języka polskiego. 2000. Red. nacz. Bańko M. T. 1: A–Ó. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
NSRPPR – Wawrzyńczyk Jan, Bartwicka Halina, Kulpina Valentina, Małek Eliza. 2016 (2008). Nowy słownik rosyjsko-polski, polsko-rosyjski. Red. nauk. Wawrzyńczyk J. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
RSS – Russkij semantičeskij slovarʹ. 2003. Pod obŝ. red. Švedovoj N.Û. T. III. Moskva: Azbukovnik [РСС – Русский семантический словарь. 2003. Под общ. ред. Шведовой Н.Ю. T. III. Москва: Азбуковник].
SDwor – Настольный русско-польский словарь. Podręczny słownik rosyjsko-polski. 1969. Red. Dworecki J.H. Warszawa: Wiedza Powszechna.
SÈ – Seničkina Elena P. 2008. Slovarʹ èvfemizmov russkogo âzyka. Moskva: FLINTA: Nauka [СЭ – Сеничкина Елена П. 2008. Словарь эвфемизмов русского языка. Москва: ФЛИНТА: Наука].
SRS – Abramov Naum. 2002 (1999). Slovarʹ russkih sinonimov i shodnyh po smyslu vyraženij. Moskva. Èlektronnaâversiâ, „GRAMOTA.RU” [CРС – Абрамов Наум. 2002 (1999). Cловарь русских синонимов и сходных по смыслу выражений. Москва. Электронная версия, „ГРАМОТА.РУ”].
SS – Kurzowa Zofia, Kubiszyn-Mędrala Zofia, Skarżyński Mirosław, Winiarska Justyna. 1998. Słownik synonimów. Red. nauk. Kurzowa Z. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
TSRÂ – Tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka s vklûčeniem svedenij o proishoždenii slov. 2008. Otv. red. Švedova N.Û. Moskva: Azbukovnik [ТСРЯ – Толковый словарь русского языка с включением сведений о происхождении слов. 2008. Отв. ред. Шведова Н.Ю. Москва: Азбуковник].
USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego. 2003. Red. Dubisz S. T. 1–4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Akišina Alla A., Formanovskaâ Natalʹâ I. 2008. Ètiket russkogo pisʹma: Učebnoe posobie. Izd. 6-e. Moskva: Lenand [Акишина Алла А., Формановская Наталья И. 2008. Этикет русского письма: Учебное пособие. Изд. 6-e. Москва: Ленанд].
Bâlèk Èva. 2015. Ètiket verbalʹnoj noty: kompliment. V: Russkij âzyk segodnâ. Vyp. 6: Rečevye žanry sovremennogo obŝeniâ. Otv. red. Zanadvorova A.V. Moskva: FLINTA: Nauka: 32–43 [Бялэк Эва. 2015. Этикет ве рбальной ноты: комплимент. В: Русский язык сегодня. Вып. 6: Речевые жанры современного общения. Отв. ред. Занадворова А.В. Москва: ФЛИНТА: Наука: 32–43].
Białek Ewa. 2015. Translat i korpus: o projekcie „Dyplomacja i polityka. Rosyjsko-polska sonda słownikowa”. W: „Przekład – Język – Kultura”. T. IV. Red. Lewicki R. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 137–149.
Kaptur Ewa, Narloch Andrzej. 2014. Rosyjskie internetowe wpisy kondolencyjne (cz. 1). „Acta Neophilologica” nr 16/1: 53–64.
Marcjanik Małgorzata. 1997. Polska grzeczność językowa. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna. Marcjanik Małgorzata. 2001. W kręgu grzeczności. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
Mitina Evgeniâ A. 2012. Rečevoj žanr „Soboleznovanie” v russkoj lingvokulʹture. „Vestnik ČelGU” № 2 (256): 56–58. (online) http://cyberleninka.ru/article/n/rechevoy-zhanr-soboleznovanie-v-russkoy-lingvokulture (dostup 30.06.2017) [Митина Евгения А. 2012. Речевой жанр „Соболезнование” в русской лингвокультуре. „Вестник ЧелГУ” № 2 (256): 56–58. (online) http://cyberleninka.ru/ article/n/rechevoy-zhanr-soboleznovanie-v-russkoy-lingvokulture (доступ 30.06.2017)].
Orłowski Tomasz. 2015. Protokół dyplomatyczny. Między tradycją a nowoczesnością. Warszawa: PISM.
Rogalska Marta. 2015. Kondolencje w polszczyźnie. Definicja – kontekst pragmatyczny – wzorzec gatunkowy. „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 27: 185–200.
Sutor Julian. 2008. Korespondencja dyplomatyczna. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Sutor Julian. 2010. Leksykon dyplomatyczny. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Sutor Julian. 2012. Prawo dyplomatyczne i konsularne. Warszawa: LexisNexis.
Sutor Julian. 2016. Etykieta dyplomatyczna z elementami protokołu i ceremoniału. Warszawa: Wolter Kluwer.
Unukovič E.A. 2010. Telegramma soboleznovaniâ kak sžatyj političeskij tekst. „Vìsnik Lugansʹkogo nacìonalʹnogo unìversitetu ìmenì Tarasa Ševčenka”. (online) http://www.stattionline.org.ua/pedagog/104/18694-telegramma-soboleznovaniya-kak-szhatyj-politicheskij-tekst.html (dostup 30.06.2017) [Унукович E.A. 2010. Телеграмма соболезнования как сжатый политический текст. „Вісник Луганського національного університету імені Тараса Шевченка”. (online) http://www. stattionline.org.ua/pedagog/104/18694-telegramma-soboleznovaniya-kak-szhatyj-politicheskij-tekst.html (доступ 30.06.2017)].
Wojtak Maria. 2004. Gatunki prasowe. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zaliznâk Anna A., Levontina Irina B., Šmelëv Aleksej D. 2005. Klûčevye idei russkoj âzykovoj kartiny mira. Moskva: Âzyki slavânskoj kulʹtury [Зализняк Анна А., Левонтина Ирина Б., Шмелёв Алексей Д. 2005. Ключевые идеи русской языковой картины мира. Москва: Языки славянской культуры].
Zaliznâk Anna A., Levontina Irina B., Šmelëv Aleksej D. 2012. Konstanty i peremennye russkoj âzykovoj kartiny mira. Moskva: Âzyki slavânskoj kulʹtury [Зализняк Анна А., Левонтина Ирина Б., Шмелёв Алексей Д. 2012. Константы и переменные русской языковой картины мира. Москва: Языки славянской культуры].
Słowniki Bogusławski Andrzej. 1983. Ilustrowany słownik rosyjsko-polski, polsko-rosyjski. T. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
BSSIA – Bolʹšoj slovarʹ sinonimov i antonimov russkogo âzyka. 2016. Sost. Šilʹnova N.I. Moskva: OOO „Dom slavânskoj knigi” [БССиА – Большой словарь синонимов и антонимов русского языка. 2016. Сост. Шильнова Н.И. Москва: ООО „Дом славянской книги”].
BTS – Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka. 2003. Glav. red. Kuznecov S.A. Sankt-Peterburg: Norint [БТС – Большой толковый словарь русского языка. 2003. Глав. pед. Кузнецов С.А. Санкт-Петербург: Норинт].
BTSS – Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ sinonimov russkoj reči. 2008. Red. Babenko L.G. Moskva: Ast-Press Kniga [БТСС – Большой толковый словарь cинонимов русской речи. 2008. Ред. Бабенко Л.Г. Москва: Аст-Пресс Книга].
BTSUŠ – Ušakov Dmitrij N. 2014. Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka. Sovremennaâ redakciâ. Moskva: OOO „Dom slavânskoj knigi” [БТСУш – Ушаков Дмитрий Н. 2014. Большой толковый словарь русского языка. Cовременная редакция. Москва: ООО „Дом славянской книги”].
ISJP – Inny słownik języka polskiego. 2000. Red. nacz. Bańko M. T. 1: A–Ó. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
NSRPPR – Wawrzyńczyk Jan, Bartwicka Halina, Kulpina Valentina, Małek Eliza. 2016 (2008). Nowy słownik rosyjsko-polski, polsko-rosyjski. Red. nauk. Wawrzyńczyk J. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
RSS – Russkij semantičeskij slovarʹ. 2003. Pod obŝ. red. Švedovoj N.Û. T. III. Moskva: Azbukovnik [РСС – Русский семантический словарь. 2003. Под общ. ред. Шведовой Н.Ю. T. III. Москва: Азбуковник].
SDwor – Настольный русско-польский словарь. Podręczny słownik rosyjsko-polski. 1969. Red. Dworecki J.H. Warszawa: Wiedza Powszechna.
SÈ – Seničkina Elena P. 2008. Slovarʹ èvfemizmov russkogo âzyka. Moskva: FLINTA: Nauka [СЭ – Сеничкина Елена П. 2008. Словарь эвфемизмов русского языка. Москва: ФЛИНТА: Наука].
SRS – Abramov Naum. 2002 (1999). Slovarʹ russkih sinonimov i shodnyh po smyslu vyraženij. Moskva. Èlektronnaâversiâ, „GRAMOTA.RU” [CРС – Абрамов Наум. 2002 (1999). Cловарь русских синонимов и сходных по смыслу выражений. Москва. Электронная версия, „ГРАМОТА.РУ”].
SS – Kurzowa Zofia, Kubiszyn-Mędrala Zofia, Skarżyński Mirosław, Winiarska Justyna. 1998. Słownik synonimów. Red. nauk. Kurzowa Z. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
TSRÂ – Tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka s vklûčeniem svedenij o proishoždenii slov. 2008. Otv. red. Švedova N.Û. Moskva: Azbukovnik [ТСРЯ – Толковый словарь русского языка с включением сведений о происхождении слов. 2008. Отв. ред. Шведова Н.Ю. Москва: Азбуковник].
USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego. 2003. Red. Dubisz S. T. 1–4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Akišina Alla A., Formanovskaâ Natalʹâ I. 2008. Ètiket russkogo pisʹma: Učebnoe posobie. Izd. 6-e. Moskva: Lenand [Акишина Алла А., Формановская Наталья И. 2008. Этикет русского письма: Учебное пособие. Изд. 6-e. Москва: Ленанд].
Bâlèk Èva. 2015. Ètiket verbalʹnoj noty: kompliment. V: Russkij âzyk segodnâ. Vyp. 6: Rečevye žanry sovremennogo obŝeniâ. Otv. red. Zanadvorova A.V. Moskva: FLINTA: Nauka: 32–43 [Бялэк Эва. 2015. Этикет ве рбальной ноты: комплимент. В: Русский язык сегодня. Вып. 6: Речевые жанры современного общения. Отв. ред. Занадворова А.В. Москва: ФЛИНТА: Наука: 32–43].
Białek Ewa. 2015. Translat i korpus: o projekcie „Dyplomacja i polityka. Rosyjsko-polska sonda słownikowa”. W: „Przekład – Język – Kultura”. T. IV. Red. Lewicki R. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 137–149.
Kaptur Ewa, Narloch Andrzej. 2014. Rosyjskie internetowe wpisy kondolencyjne (cz. 1). „Acta Neophilologica” nr 16/1: 53–64.
Marcjanik Małgorzata. 1997. Polska grzeczność językowa. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna. Marcjanik Małgorzata. 2001. W kręgu grzeczności. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
Mitina Evgeniâ A. 2012. Rečevoj žanr „Soboleznovanie” v russkoj lingvokulʹture. „Vestnik ČelGU” № 2 (256): 56–58. (online) http://cyberleninka.ru/article/n/rechevoy-zhanr-soboleznovanie-v-russkoy-lingvokulture (dostup 30.06.2017) [Митина Евгения А. 2012. Речевой жанр „Соболезнование” в русской лингвокультуре. „Вестник ЧелГУ” № 2 (256): 56–58. (online) http://cyberleninka.ru/ article/n/rechevoy-zhanr-soboleznovanie-v-russkoy-lingvokulture (доступ 30.06.2017)].
Orłowski Tomasz. 2015. Protokół dyplomatyczny. Między tradycją a nowoczesnością. Warszawa: PISM.
Rogalska Marta. 2015. Kondolencje w polszczyźnie. Definicja – kontekst pragmatyczny – wzorzec gatunkowy. „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 27: 185–200.
Sutor Julian. 2008. Korespondencja dyplomatyczna. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Sutor Julian. 2010. Leksykon dyplomatyczny. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Sutor Julian. 2012. Prawo dyplomatyczne i konsularne. Warszawa: LexisNexis.
Sutor Julian. 2016. Etykieta dyplomatyczna z elementami protokołu i ceremoniału. Warszawa: Wolter Kluwer.
Unukovič E.A. 2010. Telegramma soboleznovaniâ kak sžatyj političeskij tekst. „Vìsnik Lugansʹkogo nacìonalʹnogo unìversitetu ìmenì Tarasa Ševčenka”. (online) http://www.stattionline.org.ua/pedagog/104/18694-telegramma-soboleznovaniya-kak-szhatyj-politicheskij-tekst.html (dostup 30.06.2017) [Унукович E.A. 2010. Телеграмма соболезнования как сжатый политический текст. „Вісник Луганського національного університету імені Тараса Шевченка”. (online) http://www. stattionline.org.ua/pedagog/104/18694-telegramma-soboleznovaniya-kak-szhatyj-politicheskij-tekst.html (доступ 30.06.2017)].
Wojtak Maria. 2004. Gatunki prasowe. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zaliznâk Anna A., Levontina Irina B., Šmelëv Aleksej D. 2005. Klûčevye idei russkoj âzykovoj kartiny mira. Moskva: Âzyki slavânskoj kulʹtury [Зализняк Анна А., Левонтина Ирина Б., Шмелёв Алексей Д. 2005. Ключевые идеи русской языковой картины мира. Москва: Языки славянской культуры].
Zaliznâk Anna A., Levontina Irina B., Šmelëv Aleksej D. 2012. Konstanty i peremennye russkoj âzykovoj kartiny mira. Moskva: Âzyki slavânskoj kulʹtury [Зализняк Анна А., Левонтина Ирина Б., Шмелёв Алексей Д. 2012. Константы и переменные русской языковой картины мира. Москва: Языки славянской культуры].
Białek, E. (2018). Rosyjska depesza kondolencyjna – wzorzec gatunkowy. Acta Polono-Ruthenica, 2(XXII), 51–63. https://doi.org/10.31648/apr.1324
Ewa Białek
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
