„Jeruszalaim de Lite”. Obraz Wilna w opowiadaniu Grigorija Kanowicza Sen o Jeruzalem, którego już nie ma
Agnieszka Lenart
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIAbstrakt
The considerations made in the article concern the image of Vilnius in the prose of Grigory Kanovich, a writer, who in all his previous works remains faithful to the Jewish Lithuania, which he remembers from his childhood. The story of Kanovich entitled Dream of Jerusalem, which no longer exists has been carefully analyzed. The post-war Jerusalem of North is undoubtedly the center of the Jewish ethnos, a mythical place, unique, admirable, but also a place of disappoint- ments, broken dreams, a city full of shed tears and marked by bloody events of the war. The theme of dream present in the work is at the same time longing for freedom, return to the ideal past, but also a symbol of fear and memory of the place which will never be the same again.
Słowa kluczowe:
Grigory Kanovich, Yerushalayim de Lite, Jewish Vilnius, Jewish ethnosBibliografia
J. E. Cirlot, Słownik symboli, Kraków 2007.
W. Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 2006.
G. Kanowicz, Park niepotrzebnych Żydów, przeł. B. Szwarcman-Czarnota, Sejny 2005.
Г. Канович, Штрихи к автопортрету, „Иерусалимский журнал” 2008, nr 27.
Григорий Канович, [w:] „Слово писателя”, Осень 2002.
Справочник Союза русскоязычных писателей Израиля 1999 год, pod red. L. Finkela.
W. Kasack, Leksykon literatury rosyjskiej XX wieku, przeł. B. Kodzis, Wrocław 1996, s. 254-255.
С. Чупрынин, Григорий Канович [w:] Русская литература сегодня. Зарубежье, Moskwа 2008, s. 251.
Г. Канович, Продавец снов, „Октябрь”1998, nr 1.
Считаю себя русским писателем, беседу вел М. Гейзер, „Вопросы литературы” 2003, nr 4.
Г. Канович, Сон об исчезнувшем Иерусалиме, [w:] Облако под названием Литва, Иерусалим 2011, s. 7.
K. Sobolewska, Miasto i wieś jako opozycja kulturowa, [w:] tejże: Miasto i wieś. Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, tom 12, Kraków 2007, s. 7.
E. Rybicka, Geopoetyka (o mieście, przestrzeni i miejscu we współczesnych teoriach i praktykach kulturowych, [w:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, pod red. M. P. Markowskiego i R. Nycza, Kraków 2006, s. 472.
О. Качеревская, Литва в трилогии Г. Кановича (Козлёнок за два гроша, Не отврати лица от смерти, Очарование сатаны), [w:] „Meninis tekstas” 2008, Nr 6 (1), s. 259.
C. G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1993.
G. Jung, Psychologia a religia, Warszawa 1970.
Ю. Козлов, Проблема национальной/этнической идентификации в творчестве Дины Рубиной, „Literatura” 2004, 46 (2), s. 6.
A. Kłoskowska, Tożsamość i identyfikacja narodowa w perspektywie historycznej i psychologicznej, „Kultura i społeczeństwo” 1992, nr 1, s. 139.
Czasopismo
Г. Аграновский., И. Гузенберг, Литовский Иерусалим. Краткий путеводитель по памятным местам еврейской истории и культуры в Вильнюсе, Wilno 1992, s. 64-65.
Электронная еврейская энциклопедия, http://www.eleven.co.il/?mode=article&id=15060&query= (dostęp: 10 czerwca 2013 r.)
J. Nikitorowicz, Tożsamość osobowa i kulturowa [w:] tegoż, Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa, Białystok 1995, s. 68.
E. H. Erikson, Tożsamość a cykl życia, Poznań 2004.
K. Dettlaff, A gdyby nas lepiej kuszono? O ocaleniu i zagładzie Miasta wartości. Raport z oblężonego Miasta Zbigniewa Herberta [w:] Literatura i/a tożsamość w XX wieku, pod. redakcją naukową A. Glenia, I. Jokiel, M. Szladowskiego, Opole 2007, s. 25.
O. Urban, Źródła tożsamości jednostki ludzkiej w świetle badań psychologicznych i socjologiczno-kulturoznawczych w: Kim jestem? Perspektywy tożsamości. Podmiot, przedmiot, tożsamość, praca zbiorowa pod red. B. Andrzejewskiej, J. Matejczuk, K. Podlasa, M. Wojnarowskiej, Poznań 2003.
I. Bittner, Współczesna antropologia filozoficzna, Łódź 1999.
N. Leśniewski, Miasto i jego miejsca. Próba ujęcia radykalno-hermeneutycznego [w:] Pisanie miasta, czytanie miasta, pod red. A. Zeidler-Jeniszewskiej, Poznań 1997, s. 50-51.
K. Wieczorek, Miasto i człowiek, Między zamieszkaniem i połknięciem, [w:] Miasto i czas, praca zbiorowa pod red. J. Kurka i K. Maliszewskiego, Chorzów 2008, s. 15.
В. В. Агеносов, Несколько слов о литературе русской эмиграции, [w:] tenże, Литература Russkogo зарубежья, Москва 1998, s. 510.
Ю. Каминский, Еврейских слез связующая сила, „Еврейское слово” 2007, nr 26 (348).
П. Люкимсон, Я смотрел на свои звезды…, Портал IzRus, 07.06.2009, http://izrus.co.il/weekly_ news /696.html (dostęp: 11.06.2013).
P. Fast, Łzy i modlitwy głupców – Grigorija Kanowicza pytanie o wartości, [w:] Literackie portrety Żydów. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Lublin-Nałęczów, listopad 1993, pod red. E. Łoch, Lublin 1996, s. 215.
A. Woźniak, Historia i człowiek, [w:] Ułuda i cud, W świecie sztuki Andrieja Siniawskiego – Abrama Terca Lublin 2004, s. 167.
M. Eliade, Sacrum, mit, historia, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1974, s. 265.
W. Panas, Pismo i rana. Szkice o problematyce żydowskiej w literaturze polskiej, Lublin 1996.
K. Maliszewski, Pedagogicznie mieszka człowiek, [w:] Miasto i czas, praca zbiorowa pod red. J. Kurka i K. Maliszewskiego, Chorzów 2008, s. 28.
H. Buczyńska-Garewicz, Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni, Kraków 2006.
M. Antosik-Piela, Powieść syjonistyczna w Europie. Analiza wybranych problemów, [w:] Literatura polsko-żydowska. Studia i szkice pod red. E. Prokop Janiec i S. Żurka, Kraków 2011, s. 71.
A. Красильщиков , Григорий Канович - связь времен, 1 июля 2013 г., http://a.kras.cc/2013/07/ blog-post_1.html (dostęp: 10.06.2013).
W. Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 2006.
G. Kanowicz, Park niepotrzebnych Żydów, przeł. B. Szwarcman-Czarnota, Sejny 2005.
Г. Канович, Штрихи к автопортрету, „Иерусалимский журнал” 2008, nr 27.
Григорий Канович, [w:] „Слово писателя”, Осень 2002.
Справочник Союза русскоязычных писателей Израиля 1999 год, pod red. L. Finkela.
W. Kasack, Leksykon literatury rosyjskiej XX wieku, przeł. B. Kodzis, Wrocław 1996, s. 254-255.
С. Чупрынин, Григорий Канович [w:] Русская литература сегодня. Зарубежье, Moskwа 2008, s. 251.
Г. Канович, Продавец снов, „Октябрь”1998, nr 1.
Считаю себя русским писателем, беседу вел М. Гейзер, „Вопросы литературы” 2003, nr 4.
Г. Канович, Сон об исчезнувшем Иерусалиме, [w:] Облако под названием Литва, Иерусалим 2011, s. 7.
K. Sobolewska, Miasto i wieś jako opozycja kulturowa, [w:] tejże: Miasto i wieś. Słownictwo pism Stefana Żeromskiego, tom 12, Kraków 2007, s. 7.
E. Rybicka, Geopoetyka (o mieście, przestrzeni i miejscu we współczesnych teoriach i praktykach kulturowych, [w:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, pod red. M. P. Markowskiego i R. Nycza, Kraków 2006, s. 472.
О. Качеревская, Литва в трилогии Г. Кановича (Козлёнок за два гроша, Не отврати лица от смерти, Очарование сатаны), [w:] „Meninis tekstas” 2008, Nr 6 (1), s. 259.
C. G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1993.
G. Jung, Psychologia a religia, Warszawa 1970.
Ю. Козлов, Проблема национальной/этнической идентификации в творчестве Дины Рубиной, „Literatura” 2004, 46 (2), s. 6.
A. Kłoskowska, Tożsamość i identyfikacja narodowa w perspektywie historycznej i psychologicznej, „Kultura i społeczeństwo” 1992, nr 1, s. 139.
Czasopismo
Г. Аграновский., И. Гузенберг, Литовский Иерусалим. Краткий путеводитель по памятным местам еврейской истории и культуры в Вильнюсе, Wilno 1992, s. 64-65.
Электронная еврейская энциклопедия, http://www.eleven.co.il/?mode=article&id=15060&query= (dostęp: 10 czerwca 2013 r.)
J. Nikitorowicz, Tożsamość osobowa i kulturowa [w:] tegoż, Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa, Białystok 1995, s. 68.
E. H. Erikson, Tożsamość a cykl życia, Poznań 2004.
K. Dettlaff, A gdyby nas lepiej kuszono? O ocaleniu i zagładzie Miasta wartości. Raport z oblężonego Miasta Zbigniewa Herberta [w:] Literatura i/a tożsamość w XX wieku, pod. redakcją naukową A. Glenia, I. Jokiel, M. Szladowskiego, Opole 2007, s. 25.
O. Urban, Źródła tożsamości jednostki ludzkiej w świetle badań psychologicznych i socjologiczno-kulturoznawczych w: Kim jestem? Perspektywy tożsamości. Podmiot, przedmiot, tożsamość, praca zbiorowa pod red. B. Andrzejewskiej, J. Matejczuk, K. Podlasa, M. Wojnarowskiej, Poznań 2003.
I. Bittner, Współczesna antropologia filozoficzna, Łódź 1999.
N. Leśniewski, Miasto i jego miejsca. Próba ujęcia radykalno-hermeneutycznego [w:] Pisanie miasta, czytanie miasta, pod red. A. Zeidler-Jeniszewskiej, Poznań 1997, s. 50-51.
K. Wieczorek, Miasto i człowiek, Między zamieszkaniem i połknięciem, [w:] Miasto i czas, praca zbiorowa pod red. J. Kurka i K. Maliszewskiego, Chorzów 2008, s. 15.
В. В. Агеносов, Несколько слов о литературе русской эмиграции, [w:] tenże, Литература Russkogo зарубежья, Москва 1998, s. 510.
Ю. Каминский, Еврейских слез связующая сила, „Еврейское слово” 2007, nr 26 (348).
П. Люкимсон, Я смотрел на свои звезды…, Портал IzRus, 07.06.2009, http://izrus.co.il/weekly_ news /696.html (dostęp: 11.06.2013).
P. Fast, Łzy i modlitwy głupców – Grigorija Kanowicza pytanie o wartości, [w:] Literackie portrety Żydów. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Lublin-Nałęczów, listopad 1993, pod red. E. Łoch, Lublin 1996, s. 215.
A. Woźniak, Historia i człowiek, [w:] Ułuda i cud, W świecie sztuki Andrieja Siniawskiego – Abrama Terca Lublin 2004, s. 167.
M. Eliade, Sacrum, mit, historia, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1974, s. 265.
W. Panas, Pismo i rana. Szkice o problematyce żydowskiej w literaturze polskiej, Lublin 1996.
K. Maliszewski, Pedagogicznie mieszka człowiek, [w:] Miasto i czas, praca zbiorowa pod red. J. Kurka i K. Maliszewskiego, Chorzów 2008, s. 28.
H. Buczyńska-Garewicz, Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni, Kraków 2006.
M. Antosik-Piela, Powieść syjonistyczna w Europie. Analiza wybranych problemów, [w:] Literatura polsko-żydowska. Studia i szkice pod red. E. Prokop Janiec i S. Żurka, Kraków 2011, s. 71.
A. Красильщиков , Григорий Канович - связь времен, 1 июля 2013 г., http://a.kras.cc/2013/07/ blog-post_1.html (dostęp: 10.06.2013).
Lenart, A. (2018). „Jeruszalaim de Lite”. Obraz Wilna w opowiadaniu Grigorija Kanowicza Sen o Jeruzalem, którego już nie ma. Acta Polono-Ruthenica, 1(XIX), 87–97. Pobrano z https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/apr/article/view/1958
Agnieszka Lenart
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
