Tranzycja prawna osób z niezgodnością płci w Polsce w świetle działań administracji
Mirosława Pytlewska
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawiehttps://orcid.org/0000-0002-0299-055X
Abstrakt
Człowiek jako jednostka społeczna, odgrywa role w kształtowaniu ładu społecznego, z których najistotniejszą stanowi przymiot osoby ludzkiej, cechującej się płciowością. Nie definiując płci należy ją jednocześnie określić w akcie urodzenia, a to w konsekwencji może prowadzić do dysforii płciowej, czyli niespójności pomiędzy odczuwaną tożsamością płciową a płcią wpisaną przy urodzeniu.
Celem artykułu było wykazanie działań sądów i administracji, które przy braku regulacji prawnych umożliwiają przeprowadzenie procedur skutkujących uzgodnieniem płci metrykalnej z płcią odczuwalną. Dążeniem autorki było wykazanie roli orzecznictwa kreującego zmiany danych osobowych w rejestrach cywilnych jako alternatywy dla braku regulacji prawnych w omawianym zakresie. Pomimo braku odpowiedniej ustawy, problematyka uzgodnienia płci dotyka osób, które doświadczają dysforii płciowej oraz braku integracji pomiędzy płcią odczuwaną a przypisaną im przy urodzeniu.
Brak regulacji prawnych przy równoczesnym występowaniu omawianych przypadków doprowadził do wypracowania sądowego modelu zmiany płci. Dzięki temu uzgodnienie płci stało się możliwe po przeprowadzeniu postępowania sądowego, a także po dokonaniu tranzycji prawnej. Wywiera to skutki w sferze prawnej: następują zmiany danych osobowych we wszystkich rejestrach i dokumentach w granicach obowiązującego prawa, głównie w zakresie akt stanu cywilnego.
Słowa kluczowe:
prawo, tranzycja prawna, niezgodność płci, sądowa zmiana płci, transseksualizm, dysforia płciowaBibliografia
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Postępowania w sprawach o uzgodnienie płci. Przewodnik, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/postepowania-w-sprawach-o-uzgodnienie-plci-przewodnik Google Scholar
Daniluk P., Prawne aspekty „chirurgicznej zmiany płci” u transseksualistów (uwagi de lege ferenda), „Państwo i Prawo” 2007, nr 5. Google Scholar
Domański M., Regulacja skutków transseksualizmu w prawie brytyjskim, [w:] K. Ślebzak (red.), Studia i analizy Sądu Najwyższego, t. 4, Warszawa 2010. Google Scholar
Dora M., Niezgodność płciowa w najnowszej klasyfikacji chorób ICD-11, „Przegląd Psychologiczny” 2022, t. 65, nr 2. Google Scholar
Filar M., Transseksualizm jako problem prawny, „Przegląd Sądowy” 1996, nr 1. Google Scholar
Osajda K., Cywilnoprawne aspekty zmiany płci u transseksualistów, [w:] R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski (red.), Orientacja seksualna i tożsamość płciowa. Aspekty prawne i społeczne, Inst. Wydawn. EuroPrawo, Warszawa 2009. Google Scholar
Pytlewska M., Transkrypcja aktu małżeńskiego osób tej samej płci w Polsce, 2024, Lex. Google Scholar
Skrzydłowska-Kalukin K., Sokolińska J., Mów o mnie ono. Dlaczego współczesne dzieci szukają swojej płci?, W.A.B., Warszawa 2022. Google Scholar
Tomkiewicz M., Małżeństwo a zmiana płci w prawie polskim i kanonicznym – zagadnienia procesowe [w:] J. Krzywkowska, R. Sztychmiler (red.), Procedury w sprawach małżeńskich i rodzinnych. Teoria i praktyka, WPiA UWM, Olsztyn 2016. Google Scholar
Urban M., Transseksualizm czy urojenia zmiany płci? Uniknąć błędnej diagnozy, „Psychiatria Polska” 2009, t. XLIII, nr 6. Google Scholar
Zmiana płci w sądzie będzie szybsza. Bodnar planuje zmianę regulaminu sądów, „Rzeczpospolita” z 29 marca 2024 r. Google Scholar
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-0299-055X
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
