Le mur de Berlin est-il vraiment tombé? : les mémoires contrastées de 1989 à l'Ouest et l'Est de l'Europe

Jérôme Heurtaux

doi:10.31648/hip.823

Opublikowane: 2018-09-12

Nr 17 (2011)

Czy mur berliński faktycznie upadł? sprzeczne wspomnienia roku 1989 w Zachodniej i Wschodniej Europie

Jérôme Heurtaux

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.823

Abstrakt

Rozpad reżimów komunistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej stał się nowym problemem w europejskiej pamięci zbiorowej. Świętowanie dwudziestej rocznicy przełomowego dla historii Europy wydarzenia doprowadziło do różnorodności form upamiętniania oraz wielości dyskursów, a co za tym idzie - odsłoniło znaczące różnice w postrzeganiu roku 1989. Artykuł analizuje obchody organizowane w zachodniej części Unii Europejskiej oraz różne sposoby odnoszenia się do przeszłości w Europie Wschodniej, głównie w Polsce. Według autora, pamięć zbiorowa o roku 1989 jest daleka od osiągnięcia konsensusu: wydaje się być wielogłosowa i - jak w przypadku Polski - staje się przedmiotem intensywnego upolitycznienia. Podczas gdy w krajach Europy Zachodniej pamięć zbiorowa służy promocji wartości Unii Europejskiej, na Wschodzie pozostaje ona elementem codziennej rywalizacji politycznej.

Słowa kluczowe:

pamięć, upamiętnienie, upolitycznienie, postkomunizm, Unia Europejska, Polska, 1989

Pobierz pliki

PDF (Français (France))

Zasady cytowania

Heurtaux, J. (2018). Czy mur berliński faktycznie upadł? sprzeczne wspomnienia roku 1989 w Zachodniej i Wschodniej Europie. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (17), 9–25. https://doi.org/10.31648/hip.823

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Becker A, Audouin Rouzeau S, 14-18 Retrouver la guerre, Gallimard, Paris 2000.

Briquet J. L, «Radicalisation morale» et crise de la Première République Italienne, (in:) A. Collovald, B. Gaïti (dir.), La démocratie aux extrêmes - Sur la radicalisation politique, La dispute, Paris 2006.

Discours à l'occasion du vingtième anniversaire de la chute du Mur de Berlin, 8 novembre 2009, [online] <www.ep-president.eu/ view/fr/press.html>.

Fourest C, Un mur après l ’autre, «Le Monde», 7 novembre 2009.

Halbwachs M, La mémoire collective, Paris, Albin Michel, 1997, p. 98.

Heurtaux J, Retour sur les célébrations de la fin du communisme, «Savoir/agir» mars 2010, n° 11.

Heurtaux J, Pellen C (dir.), 1989 à l ’Est de l ’Europe. Une mémoire controversée, La Tour d’Aigues, Éditions de l’Aube, 2009.

Heurtaux J, Pologne. Le postcommunisme en procès. Le renouveau du conservatism catholique, «La vie des idées», juin 2006, n° 13.

Heymans G, Les «deux mémoires» de M. Bergson, «L’année psychologique» 1912, vol. 19, n° 1.

Krasnodębski Z, Demokracja Peryferii, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2003.

Message vidéo du président Barroso en prélude au vingtième anniversaire de la chute du Mur de Berlin, 9 novembre 2009, [online] <http://ec.europa.eu/commission_barroso/president/archives/2009>.

Mokrzycki E, Rychard A, Zybertowicz A (red.), Utracona dynamika? O niedojrzałości polskiej demokracji, IFIS-PAN, Warszawa 2000.

Lavabre M. C, Usages et mésusages de la notion de mémoire, «Critique internationale» 2000, n° 7, p. 51.

Nora P, L ’événement monstre, «Communications» 1972, vol. 18, n°1.

Nora P, Le retour de l'événement, (in:) J-P. Le Goff, P. Nora (dir.), Faire de l'histoire, vol. I: Nouveaux problèmes, Gallimard, Paris 1974.

Polska katolicka w chrześcijańskiej Europie, Varsovie 2005.

Vingtième anniversaire du changement démocratique en Europe centrale et orientale, [online] <http://ec.europa.eu/commission_barroso/president/archives/2009>.

Staniszkis J, Postcommunism. The Emerging Enigma, ISP-PAN, Warszawa 1999.

Wildstein B, Dekomunizacja, której nie było, Ośrodek Myśli Politycznej, Księgarnia Akademicka, Kraków 2000.

Zizek S, Derrière le Mur, les peuples ne rêvaient pas de capitalisme, «Le Monde», 8-9 novembre 2009. Google Scholar