O rozumieniu śmierci w antyku greckim i rzymskim

Krzysztof Sobczak

doi:10.31648/hip.510

Opublikowane: 2018-09-041

Nr 20 (2014)

O rozumieniu śmierci w antyku greckim i rzymskim

Krzysztof Sobczak

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.510

Abstrakt

Człowiek - jak pisał L.V. Thomas - jest zwierzęciem, które grzebie swoich zmarłych. To z pozoru oczywiste twierdzenie implikuje niezwykle ważkie problemy, stanowiące istotę badań szeroko rozumianej antropologii. Po pierwsze, fakt „grzebania zmarłych” warunkuje samoświadomość człowieka jako istoty zdającej sobie sprawę z własnej śmiertelności. Po drugie, określa go jako tego, który zna i rozpoznaje siebie jako byt wpisany w prawa przyrody, którym podlega. Po trzecie, jest fundamentem do zajęcia określonej postawy względem owych praw, do reakcji na nie, próby ich przezwyciężenia. Od czasu, kiedy człowiek uzyskał świadomość samego siebie, zrozumiał swoje miejsce w przyrodzie i prawa natury, jakim nieustannie podlega, podjął próby wypracowania środków, dzięki którym będzie mógł nad naturą sprawować kontrolę, a w konsekwencji zapanować. Odpowiedzią na nieuniknione prawa physis stała się kultura. Dzięki niej człowiek wymyka się częściowo naturze. W przeciwieństwie do innych zwierząt ma możliwość reakcji na ostateczność, której podlegają wszystkie istoty żywe. Z jednejstrony rozumie konieczność, w jaką jest wpisany - prawa natury, z drugiej transcendentuje to, co go naturalnie sankcjonuje i tworzy na gruncie metafizyki - kulturę.

Słowa kluczowe:

antropologia śmierci, kultura antyczna, filozofia grecka, medycyna antyczna, zwyczaje funeralne społeczeństw antycznych

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Sobczak, K. (2018). O rozumieniu śmierci w antyku greckim i rzymskim. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (20), 479–502. https://doi.org/10.31648/hip.510

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arystoteles, O duszy, II 1, 412 b 17, tłum.: P. Siwek, PWN, Warszawa 1988

Balter L., Eschatologia końca XX wieku, Siedlce 2001

Bednarczyk A., Medycyna i filozofia w starożytności, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1999

Czaja D., Anatomia duszy, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005

di Nola A.M., Tryumf śmierci. Antropologia żałoby, Universitas, Kraków 2006

Elzenberg H., Z filozofii kultury, Znak, Kraków 1995

Epikur, List do Menoikeusa, (w:) D. Laertios, Żywoty i poglądy sławnych filozofów, PWN, Warszawa 1984

Gajda-Krynicka J., Śmierć i życie po śmierci w najdawniejszych greckich kultach misteryjnych, (w:) J. Kolbuszewski (red.), Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna - antropologia kultury - humanistyka, t. VI, WTN, Wrocław 2002

Gałuszka M., K. Szewczyk (red.), Umierać bez lęku. Wstęp do bioetyki kulturowej, PWN, Łódź 1996

Hammond N.G.L., Dzieje Grecji, PIW, Warszawa 1973

Hipokrates, De Morbis, Lib. II, 5; cyt. za: L.V. Thomas, Trup. Od biologii do antropologii, Wydawnictwo Łódzkie, Warszawa 2001

Jurewicz O., L. Winniczuk, Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym, PWN, Warszawa 1973

Kramer K.P., Śmierć w różnych religiach świata, WAM, Kraków 2007

Krokiewicz A., Studia orfickie. Moralność Homera i etyka Hezjoda, Alatheia, Warszawa 2000

Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej: od Talesa do Platona, Arystoteles, Pirron i Plotyn, Alatheia, Warszawa 1995

Kumaniecki K., Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, PWN, Warszawa 1969

Kwiatkowski W., Medycyna i śmierć, (w:) M. Gałuszka, K. Szewczyk (red.), Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych życia ludzkiego, PWN, Łódź 2002

Landsberg P.L., Essai sur l ’expérience de la mort et la problème moral du suicide, Paryż 1993

Lutosławski W., Metafizyka, Muzeum Przyrodnicze w Drozdowie, Drozdowo 2004

Morin E., L ’uomo e la morte, Rzym 1980

Ostrowska A., Śmieć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1991

Platon, Kratylos, 400 c, tłum. Z. Brzozowska

Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. I, KUL, Lublin 1994

Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. III, KUL, Lublin 1999

Schott H. (red.), Kronika medycyny, Bertelsmann Media Horyzont, Warszawa 2002

Seneka L.A., Listy moralne do Luculiusza, I 4,3, PWN, Warszawa 1961

Świercz P., Jedność wielości. Świat, człowiek, państwo w refleksji nurtu orficko-pitagorejskiego, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008

Vernant J.P., Śmierć grecka - śmierć o dwóch obliczach, (w:) Wymiary śmierci, wybór i wstęp S. Rosiek, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002

Zieliński T., Religia hellenizmu, Warszawa 1925

Ziemiński I., Twoja śmierć. Próba eksplikacji doświadczenia śmierci, „Diametros” 2007, nr 11

Zuccaro C., Teologia śmierci, WAM, Kraków 2004 Google Scholar