The Ecclesial Implications of the Letter of the Polish Bishops to the German Bishops of 1965
Marek Żmudziński
Katedra Teologii Dogmatycznej i Fundamentalnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0002-1759-877X
Abstract
The effects of World War II influenced the relations between the nations of Europe. They also influenced the life of the Church in a universal way, because its members found themselves of both sides of the Iron Curtain. This was particularly visible in Polish-German relations. The Polish bishops, inspired by the message of the Gospel and the legacy of the Second Vatican Council, came forward with a proposal of initiating the process of reconciliation. The words, “we forgive and ask for forgiveness”, contained in the Letter to the German Bishops of 1965, became the inspiration for the years-long reconciliation effort. The specific results of this formula are indicated in the formal normalisation of the state and church relations. In the ecclesial dimension, it included a new canonical diocese order and cooperation on the pastoral, charitable and journalistic plane. The real influence of the Polish-German reconciliation on the process of integration of the peoples of Europe should be emphasised. In this sense, the influence of the Christian message on shaping the public sphere is revealed.
Keywords:
Church, episcopate, reconciliation, European integration, dialogue, Polish-German reconciliationReferences
Dőpfner do Wyszyńskiego, 14 XII 1970, w: E. Heller (Hrg.), Macht, Kirche, Politik. Der Briefwechsel zwischen den polnischen und deutschen Bischőfen im Jahre 1965, Kőln 1992, s. 227-229.
Ein Memorandum deutscher Katholiken zu den polnisch-deutschen Fragen (Das Bens-berger Memorandum) vom 2 März 1968, Mainz 1968.
Jasiński A., Niezwykła audiencja u Jana XXIII, Niedziela 2000, nr 44, s. 4.
Kerski B., Kycia T., Żurek R. (red.), Przebaczamy i prosimy o przebaczenie. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst, spuścizna, Olsztyn 2006.
Kominek B., W samym sercu Ewangelii, w: J. Krucina (red.), Szkice do portretu, Kardynał Bolesław Kominek, Wrocław 2005, s. 223-244.
Komunikat Sekretariatu Episkopatu w sprawie dyskusji prasowej na temat listów Episkopatu Polski do Episkopatów świata o Tysiącleciu Chrztu Polski, w: P. Raina (red.), Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 2, Poznań 1995, s. 365.
Kranz J., Wysiedlenie ludności niemieckiej w wyniku II wojny światowej: krzywda czy bezprawie? Warszawa 2013.
Kucharski W., Strauchold G. (red.), Wokół Orędzia. Kardynał Kominek, prekursor pojednania polsko-niemieckiego, Wrocław 2009.
List otwarty pracowników Solvaya do abpa K. Wojtyły z 22 XII 1965 r. i jego odpowiedź z 24 XII 1965 r., w: J. Szczypka (red.), Jan Paweł II. Rodowód, Warszawa 1989, s. 238-241.
Mutor M., Kim był bp Bolesław Kominek pomysłodawca i autor listu do niemieckiego Episkopatu, Tygodnik Powszechny, Dodatek - Nieznany Ojciec Europy, 9.11.2015, s. 4.
Orędzie Biskupów Polskich do ich Niemieckich Braci w Chrystusowym Urzędzie Pasterskim (1965 r.), w: P. Raina (red.), Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 2, Poznań 1995, s. 356-362.
Pozdrowienie biskupów niemieckich dla polskich braci w biskupim posłannictwie i odpowiedź na list z dnia 18 listopada 1965 r., (5 grudnia 1965, Watykan), w: P. Raina (red.), Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 2, Poznań 1995, s. 362-364.
Przemówienie Józefa kard. Glempa, Prymasa Polski, w ramach spotkania biskupów polskich i niemieckich, Gniezno, 20–22 listopada 1990 r., Tygodnik Słowa, 13 grudnia 1990, s. 3.
Roszkowski W., Historia Polski 1914-2005, Warszawa 2007.
Wojtyła K., Kazania 1962-1978, Kraków 1979.
Wspólne oświadczenie Konferencji Episkopatów Polski i Niemiec z okazji 40. rocznicy wymiany listów (1965–1995), w: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WE/kep/pl_niemcy_20050924.html (01.02.2017).
Wspólne oświadczenie Przewodniczących Konferencji Episkopatu Niemiec i Polski z okazji 50 rocznicy wymiany listów z 1965 roku, w: http://episkopat.pl/en/wspolne-oswiadczenie-przewodniczacych-konferencji-episkopatu-niemiec-i-polski/ (01.02.2016).
Wspólne słowo polskich i niemieckich biskupów z okazji 30. rocznicy wymiany listów (1965–1995), L’Osservatore Romano 1996, nr 2, s. 4-7.
Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003.
Zieliński Z., Między rzeczywistością a legendą. Na marginesie książki Franza Scholza pt. Zwischen Staatsräson Und Evangelium. Kardinal Hlond und die Tragődie der ostdeutschen Diőzesen, Więź 1989, nr 6, s. 73-90.
Katedra Teologii Dogmatycznej i Fundamentalnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-1759-877X
