OD PRZEDMIOTU SPRAWIEDLIWOŚCI DO PODMIOTOWYCH PRAW. O PRZEMIANACH W ROZUMIENIU UPRAWNIEŃ I NIEKTÓRYCH TEGO  KONSEKWENCJACH

Andrzej Stoiński

doi:10.31648/hip.8517

Opublikowane: 2022-12-061

Nr 28 (2022)

OD PRZEDMIOTU SPRAWIEDLIWOŚCI DO PODMIOTOWYCH PRAW. O PRZEMIANACH W ROZUMIENIU UPRAWNIEŃ I NIEKTÓRYCH TEGO KONSEKWENCJACH

Andrzej Stoiński

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.8517

Abstrakt

W tekście zajmujemy się przeobrażeniami, jakie na przestrzeni wielu stuleci zaszły w rozumieniu uprawnień. W związku z tym interesują nas też zmiany w roli nadawanej skorelowanym z nimi obowiązkom oraz sprawiedliwości. Wychodząc od pierwotnego (obiektywnego) sensu praw jako przedmiotu sprawiedliwości, przechodzimy do nowożytnego podmiotowego (subiektywnego) ich rozumienia. Twierdzimy, że konsekwencją opisywanej transformacji jest zmiana struktury uzasadnienia praw. Mamy na myśli to, że prawa, pierwotnie uzasadniane regułami sprawiedliwości i równoważne obowiązkom, stały się od sprawiedliwości niezależne, a nawet, że tę ostatnią zaczęto rozumieć jako regułę urzeczywistniania autonomicznie ustanawianych benefitów (czyli substancjalnie wziętych praw).

Słowa kluczowe:

sprawiedliwość, teorie praw, prawa obiektywne, prawa subiektywne, obowiązki sprawiedliwości, uzasadnienie praw

Inne teksty tego samego autora

Andrzej Stoiński, Wybrane wątki krytyki utylitaryzmu , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 20 (2014)
Andrzej Stoiński, Wolność „ od" i „ do " - relacje wzajemne , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 19 (2013)
Andrzej Stoiński, Osiemnastowieczna dyskusja na temat tożsamości osobowej , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 22 (2016)
Andrzej Stoiński, Uwagi o źródłach krytyki neoliberalizmu , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 17 (2011)
Andrzej Stoiński, Państwo a sprawiedliwość , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 18 (2012)
Andrzej Stoiński, Obrzęd pogrzebowy a postawa wobec śmierci , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 7 (2001)
Andrzej Stoiński, Ekologia krytyczna Andrzeja Papuzińskiego , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 6 (2000)
Andrzej Stoiński, Albert Einstein – filozof , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 7 (2001)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Stoiński, A. (2022). OD PRZEDMIOTU SPRAWIEDLIWOŚCI DO PODMIOTOWYCH PRAW. O PRZEMIANACH W ROZUMIENIU UPRAWNIEŃ I NIEKTÓRYCH TEGO KONSEKWENCJACH. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (28), 179–196. https://doi.org/10.31648/hip.8517

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arslan Z. (1999), Taking Rights Less Seriously: Postmodernism and Human Rights, “Res Publica” 5.
Google Scholar

Arystoteles (1996), Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Arystoteles (2005), Polityka, tłum. L. Piotrowicz, Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar

Barker E. (1959), The Political Thought of Plato and Aristotle, Dover Publications, London.
Google Scholar

Barut A. (2018), Prawa człowieka jako dekonstrukcja symboliki prawno-politycznej społeczeństwa ponowoczesnego, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Brett A.S. (1997), Liberty, Right and Nature: Individual Rights in Later Scholastic Thought, Cambridge University Press, Cambridge.
Google Scholar

Chafuen A.A. (2007), Wiara i wolność. Myśl ekonomiczna późnych scholastyków, tłum. K. i K. Koehlerowie, B. Walczyna, Arwil, Warszawa.
Google Scholar

Cooper J.M. (1999), Reason and Emotion: Essays on Ancient Moral Psychology and Ethical Theory, Princeton University Press, Princeton.
Crossref
Google Scholar

[C.I.C.] Corpus Iuris Civilis, Digestum Vetus (D. 1. 1/1–2), URL=https://droitromain.univ-grenoble-alpes.fr/ [dostęp z dnia 8.08.2017].
Google Scholar

Dumont L. (1986), Essays on Individualism: Modern Ideology in Anthropological Perspective, University of Chicago Press, Chicago.
Google Scholar

Finnis J.M. (2011), Natural Law and Natural Rights, Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar

Fortin E.L. (1996), Natural Law and Social Justice, [in:] E.L. Fortin, Classical Christianity and the Political Order: Reflections on the Theologico-political Problem, J.B. Benestad (ed.), Rowman & Littlefield Publishers, Lanham.
Google Scholar

Freeman M. (2011), Human Rights: An Interdisciplinary Approach, Polity Press, Cambridge
Google Scholar

Green L. (1991), Two Views of Collective Rights, „Canadian Journal of Law and Jurisprudence” IV (2).
Crossref
Google Scholar

Grotius H. (2005), The Rights of War and Peace, tłum. na ang. J. Barbeyrac, Liberty Fund, Indianapolis.
Google Scholar

Habermas J. (1983), Prawo naturalne i rewolucja, [w:] J. Habermas, Teoria i praktyka – wybór pism, PIW, Warszawa.
Google Scholar

Harel A. (2005), Theories of Rights, [in:] The Blackwell Guide to the Philosophy of Law and Legal Theory, M.P. Golding, W.A. Edmundson (eds.), Wiley, Malden.
Google Scholar

Hart H.L.A. (1955), Are There Any Natural Rights?, „The Philosophical Review” 64 (2).
Crossref
Google Scholar

Heller A. (1992), Rights, Modernity, Democracy, [in:] Deconstruction and the Possibility of Justice, D. Cornell, M. Rosenfeld, D. Carlson (eds.), Taylor & Francis, London.
Google Scholar

Himmelfarb G. (2004), The Illusion of Cosmopolitanism, [in:] G. Himmelfarb, The New History and the Old: Critical Essays and Reappraisals, Harvard University Press, London.
Google Scholar

Hobbes T. (1956), Elementy Filozofii, tłum. C. Znamierowski, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Hohfeld W.N. (2016), Fundamental Legal Conceptions as Applied in Judicial Reasoning. Faculty Scholarship Series. Paper 4378, URL=http://digitalcommons.law.yale.edu/fss_papers/4378 [dostęp z dnia 24.10.2016].
Google Scholar

Honoré T. (2002), Ulpian: Pioneer of Human Rights, Oxford University Press, Oxford.
Crossref
Google Scholar

Ignatieff M. (2001), I. Human Rights as Politics II. Human Rights as Idolatry, [in:] The Tanner Lectures on Human Values, Vol. 22, G.B. Peterson (ed.), University of Utah Press, Salt Lake City.
Crossref
Google Scholar

Joachim H.H. (1951), Aristotle, The Nicomachean Ethics: A Commentary, Clarendon Press, Oxford.
Google Scholar

Johnston D. (2011), A Brief History of Justice, John Wiley & Sons, London.
Crossref
Google Scholar

Kramer M.H., Simmonds N.E., Steiner H. (eds.) (1998), A Debate Over Rights: Philosophical Enquiries, Clarendon Press, Oxford.
Google Scholar

Kramer M.H. (1998), Rights without trimmings, [in:] A Debate Over Rights,
Google Scholar

M.H. Kramer, N.E. Simmonds, H. Steiner (eds.), Clarendon Press, Oxford.
Google Scholar

Las Casas B. de (1988), Krótka relacja o wyniszczeniu Indian, tłum. K. Niklewiczówna, W Drodze, Poznań.
Google Scholar

Las Casas B. de (1995), Obras completes, t. 13, Cartas y memorials, P. Castañeda Delgado et al. (eds.), Alianza Editorial, Madrid.
Google Scholar

Las Casas B. de, Sepúlveda J. de, Soto D. de (2014), Dysputa w Valladolid (1550/1551), I. Krupecka (red., tłum. i oprac.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Google Scholar

Legowicz J. (1986), Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Locke J. (1992), Dwa traktaty o rządzie, tłum. Z. Rau, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Google Scholar

Locke J. (2018), On the Poor Law and Working Schools, URL=http://la.utexas.edu/users/hcleaver/330T/350kPEELockePoorEdTable.pdf [dostęp z dnia 9.08.2018].
Google Scholar

Lockwood O’Donovan J. (1997), The Concept of Rights in Christian Moral Discourse, [in:] A Preserving Grace: Protestants, Catholics, and Natural Law, M. Cromartie (ed.), Ethics and Public Policy Center, Grand Rapids.
Google Scholar

Lubertowicz M. (2010), Lex iniustissima non est lex. Formuła Gustava Radbrucha jako alternatywa dla międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka, „Studia Erasmiana Wratislaviensia” 4.
Google Scholar

Maciejewski M. (2015), Doktrynalne ujęcia relacji prawo naturalne – prawo stanowione od starożytności do czasów oświecenia, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 8/2.
Google Scholar

MacIntyre A. (1996), Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, tłum.A. Chmielewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Marshall T.H. (1950), Citizenship and Social Class, Cambridge University Press, Cambridge.
Google Scholar

Miller F.D. (2000), Aristotle: Naturalism, [in:] The Cambridge History of Greek and Roman Political Thought, Ch.J. Rowe, M. Schofield (eds.), Cambridge University Press, Cambridge.
Crossref
Google Scholar

Miller F.D. (1997), Nature, Justice, and Rights in Aristotle’s Politics, Clarendon Press, Oxford.
Crossref
Google Scholar

Monahan A. (1994), From Personal Duties Towards Personal Rights. Late Medieval and Early Modern Political Thought, 1300–1600, McGill-Queen’s Press, Montreal–Kingston.
Google Scholar

Nozick R. (1999), Anarchia, państwo, utopia, Aletheia, Warszawa.
Google Scholar

Pietrzykowski T. (2013), Przeszłość i przyszłość filozoficznoprawnej idei praw człowieka, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” II (2).
Crossref
Google Scholar

Platon (1994), Państwo, tłum. W. Witwicki, Alfa, Warszawa.
Google Scholar

Potrzeszcz J. (2011), Filozofia prawa w „Antygonie” Sofoklesa, [w:] Fructus Spiritus est Caritas, M. Wysocki (red.), Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Google Scholar

Przybyszewski K. (2010), Prawa człowieka w kontekstach kulturowych, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii, Poznań.
Google Scholar

Quinet E. (1874), Les Révolutions d’Italie II, 13, Oeuvres completes, Germer Baillière, Paris.
Google Scholar

Radbruch G. (1938), Zarys filozofii prawa, tłum. C. Znamierowski, Księgarnia Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Radbruch G. (2002), Ustawa i prawo, tłum. J. Zajadło, „Ius et Lex” 1 (1).
Google Scholar

Rau Z. (2006), Prawo natury a prawa naturalne. W poszukiwaniu przełomu w siedemnastowiecznym dyskursie politycznym, [w:] Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, M. Zmierczak (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Google Scholar

Raz J. (1985), The Morality of Freedom, Clarendon Press, Oxford.
Google Scholar

Rothbard M.N. (2010), Etyka wolności, tłum. J. Woziński, J.M. Fijor, Fijor Publishing, Warszawa.
Google Scholar