Uwagi o strukturze i przekładzie skrótowców z dziedziny wojskowości i przemysłu w Słowniku rosyjsko-polskim Józefa Krasnego
Michał Sobczak
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyAbstrakt
This paper examines the structure and translation of industry and military abbreviations compiled by Józef Krasny in the Moscow Russian-Polish dictionary. The first section refers to abbreviations as language units and focusing on the interwar period, provides a brief historical context of abbreviations in the Russian language. It further describes terminological and classification problems and refers to selected aspects of translation.The paper aims first and foremost to analyse the structure of the extracted initialisms, syllabic and complex abbreviations and clipped forms. In addition, it deals with models of their translation and lexicographic representation. Ultimately, it evaluates if the choice of Polish equivalents for Russian abbreviations in the dictionary in question is adequate and consistent.
Słowa kluczowe:
Russian-Polish Dictionary by Józef Krasny, abbreviations, structure, translationBibliografia
Alekseev Dmitrij Ivanovič. 2009. Sokraŝennye slova v russkom âzyke. Moskva: Librokom [Алек-сеев Дмитрий Иванович. 2009. Сокращенные слова в русском языке. Москва: Диброком]21
Altbauer Mosze. 2002. Wzajemnepolsko-żydowskie wpływy w dziedzinie językowej. Wyb. i oprac. Brzezina M. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Ânko-Trynickaâ Nadiâ. 2001. Slovoobrazovanie v sovremennom russkom âzyke. Moskva: Indrik [Янко-Трыницкая Надия. 2001. Словообразование в современном русском языке. Мoсква: Индрик].
Ânkovič Mariâ. 2003. Abbreviaciâ v prošlom i nastoâŝem. „Studia Slavica Savariensia”: 189–194 [Янкович Mария. 2003. Аббревиация в прошлом и настоящем, „Studia Slavica Savariensia”: 189–194.]
Ârceva Viktoriâ (red.). 2000. Bolʹšoj ènciklopedičeskij slovarʹ. Âzykoznanie. Moskva: Bolʹšaâ Ros-sijskaâ ènciklopediâ [Ярцева Виктория Николаевна (Ред.). 2000. Большой энциклопедический словарь. Языкознание. Москва: Большая Российская энциклопедия].
Bartoszewicz Albert. 1987. Zagadnienia ewolucji współczesnego języka rosyjskiego. Warszawa: PWN.
Belošapkova Vera. 1981. Sovremennyj russkij âzyk. Moskva: Vysšaâ škola [Белошапкова Вера. 1981. Современный русский язык. Москва: Высшая школа].
Grek-Pabisowa Iryda. 1996. Z historii słowników polsko-rosyjskich i rosyjsko-polskich. W: Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy. Red. Popowska-Taborska H. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy: 61–73.
Grek-Pabisowa Iryda, Ostrówka Małgorzata, Biesiadowska-Magdziarz Beata. 2008. Język polski na Białorusi radzieckiej w okresie międzywojennym. Polszczyzna pisana. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Grzegorczykowa Renata. 1984. Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe. Wa r-szawa–Łódź: PWN.
Krasnyj Ûzef (Red.). 1933. Russko-polʹskij slovarʹ. Moskva: Sovetskaâ ènciklopediâ [Красный Юзеф (Ред.). 1933. Русско-польский словарь. Москва: Советская энциклопедия].
Młodyński Józef. 1986. Skrótowce we współczesnym języku polskim. W: Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień. Red. Kurkowska H. Warszawa: PWN: 156–186.
Nelûbin Lev. 2003. Tolkovyj perevodovedčeskij slovarʹ. Moskva: Flinta [Нелюбин Лев. 2003. Толковый переводоведческий словарь. Москва: Флинта].
Nolte Hans-Heinrich. 1991. Russland/UdSSR. Geschichte, Politik, Wirtschaft. Hannover: Fackel-träger-Verlag.
Orzechowska Alicja. 1975. Właściwości gramatyczne skrótowców polskich. „Polonica” nr I: 199–211.
Paruch Józef. 1970. Słownik skrótów. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Podlawska Daniela, Płóciennik Iwona. 2004. Słownik wiedzy o języku. Bielsko Biała: Park.
Polański Kazimierz (Red.). 1999. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław–Warszawa––Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Puzynina Jadwiga. 1976. Skróty językowe – charakterystyczna struktura XX wieku. W: Z problemów współczesnych języków i literatur słowiańskich. Red. Magnuszewski J. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: 81–89.
Rieger Janusz. 1998. Z dziejów języka rosyjskiego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedago-giczne.
Słownik skrótów. 1928. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta (zebrała i ułożyła Zofia de Bondy).
Sobczak Michał. 2018. Kurzwörter im deutschen Raketen- und Artilleriewortschatz: strukturelle und translatorische Aspekte. „Acta Neophilologica” nr XX: 51–63.
Szadyko Stanisław. 2000. Abbreviaciâ v russkom âzyke (v sopostavlenii s polʹskim). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa [Szadyko Stanisław. 2000. Аббревиация в русском языке (в сопо-ставлении с польским). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa].
Tabakova Irina. 2009. Osnovnye tipy abbreviatur v sovremennom polʹskom âzyke (k specifike mo-delej proizvodâŝih struktur). Tartu: Kirjastus [Табакова Ирина. 2009. Основные типы аббре-виатур в современном польском языке (к специфике моделей производящих структур). Tartu: Kirjastus].
Vinogradov Venedikt. 2001. Vvedenie v perevodovedenie (obŝie i leksičeskie voprosy). Moskva: Izdatelʹstvo instituta obŝego srednego obrazovaniâ RAO [Виноградов Венедикт. 2001. Введение в перевоведение (общие и лексические вопросы). Москва: Издательство института общего среднего образования РАО].
Vlahov Sergej, Florin Sider. 1980. Neperevodimoe v perevode. Moskva: Meždunarodnye otnošeniâ [Влахов Сергей, Флорин Сидер. 1980. Непереводимое в переводе. Москва: Международные отношения].
Ziemke Earl. 2015. Armia Czerwona 1918–1941. Powstanie narzędzia agresji. Oświęcim: Napoleon V.
Altbauer Mosze. 2002. Wzajemnepolsko-żydowskie wpływy w dziedzinie językowej. Wyb. i oprac. Brzezina M. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Ânko-Trynickaâ Nadiâ. 2001. Slovoobrazovanie v sovremennom russkom âzyke. Moskva: Indrik [Янко-Трыницкая Надия. 2001. Словообразование в современном русском языке. Мoсква: Индрик].
Ânkovič Mariâ. 2003. Abbreviaciâ v prošlom i nastoâŝem. „Studia Slavica Savariensia”: 189–194 [Янкович Mария. 2003. Аббревиация в прошлом и настоящем, „Studia Slavica Savariensia”: 189–194.]
Ârceva Viktoriâ (red.). 2000. Bolʹšoj ènciklopedičeskij slovarʹ. Âzykoznanie. Moskva: Bolʹšaâ Ros-sijskaâ ènciklopediâ [Ярцева Виктория Николаевна (Ред.). 2000. Большой энциклопедический словарь. Языкознание. Москва: Большая Российская энциклопедия].
Bartoszewicz Albert. 1987. Zagadnienia ewolucji współczesnego języka rosyjskiego. Warszawa: PWN.
Belošapkova Vera. 1981. Sovremennyj russkij âzyk. Moskva: Vysšaâ škola [Белошапкова Вера. 1981. Современный русский язык. Москва: Высшая школа].
Grek-Pabisowa Iryda. 1996. Z historii słowników polsko-rosyjskich i rosyjsko-polskich. W: Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy. Red. Popowska-Taborska H. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy: 61–73.
Grek-Pabisowa Iryda, Ostrówka Małgorzata, Biesiadowska-Magdziarz Beata. 2008. Język polski na Białorusi radzieckiej w okresie międzywojennym. Polszczyzna pisana. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Grzegorczykowa Renata. 1984. Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe. Wa r-szawa–Łódź: PWN.
Krasnyj Ûzef (Red.). 1933. Russko-polʹskij slovarʹ. Moskva: Sovetskaâ ènciklopediâ [Красный Юзеф (Ред.). 1933. Русско-польский словарь. Москва: Советская энциклопедия].
Młodyński Józef. 1986. Skrótowce we współczesnym języku polskim. W: Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień. Red. Kurkowska H. Warszawa: PWN: 156–186.
Nelûbin Lev. 2003. Tolkovyj perevodovedčeskij slovarʹ. Moskva: Flinta [Нелюбин Лев. 2003. Толковый переводоведческий словарь. Москва: Флинта].
Nolte Hans-Heinrich. 1991. Russland/UdSSR. Geschichte, Politik, Wirtschaft. Hannover: Fackel-träger-Verlag.
Orzechowska Alicja. 1975. Właściwości gramatyczne skrótowców polskich. „Polonica” nr I: 199–211.
Paruch Józef. 1970. Słownik skrótów. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Podlawska Daniela, Płóciennik Iwona. 2004. Słownik wiedzy o języku. Bielsko Biała: Park.
Polański Kazimierz (Red.). 1999. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław–Warszawa––Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Puzynina Jadwiga. 1976. Skróty językowe – charakterystyczna struktura XX wieku. W: Z problemów współczesnych języków i literatur słowiańskich. Red. Magnuszewski J. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: 81–89.
Rieger Janusz. 1998. Z dziejów języka rosyjskiego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedago-giczne.
Słownik skrótów. 1928. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta (zebrała i ułożyła Zofia de Bondy).
Sobczak Michał. 2018. Kurzwörter im deutschen Raketen- und Artilleriewortschatz: strukturelle und translatorische Aspekte. „Acta Neophilologica” nr XX: 51–63.
Szadyko Stanisław. 2000. Abbreviaciâ v russkom âzyke (v sopostavlenii s polʹskim). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa [Szadyko Stanisław. 2000. Аббревиация в русском языке (в сопо-ставлении с польским). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa].
Tabakova Irina. 2009. Osnovnye tipy abbreviatur v sovremennom polʹskom âzyke (k specifike mo-delej proizvodâŝih struktur). Tartu: Kirjastus [Табакова Ирина. 2009. Основные типы аббре-виатур в современном польском языке (к специфике моделей производящих структур). Tartu: Kirjastus].
Vinogradov Venedikt. 2001. Vvedenie v perevodovedenie (obŝie i leksičeskie voprosy). Moskva: Izdatelʹstvo instituta obŝego srednego obrazovaniâ RAO [Виноградов Венедикт. 2001. Введение в перевоведение (общие и лексические вопросы). Москва: Издательство института общего среднего образования РАО].
Vlahov Sergej, Florin Sider. 1980. Neperevodimoe v perevode. Moskva: Meždunarodnye otnošeniâ [Влахов Сергей, Флорин Сидер. 1980. Непереводимое в переводе. Москва: Международные отношения].
Ziemke Earl. 2015. Armia Czerwona 1918–1941. Powstanie narzędzia agresji. Oświęcim: Napoleon V.
Sobczak, M. (2019). Uwagi o strukturze i przekładzie skrótowców z dziedziny wojskowości i przemysłu w Słowniku rosyjsko-polskim Józefa Krasnego. Acta Polono-Ruthenica, 3(XXIV), 67–84. https://doi.org/10.31648/apr.4661
Michał Sobczak
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
