Alkohol jako czynnik kryminogenny
Jarosław Janikowski
Instytut Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyAbstrakt
Związek alkoholu z przestępczością to związek, który tyle samo co intryguje badaczy co przysparza im trudności w jego pełnym zrozumieniu. Celem artykułu jest podsumowanie i uporządkowanie aktualnego stanu wiedzy w tym zakresie oraz przywołanie najważniejszych badań empirycznych, których kompilacja może być punktem wyjścia do dalszych, poszerzonych badań. Dotychczasowe badania nad korelacją alkoholu i przestępczości mają charakter kierunkowy i opierają się z reguły na jednym, szczególnym ich związku. Z reguły badacze identyfikują ten związek na poziomie bezpośredniego oddziaływania jednego czynnika na drugi, z pominięciem innych, ważnych elementów procesu kryminogenezy. W rezultacie uzasadnione jest twierdzenie, że alkohol jest czynnikiem kryminogennym, lecz nie można jednoznacznie przesądzić o tym, czy wpływa on na ten proces jedynie symbolicznie czy zasadniczo.
Słowa kluczowe:
kryminologia, alkohol, przestępczość, kryminogenezaBibliografia
Alkoholizm w Polsce. Rys historyczny i statystyki – część II [w:] https://leczeniealkoholizmu.com/czytelnia/alkoholizm-w-polsce-cz-2/. Google Scholar
Banach M., Kowalewski I., Alkoholizm wśród młodzieży. Kompendium wiedzy dla pedagogów i pracowników socjalnych, Kraków 2014. Google Scholar
Besala J., Alkoholowe dzieje Polski. Czasy Piastów i Rzeczpospolitej Szlacheckiej, Poznań 2015. Google Scholar
Chołuj K., Alkohol a wykorzystywanie seksualne dzieci, Dziecko Krzywdzone. Teoria. Badania, Praktyka 2004, Vol 3, No 3 [w:] https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/view/179/136. Google Scholar
Golonka A. , Alkohol a poczytalność sprawcy czynu zabronionego - wnioski na podstawie badań aktowych, Archiwum Kryminologii 2014, t. XXXVI. Google Scholar
Halicki J., Nadużywanie alkoholu jako czynnik ryzyka przemocy w rodzinie, Pedagogika Społeczna 2018, nr 3. Google Scholar
Hołyst B., Kryminologia, Warszawa 2016. Google Scholar
Jabłońska E., Alkohol jako czynnik kryminogenny i wiktymogenny w przestępstwach zabójstwa na przykładzie spraw rozpoznawanych przez Sąd Okręgowy w Krośnie, Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały 2016, nr 2. Google Scholar
Jakubczyk A., Uzależnienie, picie szkodliwe i ryzykowne – podstawowe definicje w świetle najważniejszych systemów klasyfikacyjnych [w:] Medyczne aspekty uzależnienia od alkoholu, red. M. Wojnar, Warszawa 2017. Google Scholar
Janicki K., Rzeczpospolita gorzałką stoi! Jak się piło w XVIII-wiecznej Polsce? [w:] https://ciekawostkihistoryczne.pl/2012/11/13/rzeczpospolita-gorzalka-stoi-jak-sie-pilo-w-xviii-wiecznej-polsce/. Google Scholar
Juszczak D., Talarowska M., Charakterystyka sprawców przestępstw nadużywających alkoholu w świetle analizy opinii sadowo-psychiatrycznych, Polski Merkuriusz Lekarski 2009, t. 27, nr 159. Google Scholar
Kałdon B. M., Charakterystyka spraw o przestępstwa przeciwko rodzinie, Forum Pedagogiczne 2012, t. 2, nr 1. Google Scholar
Kamiński M., Upojenie alkoholowe a poczytalność – problemy orzecznicze, Palestra 2017, nr 4. Google Scholar
Klimkiewicz A., Serafin P., Wojnar M., Czynniki ryzyka zachowań samobójczych u osób uzależnionych od alkoholu, Psychiatria 2011, t. 8, nr 1. Google Scholar
Kuć M., Kryminologia, Warszawa 2015. Google Scholar
Laskowska K., Rozdział XVII. Patologie społeczne powiązane z przestępczością [w:] Kryminologia. Stan i perspektywy rozwoju, Pływaczewski E. W., Redo S. i in., Warszawa 2019. Google Scholar
Majchrzyk Z., Zabójczynie i zabójcy: osobowość, motywy, uwarunkowania sytuacyjne: analiza z perspektywy psychologicznego orzecznictwa sądowego, Warszawa 2008. Google Scholar
Marczewski M., Ostaszewski P., Statystyczny obraz przestępczości prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. profesora Stanisława Batawii 2017, nr 24. Google Scholar
Morawski J., Moskalewicz J., Trendy samobójstw i spożycia alkoholu w Polsce, 1991, http://ain.ipin.edu.pl/archiwum/1991/4/AiN_ZIMA-1991-08.pdf. Google Scholar
Pelc E., Wpływ wybranych zjawisk patologicznych na bezpieczeństwo i porządek publiczny w Polsce, Rzeszów 2010. Google Scholar
Ryszkowski A., Wojciechowska A., Kopański Z., Brukwicka I., Lishchynskyy Y., Mazurek M., Funkcjonowanie w społeczeństwie osób uzależnionych od alkoholu, Journal of Clinical Healthcare 2015, nr 1. Google Scholar
Sieradzka A., Rabe-Jabłońska J., Orzeczenie o zmienionej poczytalności a charakterystyka demograficzna, rodzinna oraz występowanie uzależnienia od alkoholu u osób dokonujących zabójstwa lub ciężkiego uszkodzenia ciała w stanie upojenia alkoholowego zwykłego, Psychiatria i Psychologia Kliniczna 2013, nr 13. Google Scholar
Sztaudynger J., Sztaudynger M., Ekonometryczne modele przestępczości, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2003, z. 3. Google Scholar
Wachholz L., Alkoholizm a przestępstwo, Kraków 1927. Google Scholar
Włodarczyk E., Społeczne konsekwencje problemu alkoholowego w Polsce, Pedagogika Społeczna 2018, nr 2. Google Scholar
Wójcik D., Racjonalność sprawców przestępstw przeciw mieniu – implikacje dla profilaktyki i resocjalizacji, Ogrody nauk i sztuk nr 2012, nr 2. Google Scholar
Wójtowicz-Pytel P., Znaczenie profilowania kryminalnego w czynnościach dochodzeniowo-śledczych na przykładzie sprawców przestępstw na tle seksualnym [w:] Przegląd badań z zakresu kryminalistyki i medycyny sądowej, red. Nowak B. A., Maciąg M., Lublin 2017. Google Scholar
Zaczek A., Przestępstwa prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 178a § 1 i 4 k.k.), Civitas et Lex 2015, nr 1. Google Scholar
Zalewski W., Biologiczne i biosocjologiczne uwarunkowania przestępczości [w:] Nowe kierunki w kryminologii, red. Drzazga E., Grzyb M., Warszawa 2018. Google Scholar
Instytut Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
