O duchowym fundamencie Europy
Karol Jasiński
Katedra Prawa Kanonicznego i Filozofii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0002-7695-499X
Abstrakt
Celem artykułu jest wskazanie duchowego fundamentu Europy, którym powinno być chrześcijaństwo. Artykuł składa się z trzech części. W części pierwszej autor zwrócił uwagę na różne projekty integracji Europy, które stworzyli Alkuin, Otto, czeski król Jerzy, książę de Sully, I. Newton, K. Popper, a na koniec W. Churchill, K. Adenauer, R. Schuman i A. de Gasperi. Początkowo były one motywowane inwazją islamu. Jednakże bardzo szybko pojawiła się potrzeba budowy Europy na trwałym fundamencie, którym był postęp naukowy, społeczeństwo otwarte czy po prostu chrześcijaństwo jako źródło racjonalnej etyki, wartości i duszy Europy. W drugiej części autor przedstawił problem europejskiej jedności, który doszedł do głosu zwłaszcza w kontekście reformacji. Obecnie próbuje się przywrócić jedność na podstawie instytucji politycznych i gospodarczych czy też modelu federacji, ale zapomina o chrześcijaństwie. W trzeciej części autor ukazuje duchową historię Europy, która ma swoje początki w chrześcijaństwie. Jej punktem odniesienia jest idea prawdy i idea bezwarunkowego istnienia, która przybiera formę idei Boga i idei ludzkiej godności. Rezultatem duchowości chrześcijańskiej są następujące wartości: wiara w postęp, nadzieja na lepszy świat, poczucie historii, monogamiczne małżeństwo i rodzina, wolność, sprawiedliwość, etyka pracy, tolerancja, brak dyskryminacji, pomocniczość, partycypacja i solidarność.
Słowa kluczowe:
Europa, chrześcijaństwo, projekty integracji, jedność, duchowośćBibliografia
Buttiglione Rocco, Merecki Jarosław, 1996, Europa jako pojęcie filozoficzne, collective transl., TN KUL, Lublin.
Dyskusja, 1990, transl. Jan Garewicz, Dorota Lachowska, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 37–49.131–135.
Figel Jan, 2005, Dialog, Europa, Kościół: wyzwania na dziś, transl. Marcin Pisarski, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 17–21.
Fitzgerald Michael L., 2005, Chrześcijaństwo w pluralistycznej Europie, transl. Piotr Paryzek, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 177–182.
Giddens Anthony, 2014, Europa. Burzliwy i potężny kontynent, transl. Olga Siara, PWN, Warszawa.
Górzna Sylwia, 2015, Aspekty polityczne Listów apostolskich papieża Jana Pawła II: Redemptionis anno i Tertio millenio adveniente, Studia Warmińskie, No. 52, p. 11-22.
Halik Tomas, 2014, Europa: rany przeszłości i wyzwania jutra, transl. Tomasz Dostatni, in: Stanisław Zięba (ed.), Europa wspólnych wartości. Chrześcijańskie inspiracje w budowaniu zjednoczonej Europy, TN KUL, Lublin, p. 127–145.
Hilarion, 2005a, Dialog Kościół-Europa, transl. Piotr Paryzek, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 31–33.
Hilarion, 2005b, Wspólnym głosem, transl. Piotr Paryzek, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 89–94.
Jaroszyński Piotr, 2002, Europa bez Ojczyzn?, Dom Polski, Warszawa.
Juros Helmut, 1997, Kościół. Kultura. Europa, TN KUL-ATK, Lublin-Warszawa.
Juros Helmut, 2003, Europejskie dylematy i paradygmaty, UKSW, Warszawa.
Karski Karol, 2002, Kościoły a jedność Europy, in: Elżbieta Hałas (ed.), Europa: zbliżenia-kontrowersje-perspektywy, TN KUL, Lublin, p. 29–43.
Kłoczowski Jan, 2005, Ojcowie europejskiej jedności, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 208–213.
König Franz, 1990, Duchowe podstawy Europy, transl. Jan Garewicz, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 10–19.
Leciejewicz Lech, 2007, Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej, Funna, Wrocław.
Lewis Bernard, 1990, Europa a islam, transl. Adam Szostkiewicz, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 273–300.
Lewis Bernard, 1994, Europa, islam i społeczeństwo obywatelskie, transl. Władysław Witalisz, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo, ZNAK, Kraków, p. 144-158.
Muszyński Henryk J., 2002, Europa ducha. Chrześcijańska wizja fundamentów jedności europejskiej, Gaudentinum, Gniezno.
Podgórski Ryszard A., 2016, Tomistyczno-fenomenologiczna filozofia osoby w personalizmie Karola Wojtyły, Studia Warmińskie, No. 53, p. 39-53.
Pomian Krzysztof, 1990, Europa i jej narody, transl. Tadeusz Szafrański, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 83–130.
Prostak Rafał, 2014, Teista w demoliberalnym świecie. Rzecz o amerykańskich rozważaniach wokół rozumnej polityki, OMP, Kraków.
Ratzinger Joseph, 2005a, Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, transl. Stanisław Czerwik, Jedność, Kielce.
Ratzinger Joseph, 2005b, Europa Benedykta w kryzysie kultur, transl. Wiesława Dzieża, Edycja św. Pawła, Częstochowa.
De Schoutheete Philippe, 1999, Europa dla wszystkich, transl. Ewa Haczyk, Interpress, Warszawa.
Shils Edward, 1990, Ekspansja zorganizowanej wiedzy europejskiej, transl. Barbara Szacka, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 195–248.
Smolicz Jerzy J., 2002, Europejska idea państwa-narodu w perspektywie azjatyckiej, transl. Jerzy Rudzki, in: Elżbieta Hałas (ed.), Europa: zbliżenia-kontrowersje-perspektywy, TN KUL, Lublin, p. 91–118.
Sowiński Sławomir, Zenderowski Radosław, 2003, Europa drogą Kościoła. Jan Paweł II o Europie i europejskości, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Spaemann Robert, 1990, Uniwersalizm czy europocentryzm, transl. Tomasz Fiałkowski, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 332–341.
Zanussi Krzysztof, 2004, Europa ducha w kulturze inspirowanej Ewangelią, in: Stanisław Zięba (ed.), Europa wspólnych wartości. Chrześcijańskie inspiracje w budowaniu zjednoczonej Europy, TN KUL, Lublin, p. 25–30.
Zięba Maciej, 2011, Nieznane, niepewne, niebezpieczne? Szkic o Europie, PIW, Warszawa.
Zięba Maciej, 2015, Kłopot za kłopotem. Katolik w dryfującej Europie, W drodze, Poznań.
Zwoliński Andrzej, 2001, Państwo a Europa, PAX, Warszawa.
Dyskusja, 1990, transl. Jan Garewicz, Dorota Lachowska, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 37–49.131–135.
Figel Jan, 2005, Dialog, Europa, Kościół: wyzwania na dziś, transl. Marcin Pisarski, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 17–21.
Fitzgerald Michael L., 2005, Chrześcijaństwo w pluralistycznej Europie, transl. Piotr Paryzek, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 177–182.
Giddens Anthony, 2014, Europa. Burzliwy i potężny kontynent, transl. Olga Siara, PWN, Warszawa.
Górzna Sylwia, 2015, Aspekty polityczne Listów apostolskich papieża Jana Pawła II: Redemptionis anno i Tertio millenio adveniente, Studia Warmińskie, No. 52, p. 11-22.
Halik Tomas, 2014, Europa: rany przeszłości i wyzwania jutra, transl. Tomasz Dostatni, in: Stanisław Zięba (ed.), Europa wspólnych wartości. Chrześcijańskie inspiracje w budowaniu zjednoczonej Europy, TN KUL, Lublin, p. 127–145.
Hilarion, 2005a, Dialog Kościół-Europa, transl. Piotr Paryzek, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 31–33.
Hilarion, 2005b, Wspólnym głosem, transl. Piotr Paryzek, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 89–94.
Jaroszyński Piotr, 2002, Europa bez Ojczyzn?, Dom Polski, Warszawa.
Juros Helmut, 1997, Kościół. Kultura. Europa, TN KUL-ATK, Lublin-Warszawa.
Juros Helmut, 2003, Europejskie dylematy i paradygmaty, UKSW, Warszawa.
Karski Karol, 2002, Kościoły a jedność Europy, in: Elżbieta Hałas (ed.), Europa: zbliżenia-kontrowersje-perspektywy, TN KUL, Lublin, p. 29–43.
Kłoczowski Jan, 2005, Ojcowie europejskiej jedności, in: Katarzyna Boruń and others (ed.), Europa dialogu: być chrześcijaninem w pluralistycznej Europie: VI Zjazd Gnieźnieński, Gniezno, 16-18 września 2005, Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, Gniezno, p. 208–213.
König Franz, 1990, Duchowe podstawy Europy, transl. Jan Garewicz, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 10–19.
Leciejewicz Lech, 2007, Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej, Funna, Wrocław.
Lewis Bernard, 1990, Europa a islam, transl. Adam Szostkiewicz, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 273–300.
Lewis Bernard, 1994, Europa, islam i społeczeństwo obywatelskie, transl. Władysław Witalisz, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo, ZNAK, Kraków, p. 144-158.
Muszyński Henryk J., 2002, Europa ducha. Chrześcijańska wizja fundamentów jedności europejskiej, Gaudentinum, Gniezno.
Podgórski Ryszard A., 2016, Tomistyczno-fenomenologiczna filozofia osoby w personalizmie Karola Wojtyły, Studia Warmińskie, No. 53, p. 39-53.
Pomian Krzysztof, 1990, Europa i jej narody, transl. Tadeusz Szafrański, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 83–130.
Prostak Rafał, 2014, Teista w demoliberalnym świecie. Rzecz o amerykańskich rozważaniach wokół rozumnej polityki, OMP, Kraków.
Ratzinger Joseph, 2005a, Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, transl. Stanisław Czerwik, Jedność, Kielce.
Ratzinger Joseph, 2005b, Europa Benedykta w kryzysie kultur, transl. Wiesława Dzieża, Edycja św. Pawła, Częstochowa.
De Schoutheete Philippe, 1999, Europa dla wszystkich, transl. Ewa Haczyk, Interpress, Warszawa.
Shils Edward, 1990, Ekspansja zorganizowanej wiedzy europejskiej, transl. Barbara Szacka, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 195–248.
Smolicz Jerzy J., 2002, Europejska idea państwa-narodu w perspektywie azjatyckiej, transl. Jerzy Rudzki, in: Elżbieta Hałas (ed.), Europa: zbliżenia-kontrowersje-perspektywy, TN KUL, Lublin, p. 91–118.
Sowiński Sławomir, Zenderowski Radosław, 2003, Europa drogą Kościoła. Jan Paweł II o Europie i europejskości, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Spaemann Robert, 1990, Uniwersalizm czy europocentryzm, transl. Tomasz Fiałkowski, in: Krzysztof Michalski (ed.), Europa i co z tego wynika, Res Publica, Warszawa, p. 332–341.
Zanussi Krzysztof, 2004, Europa ducha w kulturze inspirowanej Ewangelią, in: Stanisław Zięba (ed.), Europa wspólnych wartości. Chrześcijańskie inspiracje w budowaniu zjednoczonej Europy, TN KUL, Lublin, p. 25–30.
Zięba Maciej, 2011, Nieznane, niepewne, niebezpieczne? Szkic o Europie, PIW, Warszawa.
Zięba Maciej, 2015, Kłopot za kłopotem. Katolik w dryfującej Europie, W drodze, Poznań.
Zwoliński Andrzej, 2001, Państwo a Europa, PAX, Warszawa.
Jasiński, K. (2018). O duchowym fundamencie Europy. Studia Warmińskie, 55, 25–41. https://doi.org/10.31648/sw.3060
Karol Jasiński
Katedra Prawa Kanonicznego i Filozofii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-7695-499X
Katedra Prawa Kanonicznego i Filozofii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-7695-499X
