Antykoncepcja postkoitalna jako środek antyprokreacji a kwestie odpowiedzialności karnej – rozważania prawne
Katarzyna Borkowska-Sęk
Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście w Warszawiehttps://orcid.org/0000-0002-4529-5805
Abstrakt
Prawa reprodukcyjne bez wątpienia należą do podstawowych praw człowieka. Niemniej jednak, w kontekście ochrony życia poczętego, zakres praw reprodukcyjnych to kwestia kontrowersyjna. Ustawodawca musi stworzyć regulacje prawne dotyczące m.in. aborcji, które uwzględnią interesy różnych grup społecznych. Jednym z problemów, które należy rozważyć w kontekście antyprokreacji, jest antykoncepcja postkoitalna. Przedmiotem niniejszych badań uczyniono antykoncepcję awaryjną, a w szczególności prawne uregulowania dotyczące jej stosowania. Cel pracy stanowiło wykazanie, że antykoncepcja awaryjna nie stanowi w świetle prawa środka poronnego. Hipotezę badawczą sformułowano w następujący sposób: w świetle prawa antykoncepcja postkoitalna stanowi środek zapobiegania ciąży i nie jest środkiem aborcyjnym. W przeprowadzonych badaniach posłużono się teoretyczno-prawną metodą badań, jednocześnie analizując opisywane zagadnienia także w kontekście opracowań medycznych.
Słowa kluczowe:
prawo do życia, prawa reprodukcyjne, antykoncepcja, prawo karne, przestępstwa aborcyjneBibliografia
Bassa B., Prawa reprodukcyjne i seksualne jako „nowe prawa” człowieka, „Studia nad Rodziną” 2012, nr 16(1–2). Google Scholar
Borkowska K.K., Penalizacja przerwania ciąży w austriackim prawie karnym, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 59. Google Scholar
Borkowska K.K., Penalizacja przerwania ciąży w niemieckim prawie karnym, „Studia Prawnoustrojowe” 2024, nr 65. Google Scholar
Borkowska K.K., Penalizacja przerwania ciąży w polskim prawie karnym, „Studia Prawnoustrojowe” 2022, nr 56. Google Scholar
Borkowska K.K., Poziom restrykcyjności prawa aborcyjnego a liczba dzieciobójstw – aspekty społeczno-prawne, [w:] A. Danielewska, K. Kalbarczyk (red.), Nauki penalne: synergia teorii i praktyki, Wyd. Nauk. Tygiel, Lublin 2024. Google Scholar
Borkowska K.K., Prawo aborcyjne w Polsce – rys historyczny, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 62. Google Scholar
Borkowska K.K., Przestępstwa przeciwko życiu w polskim i austriackim prawie karnym – rozważania komparatystyczne, „Studia Prawnoustrojowe” 2023, nr 60. Google Scholar
Borkowska K.K., Przestępstwo dzieciobójstwa w ujęciu komparatystycznym, C.H. Beck, Warszawa 2020. Google Scholar
Borkowska K.K., Względy społeczne jako przyczyna legalnego zabiegu terminacji ciąży – rozważania prawnoporównawcze, „Studia Prawnoustrojowe” 2024, nr 63. Google Scholar
Borkowska K.K., Guzik-Makaruk E.M., Pływaczewski E.W., Wokół problematyki karalności przerywania ciąży w Polsce, „Prawo w Działaniu” 2023, t. 53. Google Scholar
Budyn-Kulik M., Komentarz do art. 152–154 k.k., [w:] M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, 2022, Lex. Google Scholar
Bułajewski S., Prawo do życia w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Studia Ełckie” 2011, nr 13. Google Scholar
Cekański A., Wybrane zagadnienia z położnictwa i ginekologii dla położnych, Wyd. ŚAM, Katowice 1999. Google Scholar
Chmaj M. (red.), Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wolters Kluwer, Warszawa 2008. Google Scholar
Ciżyńska A., Życie dziecka kontra prawo do samostanowienia, czyli kilka uwag o relacji aborcji i prawa konstytucyjnego, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2017, nr 2. Google Scholar
Cook R., Dickens B., Fathalla M., Reproductive health and human rights. Integrating medicine, ethics and law, Oxford University Press, Oxford 2003. Google Scholar
Czerwińska-Osipiak A., Michalik A., Olszewska J., Repetytorium z antykoncepcji, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica” 2013, z. 14(2). Google Scholar
Desperak I., Antykoncepcja, aborcja i… eutanazja. O upolitycznieniu praw reprodukcyjnych w Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis” 2003, nr 30. Google Scholar
Endler M., Li R., Gemzell-Danielsson K., Effect of levonorgestrel emergency contraception on implantation and fertility: a review, „Contraception” 2022, nr 109. Google Scholar
European Consortium for Emergency Contraception, Emergency contranception availability in Europe, https://www.ec-ec.org/emergency-contraception-in-europe/emergency-contraception-availability-in-europe/ Google Scholar
Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Przerywanie ciąży. Metoda farmakologiczna, Warszawa 2020. Google Scholar
Gardocki L., Prawo karne, C.H. Beck, Warszawa 2011. Google Scholar
Garlicki L. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 3, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2003. Google Scholar
Glińska N., Własne ciało – operatywność praw seksualnych i reprodukcyjnych w Polsce, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2016, t. 5(2). Google Scholar
Górnicki B., Dębiec B., Baszczyński J. (red.), Pediatria, t. 1, PZWL, Warszawa 1997. Google Scholar
Guillebaud J., Antykoncepcja. Pytania i odpowiedzi, Wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2005. Google Scholar
Haßmann H., Embryonenschutz im Spannungsfeld internationaler Menschenrechte, staatlicher Grundrechte und nationaler Regelungsmodelle zur Embryonenforschung, Springer, Berlin–Heidelberg 2003. Google Scholar
Kania A., Z problematyki granic ochrony życia ludzkiego, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 2009. Google Scholar
Kania A.M., Kontrowersje związane z kryminalizacją przerywania ciąży. Część I, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2011, t. 27. Google Scholar
Koba L., Wacławczyk W., Prawa człowieka. Wybrane zagadnienia i problemy, Wolters Kluwer, Warszawa 2009. Google Scholar
Kokot R., Jasińska J., Kilka uwag o ochronie życia poczętego w kontekście projektowanych zmian kodeksu karnego, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2014, t. 31. Google Scholar
Konarska-Wrzosek V., Komentarz do art. 149 k.k., [w:] R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2017. Google Scholar
Konarska-Wrzosek V., Ochrona dziecka w polskim prawie karnym, TNOiK, Toruń 1999. Google Scholar
Kondratiewa-Bryzik J., Początek prawnej ochrony życia ludzkiego w świetle standardów międzynarodowych, Wolters Kluwer, Warszawa 2009. Google Scholar
Konieczna A., Czapiewska M., Krysiński J., Postacie leków antykoncepcyjnych, „Farmacja Polska” 2020, t. 76, nr 9. Google Scholar
Kurcz I., Skarżyńska K. (red.), Słownik psychologii, Wyd. Nauk. Scholar, Warszawa 2000. Google Scholar
Levy D.P., Jager M., Kapp N., Abitbol J.L., Ulipristal acetate for emergency contraception: postmarketing experience after use by more than 1 million women, „Contraception” 2014, nr 89(5). Google Scholar
Lira-Albarrán S., Durand M., Barrera D., Vega C., Becerra R.G., Diaz L., Garcia-Quiroz J., Rangel C., Larrea F., A single preovulatory administration of ulipristal acetate affects the decidualization process of the human endometrium during the receptive period of the menstrual cycle, „Mol Cell Endocrinol” 2018, nr 476. Google Scholar
Łopatka A. (red.), Konwencja o prawach dziecka a prawo polskie. Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej w gmachu Sejmu RP w dniach 19–20.3.1991 r., Wyd. Sejmowe, Warszawa 1991. Google Scholar
Łopatka A., Kto jest dzieckiem?, [w:] A. Łopatka (red.), Konwencja o prawach dziecka a prawo polskie. Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej w gmachu Sejmu RP w dniach 19–20.3.1991 r., Wyd. Sejmowe, Warszawa 1991. Google Scholar
Mishell D.R., Brenner P.F. (red.), Położnictwo i ginekologia, t. 1, a-Medica Press, Bielsko-Biała 1995. Google Scholar
Mozgawa M. (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, 2022, Lex. Google Scholar
Nauka G., Doktrynalne podstawy i prawne uwarunkowania ochrony życia ludzkiego w fazie prenatalnej – perspektywa międzynarodowa, „Rodzina i Prawo. Kwartalnik Sędziów Rodzinnych” 2012, nr 23. Google Scholar
Osiatyński W., Wprowadzenie do praw człowieka, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Bruksela 2004. Google Scholar
Ostrowski K., Embriologia człowieka, PZWL, Warszawa 1985. Google Scholar
Peeters M., Globalizacja zachodniej rewolucji kulturowej. Kluczowe pojęcia, mechanizmy działania, Wyd. Sióstr Loretanek, Warszawa 2010. Google Scholar
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie antykoncepcji, „Ginekologia Polska” 2004, nr 3(85). Google Scholar
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Zastosowanie lewonorgestrelu w antykoncepcji awaryjnej, „Ginekologia Polska” 2012, nr 83. Google Scholar
Potulski J., Dziecko jako przedmiot czynu zabronionego, Wyd. UG, Gdańsk 2007. Google Scholar
Przybyszewska-Szter B., Wolności i prawa osobiste, [w:] M. Chmaj (red.), Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wolters Kluwer, Warszawa 2008. Google Scholar
Rafałowicz P., Początek ochrony życia dziecka poczętego – analiza przedmiotu ochrony przestępstw aborcyjnych, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2016, nr 3. Google Scholar
Różański M., Prawo do życia w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2015, nr 6. Google Scholar
Sarnecki P., Komentarz do art. 38 Konstytucji RP, [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 3, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2003. Google Scholar
Seremak-Mrozikiewicz A., Drosdzol-Cop A., Bomba-Opon D., Cnota W., Huras H., Kaczmarek P., Kwiatkowski S., Spaczyński R., Stojko R., Sieroszewski P., Stanowisko Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące stosowania antykoncepcji awaryjnej zawierającej lewonorgestrel lub octan uliprystalu, https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2024-03/EC-PTGiP%2025.03.2024.pdf Google Scholar
Speroff L., Fritz M.A., Clinical gynecologic endocrinology and infertility, Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia 2005. Google Scholar
Stefaniuk M., Etyczne dylematy prawa (kara śmierci, aborcja i eutanazja) w świetle badań polskiej opinii publicznej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2013, nr 19. Google Scholar
Stefański R.A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2017. Google Scholar
Szczepaniec M., Etyczne i prawne aspekty dopuszczalności aborcji ze względów eugenicznych, „Białostockie Studia Prawnicze” 2013, z. 13. Google Scholar
Tokarczyk R., Normatywne ujęcia antyprokreacji, „Roczniki Socjologii Rodziny” 2000, nr 12. Google Scholar
Tulimowski J., Antykoncepcja awaryjna w pytaniach i odpowiedziach. Kompendium dla farmaceutów, Okręgowa Izba Aptekarska w Warszawie, Warszawa 2024. Google Scholar
Wiak K., Ochrona dziecka poczętego w polskim prawie karnym, Wyd. KUL, Lublin 2001. Google Scholar
Wolski H., Wybrane aspekty działań niepożądanych złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej, „Ginekologia Polska” 2014, nr 12. Google Scholar
Woźniak K., Problemy opiniodawcze związane z nowymi regulacjami kodeksu karnego w związku z wprowadzeniem ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 1993, nr 3. Google Scholar
Zespół do spraw Standaryzacji Opieki Farmaceutycznej Naczelnej Izby Aptekarskiej, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Antykoncepcja awaryjna. Wytyczne dla farmaceutów, Warszawa 2024. Google Scholar
Zielińska E., Z problematyki wykładni przepisów karnych dotyczących ochrony płodu ludzkiego, „Państwo i Prawo” 1995, z. 2. Google Scholar
Zimniewicz N., Wpływ zjawisk ekonomicznych na zaburzenia procesów informowania o działaniu i skuteczności antykoncepcji hormonalnej, „Teologia i Moralność” 2018, t. 13, nr 2(24). Google Scholar
Żelichowski M., Podmiotowość prawna człowieka w okresie życia embrionalno-płodowego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1997, nr 1. Google Scholar
Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-4529-5805
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
