Implementation of the UN’s principles on effective interviewing and interroga-tion – perspectives for Poland and Lithuania (COST Action CA22128: IM-PLEMENDEZ)
Denis Solodov
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0003-2884-9420
Ilona Laurinaitytė
Vilnius Universityhttps://orcid.org/0000-0002-6812-8276
Abstrakt
Badania pokazują, że w sprawach karnych większość dowodów uzyskuje się poprzez czynność przesłuchania. W związku z tym skuteczne taktyki przeprowadzenia przesłuchań powinny być obecne w edukacji przyszłych prawników, policjantów, funkcjonariuszy organów ścigania. Zasady Méndeza dotyczące skutecznych metod przeprowadzenia przesłuchiwań i przesłuchań, przyjęte w 2021 roku pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych, oferują alternatywę dla metod przesłuchania opartych na przymusie, podstępie i manipulacji. Zasady te promują komunikację, budowanie wzajemnych relacji i dążenie do uzyskania pełnych i wiarygodnych informacji. Autorzy analizują Zasady Méndeza, uwzględniając obowiązujące regulacje prawne oraz zalecenia europejskiej kryminalistyki. Głównym celem jest zidentyfikowanie korzyści wynikających z implementacji Zasad do polskiego i litewskiego postępowania karnego. Ponadto autorzy zwracają uwagę na potencjalne wyzwania, które mogą pojawić się w procesie implementacji wyżej wymienionych Zasad.
Słowa kluczowe:
postępowanie karne, Zasady Méndeza, przesłuchanie poznawcze, przesłuchanie procesowe, niedozwolone metody przeprowadzenia przesłuchańBibliografia
Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment adopted on 10 December 1984 by General Assembly resolution 39/46. Available at (accessed: 20.12.2023) Google Scholar
Druk nr 2653. Rządowy projekt ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka. Available at https://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?nr=2653 (accessed: 20.12.2023) Google Scholar
Gruza E., Goc M., Moszczyński J., Kryminalistyka, czyli o współczesnych metodach dowodzenia przestępstw. Zagadnienia prawne, Warszawa: Wolters Kluwer, 2020 Google Scholar
Gudjonsson G. H., The Psychology of False Confessions: Forty Years of Science and Practice, Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, 2018 Google Scholar
Hanausek T., Zarys taktyki kryminalistycznej, Warszawa: Dom Wydawniczy ABC, 1994 Google Scholar
Hebda K., Przyznanie się do winy w procesie karnym – studium prawno-kryminalistyczne, PhD thesis, Olsztyn 2019 Google Scholar
Interim report of the Special Rapporteur on torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment. English version, 2016. Available at (accessed 20.12.2023) Google Scholar
Izotovas A., Laurinaityte I., Vanagaite K., Grigutyte N., The investigative interviewing and interrogation of adults in Lithuania [in:] D. Walsh, R. Bull, I. Areh (eds.), The International Handbook of Investigative Interviewing and Interrogation, UK: Routledge, 2024 (forthcoming) Google Scholar
Jagiełło D., Taktyka kryminalistycznych czynności dowodowych, Warszawa: C. H. Beck, 2019 Google Scholar
Klepczyński A., Kładoczny P., Wiśniewska K., Tymczasowe aresztowanie – (nie)tymczasowy problem. Analiza aktualnej praktyki stosowania tymczasowego aresztowania, Warszawa: Hel-sińska Fundacja Praw Człowieka 2019. Available at (accessed 20.12.2023) Google Scholar
Kulicki M., Kwiatkowska-Wójcikiewicz V., Stępka L., Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia teorii i praktyki śledczo-sądowej, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2009 Google Scholar
Laurinaitytė I., Grigutytė N., Teismo psichologo gerosios praktikos vadovas [Best practice guidelines for court psychologists]. Nacionalinė teismų administracija, 2021 Google Scholar
Lech P., Owoce zatrutego drzewa w procesie karnym. Dowody zdobyte nielegalnie, „Palestra”, 3-4, 2012, p. 34-45 Google Scholar
Mazur O., Przesłuchanie podejrzanego. Studium prawne i kryminalistyczne, Toruń: Dom Organizatora, 2023 Google Scholar
Méndez J. E., Drummond V., The Méndez Principles: A New Standard for Effective Interviewing by Police and Others, While Respecting Human Rights, June 1, 2021. Available at (accessed 20.12.2023) Google Scholar
Mendez J. E., Foreword [in:] W. F. Schulz (ed.), The phenomenon of torture: readings and commentary, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press, 2007, p. XIII-XVII Google Scholar
Pikulski S., Podstawowe zagadnienia taktyki kryminalistycznej, Białystok: Temida 2, 1997 Google Scholar
Principles on Effective Interviewing for Investigations and Information Gathering. May 2021. Available at (accessed 20.12.2023) Google Scholar
Rzecznik Praw Obywatelskich. „Przestępstwo Tortur w Polsce”. Publikacja KMPT o wyrokach sądów w takich sprawach, 2022. Available at https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/przestepstwo-tortur-w-polsce-publikacja-kmpt (accessed 20.12.2023) Google Scholar
Solodov D., O taktyce przesłuchania osoby przyznającej się do popełnienia umyślnego przestępstwa, „Studia Prawnoustrojowe”, 2018, 41, p. 181-192 Google Scholar
Solodov D., Wiedza sprawców przestępstw o potencjale wykrywczym kryminalistyki jako czyn-nik sprzyjający kontrwykrywczości [w:] P. Chlebowicz, P. Łabuz, T. Safjański (red.), Działania kontrwykrywcze zorganizowanych grup przestępczych i organizacji terrorystycznych, Warsza-wa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2021, p. 61-88 Google Scholar
Szymczyk-Urwentowicz N., Koncepcja nadużycia prawa procesowego a proces karny, „Probacja”, 4, 2022, p. 15-37 Google Scholar
