Panteizm akosmiczny – herezja Parmenidesa

Piotr Kozioł

Opublikowane: 2018-10-281

Nr 5 (1999)

Panteizm akosmiczny – herezja Parmenidesa

Piotr Kozioł

Abstrakt

Teoria ruchu, będącego głównym atrybutem materii i nadającego jej cechy boskie, była podstawową cechą poglądów filozofów z Miletu i Heraklita. Myśliciele ci utożsamili ruch z życiem i przez to nadali światu cechy istoty boskiej, co potwierdzało ich panteizm. W filozofii szkoły milezyjskiej i u Heraklita mamy do czynienia z typowym panteizmem pankosmicznym (naturalistycznym), utożsamiającym Boga ze światem.

Refleksja założyciela szkoły eleackiej – Parmenidesa, wyrosła w opozycji do koncepcji Heraklita z Efezu. Sposób, w jaki Parmenides przystąpił do badania bytu, zasługuje na uwagę i czyni go rewolucjonistą w dziedzinie filozofii, a zarazem heretykiem naturalizmu. Jego panteizm akosmiczny nie jest przepełniony szacunkiem do przyrody, gdyż wykracza tak daleko poza nią, że w ogóle jej nie zauważa.

Parmenides przyczynił się do powstania filozofii spekulatywnej opartej na formalnych zasadach myślenia, ograniczając zarazem zainteresowanie naturą. Platon, poniekąd kontynuator rozważań spekulatywnych, mając wielki wpływ na swoich kontynuatorów, w pewien sposób ustalił typ filozofowania w późnej starożytności i w średniowieczu. Myśliciele będący pod jego inspiracją poszukiwali świata idei i transcendencji, zapominając o rzeczywistości zmysłowej – najbliższej nam przyrodzie.

Słowa kluczowe:

Heraklit, Ksenofanes, Parmenides, eleaci, panteizm pankosmiczny, panteizm akosmiczny

Inne teksty tego samego autora

Piotr Kozioł, Przeznaczenie a stoicka koncepcja wolności , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 1 (1995)
Piotr Kozioł, Ekologia głęboka Arne Naessa – wizja panteistycznej religii współczesności , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 4 (1998)
Piotr Kozioł, Egipskie arche panteizmu pierwszych filozofów greckich , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 3 (1997)
Piotr Kozioł, Świat bez kreacji, czyli z perspektywy antyku , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 2 (1996)
Piotr Kozioł, Elementy filozofii kartezjańskiej a zagrożenie ekologiczne , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 2 (1996)
Piotr Kozioł, Filozofia ekologii w natarciu , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 3 (1997)

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Kozioł, P. (2018). Panteizm akosmiczny – herezja Parmenidesa. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (5), 117–126. Pobrano z https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/hip/article/view/1901

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arystoteles Fizyka, 186 a, b.

Arystoteles, Metafizyka, 986 b.

Bańka J. 1992. Medytacje parmenidiańskie o pierwszej filozofii. Recentywizm i pannyngeneza. Uniwersytet Śląski, Katowice.

Boissacq E. 1938. Dictionnaire etymologique de la langue grecque etudie dans se rapperts avec les autres langues indoeuropeennes. Paris.

Cyceron. Księgi akademickie. II 118; 129.

Diels H., Krantz W. 1951-2. Die Fragmente der Vorsokratiker. Berlin.

Diogenes Laertios. Żywoty i poglądy słynnych filozofów. IX 21.

Kempisty M. 1981. Parmenides – filozof istnienia. Philosophon Agora, 2.

Kowalczyk S. 1977. Czym jest panteizm. Collectanea Theologica, 47: 68-72.

Hipolit. Refutatio omnium haeresium. I 14,1. W: Filozofia starożytna Grecji i Rzymu.

Kowalczyk S. 1993. Filozofia Boga. KUL, Lublin.

Klemens Aleksandryjski. Kobierce. V, 109, 2.

Krokiewicz A. 1995. Od Talesa do Platona. W: Zarys filozofii greckiej. Aletheia, Warszawa.

Lalande A. 1968. Vocabulaire technique et cirque de la philosophie. Paris.

Legowicz J. 1963. Rola eleatów w sporze o dynamiczną czy statyczną koncepcję rzeczywistości. W: Księga pamięci K. Suchodolskiego. Warszawa.

Leśniak K. 1972. Materialiści greccy w epoce przedsokratejskiej. WP, Warszawa.

Loenen J.H.M.M. 1959. Parmenides Melissus Gorgias. Royal Van Gorcum, Assen.

Platon. Sofista, 242 D; 237 A.

Platon. Parmenides, 128.

Popper K. L. 1980. O źródłach wiedzy i niewiedzy. Philosophon Agora, 1.

Reale G. 1993. Historia filozofii starożytnej. T. 1, 2. KUL Lublin.

Zeller E. 1951. Outlines of the History of Greek Philosophy. Routledge & Kegan Paul Ltd., London. Google Scholar