Klauzula niekaralności za czyny popełnione w związku z pokrzywdzeniem przestępstwem handlu ludźmi
Abstrakt
Celem opracowania jest dokonanie analizy prawa polskiego w zakresie możliwości wprowadzenia do niego klauzuli niekaralności ofiar przestępstwa handlu ludźmi. Opracowanie niniejsze koncentruje się na problematyce zwalczania przestępczości handlu ludźmi, a w szczególności zakresu odpowiedzialności za zachowania naruszające normy sankcjonowane. Przedstawiono ją w ujęciu szczególnym tj. pokrzywdzonego innym czynem zabronionym, a konkretnie ofiary przestępstwa handlu ludźmi, w związku z tym pokrzywdzeniem. Przyczynkiem do rozważań było przyjęcie nowej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2024/1712, która wprowadziła liczne nowe rozwiązania w zakresie omawianego zjawiska. Jakkolwiek modyfikacja nie dotyczy problematyki tzw. „klauzuli niekaralności” w związku z podjętymi pracami legislacyjnymi zmierzającymi do wprowadzenia do krajowego porządku prawnego ustawy dedykowanej zwalczaniu zjawiska handlu ludźmi niezbędne stało się dokonanie analizy stanu prawnego w tym zakresie. Tym bardziej aktualizuje się to w sytuacji, w której organizacje międzynarodowe sygnalizują konieczność precyzyjnej regulacji tej kwestii. Celem opracowania jest dokonanie analizy prawa polskiego w zakresie możliwości wprowadzenia do niego klauzuli niekaralności ofiar przestępstwa handlu ludźmi. Na podstawie analizy rozwiązań na płaszczyźnie językowej i systemowej autor dokonuje analizy prawa polskiego i europejskiego. Podstawową hipotezą badawczą jest stwierdzenie, że system ochrony pokrzywdzonego nie jest całkowity, a w szczególności poza jego zakresem pozostają zachowania godzące w prawa innych osób. Jednocześnie tezą postawioną jest okoliczność, że brak jest w świetle zasad równości wobec prawa i sprawiedliwości wprowadzenie stosowanej regulacji do kodeksu karnego. W wyniku przeprowadzonych analiz Autor dochodzi do wniosków, że: regulacje krajowe prowadzą do stwierdzenia niemożliwości, z uwagi na spójność systemową, wprowadzenia stosowanej regulacji na płaszczyźnie materialno - karnej. Autor wskazuje przyczyny leżące zarówno po stronie wykładni prawa, jak i elementów związanych z równością podmiotów prawa. Ostatecznie autor przenosi rozważania na płaszczyznę prawa procesowego i proponuje konkretne rozwiązanie kwestii niekaralności na zasadzie oportunizmu procesowego.
Słowa kluczowe:
prawo i postępowanie karne, prawo unijne, handel ludźmi, klauzula niekaralności, oportunizmBibliografia
Bratoszewski J., Gardocki L., Przyjemski S.M., Stefański R.A., Zabłocki S., Gostyński Z., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Dom Wydawn. ABC, Warszawa 1998. Google Scholar
Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, LexisNexis, Warszawa 1999. Google Scholar
Cieślak M., Proces karny, część II, PWN, Kraków 1953. Google Scholar
Debata ekspercka, [w:] Z. Lasocik (red.), Niekaralność ofiar handlu ludźmi – wstępna diagnoza problemu, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi UW, Warszawa 2013. Google Scholar
Gaberle A., Sformułowanie przyczyn umorzenia postępowania przygotowawczego, „Nowe Prawo” 1970, nr 9. Google Scholar
Gostyński Z., Umorzenie postępowania na podstawie art. 11n k.p.k. – odstępstwo od zasady legalizmu, „Prokuratura i Prawo” 1997, nr 12. Google Scholar
Grzegorczyk T., O niektórych uproszczeniach procedury karnej w nowym kodeksie postępowania karnego, „Przegląd Sądowy” 1997, nr 9. Google Scholar
Grzegorczyk T., Strony, ich procesowi przedstawiciele i inni uczestnicy postępowania karnego, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1998. Google Scholar
Karsznicki K., Gwarancja niekaralności ofiar, [w:] Z. Lasocik (red.), Niekaralność ofiar handlu ludźmi – wstępna diagnoza problemu, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi UW, Warszawa 2013. Google Scholar
Kozłowska M., Wskazówki dotyczące prowadzenia postępowań w sprawach o handel ludźmi, [w:] L. Mazowiecka (red.), Ofiary handlu ludźmi, Wolters Kluwer, Warszawa 2014. Google Scholar
Kozłowska U., Niekaralność ofiar handlu ludźmi – rozwiązania przyjęte w niektórych krajach europejskich, [w:] Z. Lasocik (red.), Niekaralność ofiar handlu ludźmi – wstępna diagnoza problemu, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi UW, Warszawa 2013. Google Scholar
Lasocik Z., Nowa dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie handlu ludźmi, „Państwo i Prawo” 2012, nr 12. Google Scholar
Raport z III rundy ewaluacyjnej ekspertów GRETA – portal o przeciwdziałaniu handlowi ludźmi, https://www.gov.pl/web/handel-ludzmi/raport-z-iii-rundy-ewaluacyjnej-ekspertow-greta Google Scholar
Rogacka-Rzewnicka M., Zasada legalizmu i oportunizmu, [w:] P. Wiliński (red.), Zasady procesu karnego, seria: System Prawa Karnego Procesowego, t. 3, 2014, Lex. Google Scholar
Sitarz O., Na ile przepisy prawa karnego dotyczące handlu pozwalają na skuteczna ich ochronę, [w:] L. Mazowiecka (red.), Ofiary handlu ludźmi, Wolters Kluwer, Warszawa 2014. Google Scholar
Sitarz O., O niekaralności ofiar handlu ludźmi – czuli polskie prawo karne materialne wobec zobowiązania wynikającego z art. 8 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, [w:] Z. Lasocik (red.), Niekaralność ofiar handlu ludźmi – wstępna diagnoza problemu, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi UW, Warszawa 2013. Google Scholar
Świda Z., Wpływ organów ścigania na wszczęcie i przebieg procesu karnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2003, nr 11. Google Scholar
Tylman J., Zasada legalizmu w procesie karnym, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1965. Google Scholar
Zagrodnik J., Umorzenie absorpcyjne a instytucja skargi subsydiarnej w polskim procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 2. Google Scholar
Zalewski W., Charakter prawny tzw. umorzenia absorpcyjnego, „Przegląd Sądowy” 1999, nr 6. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
