Rytuały jako praktyki pamięci zbiorowej (wybrane problemy transmisji pokoleniowej)

Maria Sroczyńska

doi:10.31648/hip.2605

Opublikowane: 2018-12-201

Nr 24 (2018)

Rytuały jako praktyki pamięci zbiorowej (wybrane problemy transmisji pokoleniowej)

Maria Sroczyńska

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: ARTYKUŁY Wiara – religia – kościół

https://doi.org/10.31648/hip.2605

Abstrakt

W artykule podjęto problematykę znaczenia rytuałów jako praktyk pamięci zbiorowej. Rytuały stanowią istotny wymiar pamięci przeszłości, a zarazem pas transmisyjny w podtrzymywaniu ciągłości pokoleniowej. Na płaszczyźnie empirycznej odwołano się do wybranych rezultatów badań socjologicznych, dotyczących rytuałów upamiętniania oraz obrzędów o charakterze patriotycznym, w których obok sacrum świeckiego niejednokrotnie pojawia się sacrum religijne, wzmacniające ich znaczenie. Podstawą refleksji były rezultaty badań własnych, przeprowadzonych wśród młodzieży maturalnej oraz jej rodziców pod koniec pierwszej dekady XXI wieku, oraz aktualnych badań ogólnopolskich.

Słowa kluczowe:

rytuały, pamięć zbiorowa, młodzież, transmisja pokoleniowa

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Sroczyńska, M. (2018). Rytuały jako praktyki pamięci zbiorowej (wybrane problemy transmisji pokoleniowej). Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (24), 211–227. https://doi.org/10.31648/hip.2605

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Alexander J.C. (2009), Pragmatyka kulturowa: performanse społeczne między rytuałem a strategią, [w:] Nowe perspektywy teorii socjologicznej, A. Manterys, J. Mucha (red.), Wydawnictwo NOMOS, Kraków: 467-524.

Bauman Z. (2012), Straty uboczne. Nierówności społeczne w dobie globalizacji, przeł. H. Justyn, Wydawnictwo UJ, Kraków.

Beck U., Giddens A., Lash S. (2009), Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, przeł. J. Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bellah R.N. (2001), The Ritual Roots of Society and Culture, [in:] Handbook of the Sociology of Religion, M. Dillon (ed.), University Press, Cambridge: 31-44.

Bernstein B. (1990), Odtwarzanie kultury, przeł. Z. Bokszański, A. Piotrowski, PIW, Warszawa.

Bielecka-Prus J. (2010), Transmisja kultury w rodzinie i w szkole. Teoria Basila Bernsteina, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Billig M. (2008), Codzienne powiewanie flagą Ojczyzny, przeł. P. Polak, [w:] Socjologia codzienności, P. Sztompka, B. Bogunia-Borowska (red.), Wydawnictwo Znak, Kraków: 430-469.

Bisin A., Verdier T. (2005), Cultural Transmission, [in:] New Palgrave Dictionary of Economics, Second Ed., URL = http://www.nyu.edu/econ/user/bisina/Palgrave_culturaltransmission2.pdf [dostęp z dnia 26.02.2017]

Brzozowski P. (1995), Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa.

Bourdieu P. (2004), Męska dominacja, przeł. L. Kopcewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa. Chrześcijański kształt patriotyzmu (2017), URL = http://episkopat.pl/chrzescijanski-ksztalt-patriotyzmu-dokument-konferencji-episkopatu-polski-przygotowany-przez-rade-ds-spolecznych [dostęp z dnia 29.09.2017]

Campbell J. (1994), Potęga mitu, przeł. I. Kania, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Collins R. (2011), Łańcuchy rytuałów interakcyjnych, przeł. K. Suwada, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków.

Dudek A. (2016), Klio w okopach, URL=http://antoni.dudek.salon24.pl/739259,klio-w-okopach [dostęp z dnia 14.01.2017]

Dziemidok B. (2008), Tożsamość narodowa a nacjonalizm w epoce globalizacji, [w:] Mity, symbole i rytuały we współczesnej polityce. Szkice z antropologii polityki, B. Szklarski (red.), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa:139-152.

Edensor T. (2004), Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, przeł. A. Sadza, Wydawnictwo UJ, Kraków.

Eliade M. (1999), Sacrum i profanum. O istocie religijności, przeł. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa.

Filipiak M., Rajewski M. (red.) (2006), Rytuał. Przeszłość i teraźniejszość, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

URL = https://thetrueeurope.eu/europa-w-jaka-wierzymy[dostęp z dnia10.03.2018]

URL= https://wpolityce.pl/historia/365069-nasz-wywiad-prof-zaryn-ukraina-nie-chce-nalezec-do-rzymskiej-cywilizacji-zachowuje-sie-jak-barbarzynca-w-sprawach-pamieci-historycznej [dostęp z dnia 2.11.2018]

URL = https://wpolityce.pl/polityka/364696-zalosne-wynurzenia-prof-friszke-historyk-porownuje-pis-do-ppr-i-obraza-czesc-polakow-najchetniej-cofneliby-sie-o-jakies-200-lat [dostęp z dnia 30.10.2017]

Hervieu-Léger D. (1999), Religia jako pamięć, przeł. M. Bielawska, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków.

Hobsbawm E., Ranger T. (red.) (2008), Tradycja wynaleziona, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Wydawnictwo UJ, Kraków.

Kempny M. (2003), Globalność i lokalność – kulturowy wymiar globalizacji, [w:] Los i wybór. Dziedzictwo i perspektywy społeczeństwa polskiego, A. Kojder, K.Z. Sowa (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów:462-478.

Kłoskowska A. (1996), Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PAN, Warszawa.

Kołakowski L. (1984), Odwet sacrum w kulturze świeckiej, [w:] Idem, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Aneks, Londyn:165-173.

Luckmann Th. (1996), Niewidzialna religia. Problem religii we współczesnym społeczeństwie, przeł. L. Bluszcz, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków.

Mach Z. (2000), Rytuał, [w:] Encyklopedia Socjologii, t. 3, Oficyna Wydawnicza, Warszawa: 355-357.

Maisonneuve J. (1995), Rytuały dawne i współczesne, przeł. M. Mroczek, Wydawnictwo GWP, Gdańsk.

Marody M., Giza-Poleszczuk A. (2004), Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Giza-Poleszczuk A., Marody M. (2006), W uwięzi więzi (społecznych), „Societas/Communitas” 1: 21-48.

Massignon B. (2007), The European Compromise: Between Immanence and Transcendence, “Social Compass”, 4: 573-582.

Mead M. (2000), Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, przeł. J. Hołówka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Mielicka H. (2006), Antropologia świąt i świętowania, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.

Między patriotyzmem a nacjonalizmem. Komunikat z badań (2016), BS/151, CBOS, Warszawa: 1-20.

O tożsamości Polaków. Komunikat z badań (2002), BS/62, CBOS, Warszawa: 1-4.

Piwowarski W. (1983), Socjologia rytuału religijnego. Zarys problematyki, „Roczniki Nauk Społecznych KUL” 1983, t. XI/1: 5-85.

Rappaport R.A. (2008), Rytuał i religia w rozwoju ludzkości, przeł. A. Musiał, T. Sikora, A. Szyjewski, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków.

Rozumienie patriotyzmu. Komunikat z badań (2008), BS/167, CBOS, Warszawa: 1-8.

Sroczyńska M.A. (2013), Młodzież w świecie rytuałów. Studium socjologiczne, Wydawnictwo FALL, Kraków.

Sroczyńska M., (2015), Wartości religijne i orientacje rytualne współczesnej młodzieży w refleksji socjologicznej, „Konteksty Społeczne” 1: 56-72.

Świętowanie niepodległości 11 Listopada 2017 roku. Wyniki z badania jakościowego i ilościowego (2018), NCK, Warszawa: 1- 46 [dostęp za: 3.0 Polska, Creative Commons, dostęp z dnia 30.09.2018]

Szacka B. (2006), Czas przeszły. Pamięć. Mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Szpociński A. (2011), Antoniny Kłoskowskiej koncepcja kultury narodowej jako źródło inspiracji, „Kultura i Społeczeństwo” 2-3: 73-84.

Szpociński A., Kwiatkowski P.T. (2006), Przeszłość jako przedmiot przekazu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Sztompka P. (2002), Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Świda-Ziemba H. (2005), Młodzi w nowym świecie, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Tillmann K.-J. (2005), Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie, przeł. G. Bluszcz G. Miracki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Turner V. (2005), Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działania w społeczeństwie, przeł. S. Królak, Wydawnictwo UJ. Kraków.

Weiler J.H.H. (2003), Chrześcijańska Europa. Konstytucyjny imperializm czy wielokulturowość?, Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów, Poznań.

Wójtowicz A. (2004), Współczesna socjologia religii. Założenia, idee, programy, WSS-G, Tyczyn.

Zaręba S.H. (2012), Religijność młodzieży w środowisku zurbanizowanym. Socjologiczne studium teoretyczno-empiryczne,Oficyna Pobitno, Warszawa-Rzeszów. Google Scholar