Założenia polityki rolnej w Polsce w programach głównych partii i stronnictw politycznych (1939-1945/1946)

Radosław Gross

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie


Abstrakt

Konieczność przeprowadzenia reformy rolnej w Polsce dostrzegały wszystkie ważniejsze partie polityczne i stronnictwa podczas wojny. W dokumentach programowych wypracowanych wówczas i tuż po wojnie dostrzec można zarówno zbieżne, jak i odmienne koncepcje dotyczące kierunków przekształceń w rolnictwie, które zdaniem działaczy politycznych należało przeprowadzić po zakończeniu działań wojennych. Wspólne elementy programów politycznych dotyczyły przede wszystkim potrzeby parcelacji wielkich majątków ziemskich, różnice zaś – m.in. określenia granicy powierzchni majątków podlegających parcelacji, sposobu wywłaszczenia posiadaczy ziemskich, wielkości tworzonych parcel.

Powojenne realia polityczne w Polsce zdecydowały o tym, że ostateczne decyzje dotyczące reformy rolnej i przekształceń ustrojowych rolnictwa podjęła partia komunistyczna, choć ograniczony wpływ na przemiany w rolnictwie przez pierwsze dwa powojenne lata posiadali działacze Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przeprowadzona przez komunistów reforma rolna, określna przez nich mianem „rewolucji agrarnej”, realizować miała przede wszystkim cele polityczne, a nie ekonomiczne. Utrwaliła rozdrobniony ustrój rolny w Polsce i doprowadziła do powstania słabych, nieproduktywnych gospodarstw indywidualnych. Ten typ warsztatów rolnych po 1948 r. został poddany procesowi kolektywizacji.


Słowa kluczowe:

reforma rolna, rolnictwo, ustrój rolny, Polska Partia Robotnicza, Polskie Stronnictwo Ludowe

Źródła archiwalne

Archiwum Akt Nowych

Związek Patriotów Polskich w ZSRR

Ministerstwo Administracji Publicznej

Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego

Naczelny Komitet Wykonawczy Polskiego Stronnictwa Ludowego

Źródła drukowane

I Sesja Rady Naukowej dla Zagadnień Ziem Odzyskanych 30 VII – 1 VIII 1945 r., z. 2, Problemy osadniczo-przesiedleńcze Ziem Odzyskanych, Kraków 1945.

Bielski W., Droga do kolektywizacji, „Jutro Polski” 1945, nr 22 z 3 VI.

Deklaracja ideowa Związku Patriotów Polskich w ZSRR, 10 VI 1943 r., w: Polska Partia Robotnicza. Dokumenty programowe 1942-1948, opr. M. Malinowski i in., Warszawa 1984.

Deklaracja ideowo-polityczna Stronnictwa Ludowego, 24 IX 1945 r., w: S. Lato, W. Stankiewicz, Programy stronnictw ludowych. Zbiór dokumentów, Warszawa 1969.

Deklaracja porozumienia politycznego czterech stronnictw stanowiących Krajową Reprezentację Polityczną, „Biuletyn Informacyjny” 1943, nr 35 z 2 IX.

Dekret z 30 X 1944 r. o ochronie państwa, „Dziennik Ustaw” 1944, nr 10, poz. 50.

Dekret z 31 VIII 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców narodu polskiego, „Dziennik Ustaw” 1944, nr 4, poz. 16.

Dekret z 6 IX 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, (tekst jedn. z 18 I 1945 r.), „Dziennik Ustaw” 1945, nr 3, poz. 13.

Dekret z 6 IX 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska, „Dziennik Ustaw” 1946, nr 49, poz. 279.

Droga do kolektywizacji, „Jutro Polski” 1945, nr 21 z 27 V.

Instrukcja KC PPR z 10 X 1944 r. w sprawie przeprowadzenia reformy rolnej w trybie przyspieszonym, w: PPR. Rezolucje, odezwy, instrukcje i okólniki Komitetu Centralnego VIII 1944 – XII 1945, opr. W. Góra, R. Halaba, N. Kołomejczyk, Warszawa 1959.

Instrukcja KC PPR z lutego 1945 r. w sprawie przeprowadzenia reformy rolnej na terenach nowo wyzwolonych, w: PPR. Rezolucje, odezwy, instrukcje i okólniki Komitetu Centralnego VIII 1944 – XII 1945, opr. W. Góra, R. Halaba, N. Kołomejczyk, Warszawa 1959.

Lessel R., Niepodzielność gospodarstw chłopskich, „Robotnik” 1945, nr 215 z 20 VIII.

Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, w: Wizja programowa Polski Ludowej. Dokumenty i materiały 1942-1948, wyb. i opr. M. Malinowski, Warszawa 1979.

Mitzner Z., Rocznica chłopskiej rewolucji, „Robotnik” 1945, nr 232 z 6 IX

O co walczy naród polski. Deklaracja Rady Jedności Narodowej, 15 III 1944 r., w: Programy polskich partii politycznych i ugrupowań partyjnych lat wojny i okupacji hitlerowskiej, wyb. i opr. K. Przybysz, Warszawa 1987.

O co walczymy? Deklaracja programowa PPR., listopad 1943 r., w: Polska Partia Robotnicza. Dokumenty programowe 1942-1948, opr. M. Malinowski i in., Warszawa 1984.

O co walczymy?(deklaracja PPR), 1 III 1943 r.., w: Polska Partia Robotnicza. Dokumenty programowe 1942-1948, opr. M. Malinowski i in., Warszawa 1984.

O przebudowę ustroju rolnego, „Walka” 1944, nr 10 z 9 III.

Ochab E., Wieś polska na nowych drogach. Referat wygłoszony na I Zjeździe PPR, [bmw] 1946.

Program Polski Ludowej opracowany przez działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność, Równość, Niepodległość [czerwiec-lipiec] 1941, w: Programy polskich partii politycznych i ugrupowań partyjnych lat wojny i okupacji hitlerowskiej, wyb. i opr. K. Przybysz, Warszawa 1987.

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego, 19-21 I 1946 r., w: S. Lato, W. Stankiewicz, Programy stronnictw ludowych. Zbiór dokumentów, Warszawa 1969.

Program Stronnictwa Ludowego Roch. Deklaracja Ideowo-Programowa Stronnictwa Ludowego Roch, 1943, w: S. Lato, W. Stankiewicz, Programy stronnictw ludowych. Zbiór dokumentów, Warszawa 1969.

Program Stronnictwa Pracy, Kraków 1945.

Projekt uchwały programowej XXVI Kongresu PPS dotyczącej zagadnień społeczno-ustrojowych, w: Dokumenty odrodzonej PPS z lat 1944-1947. Wybór, opr. B. Syzdek, „Materiały i Studia z Najnowszej Historii Polski” 1965, t. 2.

Rapacki A., Nowe rolnictwo nowej rzeczywistości, „Przegląd Socjalistyczny” 1945, nr 1.

Rapacki A., Referat gospodarczy, w: Obrady Rady Naczelnej PPS, 18-22 IX 1948 r., „Przegląd Socjalistyczny” (dodatek) 1948, nr 9-12.

Referat A. Witosa o reformie rolnej, „Zielony Sztandar” 1944, nr 2-3 z 1 X.

Rezolucja I Zjazdu PPR w sprawie pracy partii na wsi, w: Rezolucje I Zjazdu PPR, opr. A. Przygoński, Lublin 1980.

Rezolucja plenarnego posiedzenia NKW SL w dniach 17 i 18 sierpnia 1948 r., „Dziennik Ludowy” 1948, z 21 VIII.

Rozporządzenie Krajowej Rady Ministrów z 1 VIII 1944 r. o zabezpieczeniu ziemi na cele przebudowy ustroju rolnego, „Dziennik Ustaw RP” 1944 (wydanie konspiracyjne), nr 2 z 2 VIII 1944 r., cz. III, poz. 9.

Sprawozdanie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych E. Bertolda złożone na VII sesji KRN 4 V 1945 r., w: Sprawozdanie stenograficzne z posiedzeń KRN w dn. 3, 4, 5 i 6 V 1945 r., Warszawa 1945.

Stanowisko wicepremiera Stanisława Mikołajczyka i jego współpracowników wobec reformy rolnej na Ziemiach Odzyskanych. Warszawa, 4 kwietnia 1946 r., w: Opozycja parlamentarna w Krajowej Radzie Narodowej i Sejmie Ustawodawczym 1945-1947, wybór, wstęp i oprac. R. Turkowski, Warszawa 1997.

Tepicht J., Walka o kierunek rozwoju (Wieś w planie Trzyletnim), „Nowe Drogi” 1947, nr 1.

Tezy do programu chłopskiego PPS, nakładem WK PPS w Gdańsku, b.m.w. 1947.

Tezy programowe Stronnictwa Pracy, Warszawa 1946.

Tezy programowe w sprawie strategii komunistów i perspektyw rozwojowych Polski opracowane przez Alfreda Lampego, [12 VIII 1943], w: Polska Partia Robotnicza. Dokumenty programowe 1942-1948, opr. M. Malinowski i in., Warszawa 1984.

Uchwały NKW SL w sprawie sytuacji politycznej w kraju, 17 VII 1946 r., „Zielony Sztandar” 1946, nr 32 z 4 VIII.

Zarządzenie ministrów: Rolnictwa i Reform Rolnych, Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z 24 I 1946 r. w sprawie wykonania dekretu z 12 VIII 1946 r. o zespoleniu urzędów ziemskich z władzami administracji ogólnej, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych” 1947, nr 1, poz. 3.

Opracowania

Buczek R., Stronnictwo Ludowe w latach 1939-1945. Organizacja i polityka, Londyn 1975.

Ciesielski S., Myśl polityczna komunistów polskich w latach 1939-1944, Wrocław 1990.

Cimek H., Elity Polskiego Stronnictwa Ludowego (sierpień 1945 r. - październik 1947 r.), „Zeszyty Wiejskie” 2015, nr 21.

Dąbrowski S., Koncepcje przebudowy Polski w programach i publicystyce ruchu ludowego 1939-1945, Warszawa 1981.

Góra W., Problemy przebudowy ustroju rolnego w programach ważniejszych stronnictw politycznych w latach okupacji hitlerowskiej, w: Problemy wojny i okupacji 1939-1944, red. W. Góra, J. Gołębiowski, Warszawa 1969.

Gross R., Związek Samopomocy Chłopskiej na olsztyńskiej wsi (1945–1948). Początki „polityki klasowej”, „Echa Przeszłości” 2018, nr XIX.

Hemmerlig Z., Chłopi w walce z rządami komunistycznymi o Polskę Ludową i podmiotowość polityczną (VII 1944 – X 1947), w: Wieś polska 1944-1989. Wybrane problemy podmiotowości społecznej, życia politycznego, ekonomicznego, oświatowego, kulturalnego i religijnego, red. Z. Hemmerling, Warszawa 1990.

Kersten K., U podstaw kształtowania się nowej struktury agrarnej ziem zachodnich (1945-1947), „Polska Ludowa” 1962, t. 1.

Kłusek M., Nieruchomości ziemskie i ich właściciele w postępowaniach administracyjnych z lat 1944–1950 wywołanych realizacją dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej, Kraków 2014.

Kwapiński J., 1939-1945 (kartki z pamiętnika), Londyn 1947.

Łach S., Ziemie Zachodnie i Północne Polski płaszczyzną walki politycznej komunistów z Polskim Stronnictwem Ludowym w latach 1945-1947, w: Ruch ludowy wobec Ziem Odzyskanych, red. M. Ordyłowski, Zielona Góra 2005.

Madajczyk Cz., Sprawa reformy rolnej w Polsce 1939-1944. Programy – taktyka, Warszawa 1961.

Markiewicz M., Przekształcenia własnościowe w polskim rolnictwie (1944-1956), w: „Rewolucja społeczna” czy „dzika przebudowa”? Społeczne skutki przekształceń własnościowych w Polsce (1944-1956), red. T. Osiński, Lublin 2016.

Nadolski M., Kwestia chłopska w polityce stronnictw robotniczych i ludowych w Polsce w latach 1941-1947, Warszawa 1990.

Przybysz K., Polska myśl polityczna 1939-1945. Zarys problematyki, Warszawa 2000.

Przybysz K., W konspiracji. Polski ruch ludowy 1939-1945, Warszawa 2010.

Słabek H., O programach reformy rolnej w latach 1939-1944, „Kwartalnik Historyczny” 1962, nr 2.

Słabek H., Polityka agrarna PPR. Geneza, realizacja, konsekwencje, Warszawa 1978.

Suchoń A., Kowalczyk M., Analiza przepisów dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej wraz z późniejszymi zmianami oraz innych aktów prawnych, na podstawie których nastąpiło przejęcie nieruchomości ziemskich i lasów, w: Reformy rolne w Polsce międzywojennej i powojennej. Prawo – realizacja – skutki – problemy reprywatyzacyjne, red. E. Borkowska-Bagieńska, W. Szafrański, Poznań 2008.

Turkowski R., Polskie środowiska ludowe na emigracji wobec kolektywizacji wsi w kraju, w: Emigracja polska wobec sowietyzacji kraju, red. R. Sudziński, Toruń 2007.

Wojtas A., Problematyka agrarna w polskiej myśli politycznej 1918-1948, Warszawa 1983.

Wolsza T., Polska emigracja polityczna wobec społeczno-gospodarczych przemian w kraju w latach 1944-1950, w: „Rewolucja społeczna” czy „dzika przebudowa”? Społeczne skutki przekształceń własnościowych w Polsce (1944-1956), red. T. Osiński, Lublin 2016.
Pobierz


Opublikowane
2020-12-01

Cited By /
Share

Gross, R. (2020). Założenia polityki rolnej w Polsce w programach głównych partii i stronnictw politycznych (1939-1945/1946). Echa Przeszłości, (XXI/1). https://doi.org/10.31648/ep.6148

Radosław Gross 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie



Licencja

Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna

Przystąpienie do wykonywania Uprawnień Licencyjnych oznacza akceptację i zgodę Licencjodawcy na związanie się warunkami niniejszej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (“Licencja Publiczna”). W zakresie, w jakim niniejsza Licencja Publiczna może być interpretowana jako umowa, Uprawnienia Licencyjne przyznawane są Licencjobiorcy w zamian za zgodę Licencjobiorcy na niniejsze warunki, a Licencjodawca udziela Licencjobiorcy owe uprawnienia w zamian za korzyści płynące dla Licencjodawcy z udostępnienia Utworu Licencjonowanego na niniejszych warunkach.

Paragraf 1 – Definicje.

  1. Utwór Zależny oznacza materiał objęty Prawami Autorskimi i Prawami Podobnymi do Praw Autorskich, pochodzący od, lub opracowany na podstawie Utworu Licencjonowanego, w którym następuje tłumaczenie Utworu Licencjonowanego, jego zmiana, aranżacja, przetworzenie lub inna modyfikacja w taki sposób, że wymagane jest zezwolenie na podstawie Prawa Autorskiego i Praw Podobnych do Praw Autorskich należących do Licencjodawcy. Dla celów niniejszej Licencji Publicznej, jeśli Utwór Licencjonowany jest utworem muzycznym, wykonaniem lub nagraniem dźwiękowym, Utwór Zależny powstaje zawsze, gdy Utwór Licencjonowany zostaje zsynchronizowany w relacji czasowej z ruchomym obrazem.
  2. Licencja Twórcy Utworu Zależnego oznacza licencję, którą Licencjobiorca stosuje do Praw Autorskich i Praw Podobnych do Praw Autorskich przysługujących mu w odniesieniu do Utworu Zależnego, zgodnie z warunkami niniejszej Licencji Publicznej.
  3. Prawa Autorskie i Prawa Podobne do Praw Autorskich oznaczają prawo autorskie i/lub prawa ściśle związane z prawem autorskim, włącznie z, bez ograniczeń, wykonywaniem, nadawaniem, nagrywaniem dźwięku, oraz Prawami Sui Generis do Baz Danych, bez względu na to, w jaki sposób prawa te są nazywane i kategoryzowane. Dla celów niniejszej Licencji Publicznej, prawa wymienione w Paragrafie 2(b)(1)-(2) nie są Prawami Autorskimi i Prawami Podobnymi do Praw Autorskich.
  4. Skuteczne Zabezpieczenia Techniczne oznaczają środki, które, w braku odpowiedniego zezwolenia, nie mogą być obchodzone na podstawie praw wykonujących zobowiązanie przyjęte na podstawie art. 11 Traktatu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o Prawie Autorskim z dn. 20 grudnia 1996, lub podobnych umów międzynarodowych.
  5. Wyjątki i Ograniczenia oznaczają dozwolony użytek lub inne wyjątki lub ograniczenia Praw Autorskich i Praw Podobnych do Praw Autorskich, mające zastosowanie do korzystania z Utworu Licencjonowanego przez Licencjobiorcę.
  6. Utwór Licencjonowany oznacza dzieło artystyczne lub literackie, bazę danych, lub inny materiał, do którego Licencjodawca zastosował niniejszą Licencję Publiczną.
  7. Uprawnienia Licencyjne oznaczają uprawnienia przyznane Licencjobiorcy na warunkach niniejszej Licencji Publicznej, ograniczające się do wszystkich Praw Autorskich i Praw Podobnych do Praw Autorskich regulujących korzystanie z Utworu Licencjonowanego przez Licencjobiorcę, i które Licencjodawca jest upoważniony licencjonować.
  8. Licencjodawca oznacza osobę(y) fizyczną(e) lub podmiot(y) udzielający(e) praw na warunkach niniejszej Licencji Publicznej.
  9. Dzielenie się oznacza udostępniane publiczne utworu jakimikolwiek środkami, wymagające zgody na podstawie Uprawnień Licencyjnych, takie jak reprodukcja, publiczne wystawianie, publiczne wykonanie, rozprowadzanie, rozpowszechnianie, komunikowanie, importowanie oraz publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
  10. Prawa Sui Generis do Baz Danych oznaczają prawa inne niż prawo autorskie, wynikające z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 96/9/WE z 11 marca 1996 r. o prawnej ochronie baz danych, z późniejszymi zmianami/lub zastępowanej nową, jak również inne prawa odpowiadające im istotnie, obowiązujące gdziekolwiek na świecie.
  11. Licencjobiorca oznacza podmiot wykonujący Uprawnienia Licencyjne na warunkach niniejszej Licencji Publicznej.

Paragraf 2 – Zakres.

  1. Udzielenie licencji.
    1. Zgodnie z postanowieniami niniejszej Licencji Publicznej, Licencjodawca udziela niniejszym Licencjobiorcy, nieodpłatnej, nieobejmującej prawa do udzielania sublicencji, niewyłącznej, nieodwołalnej licencji na korzystanie z Utworu na terytorium całego świata w odniesieniu Utworu Licencjonowanego Uprawnień Licencyjnych do:
      1. zwielokrotniania i Dzielenia się Utworem Licencjonowanym w całości lub części; a także
      2. tworzenia, zwielokrotniania i Dzielenia się Utworami Zależnymi.
    2. Wyjątki i Ograniczenia. W razie wątpliwości, w przypadku, gdy korzystanie przez Licencjobiorcę odbywa się w ramach Wyjątków i Ograniczeń, niniejsza Licencja Publiczna nie ma zastosowania, a Licencjobiorca nie jest zobowiązany do przestrzegania jej warunków.
    3. Czas trwania. Czas trwania niniejszej Licencji Publicznej określony jest w Paragrafie 6(a).
    4. Środki przekazu i formaty; zezwolenie na modyfikacje techniczne. Licencjodawca upoważnia Licencjobiorcę do wykonywania Uprawnień Licencyjnych za pośrednictwem wszystkich znanych lub mających powstać w przyszłości środków przekazu oraz we wszystkich znanych lub mających powstać w przyszłości formatach, a także do dokonywania w tym celu koniecznych modyfikacji technicznych. Licencjodawca zrzeka się i/lub zobowiązuje do niewykonywania prawa do zabronienia Licencjobiorcy dokonywania modyfikacji technicznych koniecznych dla wykonywania Uprawnień Licencyjnych, włącznie z modyfikacjami technicznymi koniecznymi do obejścia Skutecznych Zabezpieczeń Technicznych. Dla celów niniejszej Licencji Publicznej, proste dokonanie modyfikacji objętych niniejszym Paragrafem 2(a)(4) nie prowadzi do powstania Utworu Zależnego.
    5. Dalsi odbiorcy.
      1. Oferta Licencjodawcy – Utwór Licencjonowany. Każdy odbiorca Utworu Licencjonowanego automatycznie otrzymuje ofertę Licencjodawcy przystąpienia do wykonywania Uprawnień Licencyjnych zgodnie z warunkami niniejszej Licencji Publicznej.
      2. Żadnych ograniczeń dla dalszych odbiorców. Licencjobiorca nie może oferować ani nakładać dodatkowych lub zmienionych warunków wykorzystania Utworu Licencjonowanego, ani stosować jakichkolwiek Skutecznych Zabezpieczeń Technicznych, jeśli działania te ograniczają wykonywanie Uprawnień Licencyjnych przez jakiegokolwiek odbiorcę Utworu Licencjonowanego.
    6. Brak upoważnienia. Żaden element niniejszej Licencji Publicznej nie stanowi zezwolenia, ani nie może być interpretowany jako zezwolenie na sugerowanie lub stwierdzanie, że Licencjobiorca lub wykorzystanie przez Licencjobiorcę Utworu Licencjonowanego są powiązane, sponsorowane, upoważnione lub oficjalnie uznane przez Licencjodawcę lub inne podmioty wskazane w celu uznania autorstwa, zgodnie z postanowieniem Paragrafu 3(a)(1)(A)(i).
  2. Inne prawa.

    1. Autorskie prawa osobiste, takie jak prawo do nienaruszalności formy i treści utworu, ani prawo do kontroli komercyjnego wykorzystania wizerunku, prawo do prywatności, lub inne podobne prawa osobiste nie są objęte niniejszą Licencją Publiczną. Jednakże, w najszerszym możliwym zakresie, lub w zakresie ograniczonym, pozwalającym na wykonywanie przez Licencjobiorcę Uprawnień Licencyjnych (jednak nie w żaden inny sposób), Licencjodawca zrzeka się lub zobowiązuje do niewykonywania powyższych przysługujących Mu praw.
    2. Prawa patentowe i prawa do znaków towarowych nie są objęte niniejszą Licencją Publiczną.
    3. W najszerszym możliwym zakresie, Licencjodawca zrzeka się wszelkich praw do wynagrodzenia od Licencjobiorcy za wykonywanie Uprawnień Licencyjnych, pobieranego bezpośrednio bądź za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, na podstawie jakiegokolwiek, dobrowolnego lub zbywalnego, ustawowego lub obowiązkowego, systemu licencyjnego. W pozostałych przypadkach, Licencjodawca wyraźnie zastrzega prawo do pobierania wynagrodzenia.

Paragraf 3 – Warunki Licencji.

Wykonywanie Uprawnień Licencyjnych przez Licencjodawcę jest wyraźnie uzależnione od przestrzegania następujących warunków.

  1. Uznanie autorstwa.

    1. W przypadku, gdy Licencjobiorca Dzieli się Utworem Licencjonowanym (również w zmodyfikowanej formie), jest obowiązany:

      1. zachować następujące elementy, jeśli są one wskazane przez Licencjodawcę w Utworze Licencjonowanym:
        1. identyfikację twórcy Utworu Licencjonowanego oraz jakichkolwiek innych osób, wskazanych do uzyskania atrybucji, w rozsądny sposób, oznaczony przez Licencjodawcę (włącznie z podaniem wskazanego pseudonimu);
        2. informacji o prawach autorskich;
        3. oznaczenie niniejszej Licencji Publicznej;
        4. oznaczenie wyłączenia gwarancji;
        5. URI lub hiperłącze do Utworu Licencjonowanego, w rozsądnym zakresie wyznaczonym przez możliwości techniczne;
      2. oznaczyć czy Licencjobiorca wprowadził modyfikacje w Utworze Licencjonowanym, oraz zachować oznaczenia poprzednich modyfikacji; oraz
      3. oznaczyć Utwór Licencjonowany jako dostępny na niniejszej Licencji Publicznej, a także załączyć tekst, adres URI lub hiperłącze do niniejszej Licencji Publicznej.
    2. Warunków określonych w Paragrafie 3(a)(1) Licencjobiorca może dochować w każdy rozsądny sposób, stosownie do nośnika, środka przekazu i kontekstu, w jakim Licencjobiorca Dzieli się Utworem Licencjonowanym. Na przykład, rozsądnym dochowaniem wyżej określonych warunków może być załączenie adresu URI lub hiperłącza do źródła zawierającego wymagane informacje.
    3. Jeśli zażąda tego Licencjodawca, Licencjobiorca obowiązany jest usunąć wszelkie informacje określone w Paragrafie 3(a)(1)(A), w uzasadnionym zakresie wyznaczonym przez możliwości techniczne.
    4. Jeśli Licencjobiorca Dzieli się stworzonymi przez siebie Utworami Zależnymi, Licencja Twórcy Utworu Zależnego nie może ograniczać użytkowników Utworu Zależnego w dochowaniu warunków niniejszej Licencji Publicznej.

Paragraf 4 – Prawa Sui Generis do Baz Danych.

W przypadku, gdy Uprawnienia Licencyjne obejmują Prawa Sui Generis do Baz Danych, mające zastosowanie do określonego korzystania z Utworu Licencjonowanego przez Licencjobiorcę:

  1. w razie wątpliwości, Paragraf 2(a)(1) przyznaje Licencjobiorcy prawo do wyodrębniania, ponownego wykorzystania, zwielokrotniania oraz Dzielenia się całością lub istotną częścią zawartości bazy danych;
  2. w przypadku, gdy Licencjobiorca zawiera całość lub istotną część bazy danych w bazie danych, do której Prawa Sui Generis do Baz Danych przysługują Licencjobiorcy, baza danych, do której Prawa Sui Generis do Baz Danych przysługują Licencjobiorcy, stanowi Utwór Zależny (jednakże nie dotyczy to jej samodzielnych części), oraz
  3. W przypadku, gdy Licencjobiorca Dzieli się całością lub istotną częścią bazy danych, obowiązany jest przestrzegać warunków Paragrafu 3(a).

W razie wątpliwości, niniejszy Paragraf 4 uzupełnia, lecz nie zastępuje obowiązków Licencjodawcy wynikających z niniejszej Licencji Publicznej, w przypadku, gdy Uprawnienia Licencyjne obejmują inne Prawa Autorskie i Prawa Podobne do Praw Autorskich.

Paragraf 5 – Wyłączenie Gwarancji i Ograniczenie Odpowiedzialności.

  1. Jeżeli Licencjodawca oddzielnie nie postanowił inaczej, Licencjodawca, w możliwie najszerszym zakresie, oferuje Utwór Licencjonowany w takiej formie, w jakiej zapoznał się z nim Licencjobiorca i nie udziela żadnych zapewnień, ani jakiegokolwiek rodzaju gwarancji, dotyczących Utworu Licencjonowanego, ani wynikających z wyraźnego postanowienia, dorozumianych, ustawowych, ani jakichkolwiek innych. Obejmuje to, bez ograniczeń, rękojmię, zbywalność, przydatność do konkretnego celu, brak naruszeń praw innych osób, brak ukrytych lub innych wad, dokładność, występowanie lub niewystępowanie wad widocznych jak i ukrytych. W przypadku, gdy wyłączenie gwarancji nie jest dozwolone w całości lub w części, niniejsze wyłączenie może nie mieć zastosowania do Licencjobiorcy.
  2. W najdalej idącym stopniu, w żadnym wypadku Licencjodawca nie odpowiada wobec Licencjobiorcy na żadnej podstawie prawnej (włączając w to, bez ograniczeń, niedochowanie należytej staranności) za bezpośrednie, specjalne , pośrednie, przypadkowe, następcze, karne, ani żadne inne straty, koszty, utracone korzyści, wydatki, ani szkody wynikające z zastosowania niniejszej Licencji Publicznej lub korzystania z Utworu Licencjonowanego, nawet w przypadku, gdy Licencjodawca był powiadomiony o możliwości poniesienia takich strat, kosztów, wydatków, lub szkód. W przypadku, gdy ograniczenie odpowiedzialności nie jest dozwolone w całości lub w części, takie ograniczenie nie ma zastosowania do Licencjobiorcy.
  1. Powyższe wyłączenie gwarancji i ograniczenie odpowiedzialności będzie interpretowane w sposób zapewniający wyłączenie i zrzeczenie się odpowiedzialności w zakresie możliwie najszerszym.

Paragraf 6 – Termin i Wygaśnięcie.

  1. Niniejsza Licencja Publiczna jest udzielona na czas trwania licencjonowanych Praw Autorskich i Praw Podobnych do Praw Autorskich. Jednakże, jeśli Licencjobiorca naruszy postanowienia niniejszej Licencji Publicznej, prawa Licencjobiorcy wynikające z niniejszej Licencji Publicznej wygasają automatycznie.
  2. Jeżeli prawo Licencjobiorcy do korzystania z Utworu Licencjonowanego wygasło na podstawie Paragrafu 6(a), zostaje ono przywrócone:

    1. automatycznie z data usunięcia naruszenia, jeśli nastąpiło ono w ciągu 30 dni od odkrycia naruszenia przez Licencjobiorcę; lub
    2. w razie wyraźnego przywrócenia przez Licencjodawcę.
    W razie wątpliwości, niniejszy Paragraf 6(b) nie ogranicza żadnych uprawnień Licencjodawcy przysługujących mu w razie naruszenia przez Licencjobiorcę niniejszej Licencji Publicznej.
  3. W razie wątpliwości, Licencjodawca może także oferować Utwór Licencjonowany na odrębnych warunkach, bądź przestać dystrybuować Utwór Licencjonowany w każdej chwili; nie prowadzi to jednak do wygaśnięcia niniejszej Licencji Publicznej.
  4. Paragrafy 1567 i 8 trwają również po wygaśnięciu niniejszej Licencji Publicznej.

Paragraf 7 – Inne Warunki.

  1. Licencjodawca nie jest związany żadnymi dodatkowymi lub zmienionymi warunkami zakomunikowanymi przez Licencjobiorcę, chyba że dosłownie wyrazi na to swoją zgodę.
  2. Jakiekolwiek ustalenia, porozumienia, umowy odnoszące się do Utworu Licencjonowanego, nie wyrażone w niniejszej Licencji Publicznej, nie stanowią jej postanowień i są od niej niezależne.

Paragraf 8 – Wykładnia.

  1. W razie wątpliwości, niniejsza Licencja Publiczna nie zawęża, nie ogranicza, ani nie warunkuje jakiegokolwiek dozwolonego wykorzystania Utworu Licencjonowanego, mogącego odbywać się zgodnie z prawem bez zezwolenia wynikającego z niniejszej Licencji Publicznej, ani nie może być w ten sposób interpretowana.
  2. Jeżeli jakiekolwiek postanowienie niniejszej Licencji Publicznej uważa się za nieskuteczne, będzie ono automatycznie, na ile to tylko możliwe, w jak najmniejszym, koniecznym stopniu przekształcone tak, aby stało się skuteczne. Jeżeli postanowienie takie nie może zostać przekształcone, zostanie ono unieważnione bez wpływu na skuteczność pozostałych postanowień niniejszej Licencji Publicznej.
  3. Żadne postanowienie niniejszej Licencji Publicznej nie będzie uchylone, ani żadne naruszenie jej postanowień dozwolone, bez wyrażonej dosłownie zgody Licencjodawcy.
  4. Niniejsza Licencja Publiczna nie stanowi, ani nie może być interpretowana jako ograniczenie lub zrzeczenie się jakichkolwiek przywilejów Licencjodawcy lub Licencjobiorcy, w tym immunitetów procesowych względem jakiejkolwiek władzy jurysdykcyjnej.