Ukraińskie frazeologizmy w polskim przekładzie Piotra Kuprysia Eneidy Iwana Kotlarewskiego
Mirosława Czetyrba-Piszczako
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieАннотация
Folklore phraseology was a inexhaustible source of linguistic measures for Ivan Kotliarevsky, as it allowed him to build humorous and satirical effects through introducing into his literary works colloquial, dialectal and jocular set phrases. The aim of this paper is to undertake comparative analysis of set phrases in the original and in the Polish translation of Eneyida in order to point out similarities and differences in these two languages. The author focuses on the translation strategies implemented to translate set phrases, and analysing particular non-phraseme word connections which very often replace set phrases in the target text.
Ключевые слова:
set phrases, translation strategies, comparative analysis, cultural contextБиблиографические ссылки
Baran Katarzyna. 2012. Polskie frazeologizmy w słoweńskich przekładach wierszy Wisławy Szymborskiej. „Przekłady Literatur Słowiańskich” nr 3/1: 200–215.
Basaj Mieczysław. 1982. Z problematyki europeizmów frazeologicznych. W: Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej. T. 4. Red. Basaj M. Wrocław: 71–89.
Kotlarewski Iwan. 2008. Eneida w tłumaczeniu Piotra Kuprysia. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Kotlârevsʹkij Ìvan. Eneïda. (online) https://pysar.net/poemy/Enejida/index.html (dostup 5.04.2017) [Котляревський Іван. Енеїда. (online) https://pysar.net/poemy/Enejida/index.html (доступ 5.04.2017)].
Kovalʹ V.O. 2014. Transformacìâ frazeologìzmìv âk zasìb uviraznennâ hudožnʹogotekstu (na materìalì tvorìv XX stolìttâ). „Naukovì zapiski Berdânsʹkogo deržavnogo pedagogìčnogo unìversitetu”. Ser. Fìlologìčnì nauki. Vip. ÌV: 123–132 [Коваль В.О. 2014. Трансформація фразеологізмів як засіб увиразнення художнього тексту (на матеріалі творів XX століття). „Наукові записки Бердянського державного педагогічного університету”. Сер. Філологічні науки. Вип. ІV: 123–132].
Mickiewicz Aneta. 2007. Ekwiwalencja frazeologiczna w czeskim tłumaczeniu Dziadów cz. III Adama Mickiewicza. „Bohemistyka VII” nr 4: 243–264.
Nahlìk Êvgen. 2011. Movnì zasobi smìhovoï kulʹturi v „Eneïdì” Ìvana Kotlârevsʹkogo. „Studia Methodologica”. Vip. 32: 173–181 [Нахлік Євген. 2011. Мовні засоби сміхової культури в „Енеїді” Івана Котляревського. „Studia Methodologica”. Вип. 32: 173–181].
Pajdzińska Anna. 1993. Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji. Lublin: Agencja Wydawniczo-Handlowa Antoni Dudek.
Pajdzińska Anna. 2005. Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
Stypa Hanna. 2007–2008. O (nie)przetłumaczalności związków frazeologicznych – polskie ekwiwalenty zerowe frazeologizmów zoonimicznych w języku niemieckim. „Rocznik Przekładoznawczy” nr 3–4: 225–237.
Rejakowa Bożena. 1994. Mechanizmy językowe w przekładzie związków frazeologicznych na materiale języka polskiego i słowackiego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Skorupka Stanisław. 1989. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Szerszunowicz Joanna. 2014. Konotacje intrakulturowych skrzydlatych słów w przekładzie. „Studia Wschodniosłowiańskie” nr 14: 261–279.
Szerszunowicz Joanna. Qasi-ekwiwalenty związków frazeologicznych w teorii, frazeografii i translatoryce. (online) http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/3789/3/Quasi_ekwiwalenty. pdf (dostęp 22.05.2017).
Užčenko Vìktor, Užčenko Dmitro. 1998. Frazeologìčnij slovnik ukraïnsʹkoï movi. Kiïv: Osvìta [Ужченко Віктор, Ужченко Дмитро. 1998. Фразеологічний словник української мови. Київ: Освіта].
Zalewski Robert. 2003. Tłumacz wobec frazeologicznych porównań kolorystycznych. W: Między oryginałem a przekładem. Stereotyp a przekład. T. VIII. Red. Konieczna-Twardzikowska J. Kraków: Księgarnia Akademicka: 331–341.
Basaj Mieczysław. 1982. Z problematyki europeizmów frazeologicznych. W: Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej. T. 4. Red. Basaj M. Wrocław: 71–89.
Kotlarewski Iwan. 2008. Eneida w tłumaczeniu Piotra Kuprysia. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Kotlârevsʹkij Ìvan. Eneïda. (online) https://pysar.net/poemy/Enejida/index.html (dostup 5.04.2017) [Котляревський Іван. Енеїда. (online) https://pysar.net/poemy/Enejida/index.html (доступ 5.04.2017)].
Kovalʹ V.O. 2014. Transformacìâ frazeologìzmìv âk zasìb uviraznennâ hudožnʹogotekstu (na materìalì tvorìv XX stolìttâ). „Naukovì zapiski Berdânsʹkogo deržavnogo pedagogìčnogo unìversitetu”. Ser. Fìlologìčnì nauki. Vip. ÌV: 123–132 [Коваль В.О. 2014. Трансформація фразеологізмів як засіб увиразнення художнього тексту (на матеріалі творів XX століття). „Наукові записки Бердянського державного педагогічного університету”. Сер. Філологічні науки. Вип. ІV: 123–132].
Mickiewicz Aneta. 2007. Ekwiwalencja frazeologiczna w czeskim tłumaczeniu Dziadów cz. III Adama Mickiewicza. „Bohemistyka VII” nr 4: 243–264.
Nahlìk Êvgen. 2011. Movnì zasobi smìhovoï kulʹturi v „Eneïdì” Ìvana Kotlârevsʹkogo. „Studia Methodologica”. Vip. 32: 173–181 [Нахлік Євген. 2011. Мовні засоби сміхової культури в „Енеїді” Івана Котляревського. „Studia Methodologica”. Вип. 32: 173–181].
Pajdzińska Anna. 1993. Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji. Lublin: Agencja Wydawniczo-Handlowa Antoni Dudek.
Pajdzińska Anna. 2005. Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM.
Stypa Hanna. 2007–2008. O (nie)przetłumaczalności związków frazeologicznych – polskie ekwiwalenty zerowe frazeologizmów zoonimicznych w języku niemieckim. „Rocznik Przekładoznawczy” nr 3–4: 225–237.
Rejakowa Bożena. 1994. Mechanizmy językowe w przekładzie związków frazeologicznych na materiale języka polskiego i słowackiego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Skorupka Stanisław. 1989. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Szerszunowicz Joanna. 2014. Konotacje intrakulturowych skrzydlatych słów w przekładzie. „Studia Wschodniosłowiańskie” nr 14: 261–279.
Szerszunowicz Joanna. Qasi-ekwiwalenty związków frazeologicznych w teorii, frazeografii i translatoryce. (online) http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/3789/3/Quasi_ekwiwalenty. pdf (dostęp 22.05.2017).
Užčenko Vìktor, Užčenko Dmitro. 1998. Frazeologìčnij slovnik ukraïnsʹkoï movi. Kiïv: Osvìta [Ужченко Віктор, Ужченко Дмитро. 1998. Фразеологічний словник української мови. Київ: Освіта].
Zalewski Robert. 2003. Tłumacz wobec frazeologicznych porównań kolorystycznych. W: Między oryginałem a przekładem. Stereotyp a przekład. T. VIII. Red. Konieczna-Twardzikowska J. Kraków: Księgarnia Akademicka: 331–341.
Czetyrba-Piszczako, M. (2018). Ukraińskie frazeologizmy w polskim przekładzie Piotra Kuprysia Eneidy Iwana Kotlarewskiego. Acta Polono-Ruthenica, 3(XXII), 109–121. https://doi.org/10.31648/apr.1252
Mirosława Czetyrba-Piszczako
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
