Abstrakt

Artykuł ten przybliża klasyczną wizję uniwersytetu, jaką nakreślił jeden z najwybitniejszych współczesnych filozofów niemieckich XX wieku - J. Pieper. Sformułował on ją w latach siedemdziesiątych w obliczu wielkiego zagrożenia edukacji uniwersyteckiej, jakim okazywała się postępująca tendencja potraktowania uniwersytetu jako przede wszystkim miejsca zdobywania wysoko wyspecjalizowanego wykształcenia. Preferowanie tego typu wykształcenia zagwarantować miało bowiem sukcesy o charakterze gospodarczym i ekonomicznym. W związku z powyższym Pieper przypomina, broni i przedstawia właściwe i pierwotne założenia edukacji akademickiej. Podkre­śla zatem, iż stawia się w niej za główny cel poznanie całej realnie istniejącej rzeczywisto­ści, płynące z motywów bezinteresownych. Innymi słowy, w formacji uniwersyteckiej w grę wchodzi jedynie prawda i kontemplacja theoria. Swoje korzenie uniwersytet posiada w filozofii, religii, teologii, sztuce, tradycji. Samo zdobycie wykształcenia na uniwersytecie nie świadczy jeszcze, iż ukształtowaliśmy w sobie postawę typowo akademicką. Współ­cześnie spotyka się wynaturzenia tej postawy, a są nimi zwłaszcza dwa wzorce: robotnika i sofisty. Trzeba odróżnić wykształcenie specjalistyczne Bildung oraz pełne Ausbildung, które charakteryzuje umiejętność poznania całej rzeczywistości. Nauki szczegółowe powinno się studiować w filozoficzny sposób. Prapostacią i modelem uniwersytetu pozostanie Akademia Platona. Tym samym początki i właściwy wzorzec uniwersytetu należy dostrzegać nie w średniowieczu, ale w starożytności. Ważną rolę w odnowie ducha akademickiego odegrać może przywrócenie instytucji dysputy.