W kwestii prawdziwości dzieł sztuki

Józef Dębowski

doi:10.31648/hip.2625

Published: 2018-12-201

No. 24 (2018)

On Truthfulness in Works of Art

Józef Dębowski

Humanities and Natural Sciences

Section: articles

https://doi.org/10.31648/hip.2625

Abstract

W niniejszym artykule rozważam możliwość orzekania prawdy i fałszu (cech prawdziwości i fałszywości) o wytworach aktywności artystycznej człowieka, czyli dziełach sztuki. Rozważania te zawierają trzy ograniczenia: (1) w polu moich zainteresowań pozostają przede wszystkim literackie dzieła sztuki; (2) chodzi mi przede wszystkim o czysto poznawczy sens prawdy i fałszu, w szczególności, możliwość aplikacji tzw. klasycznej definicji prawdy; (3) za podstawę swoich rozważań (a co najmniej ich punkt wyjścia) biorę przede wszystkim ustalenia wypływające z rozważań fenomenologów, w szczególności: W. Stróżewskiego, R. Ingardena, M. Heideggera i E. Husserla. Ustalenia te pozwalają mi ostatecznie przyjąć, iż dzieła sztuki nie mogą być wprawdzie nosicielami prawdy klasycznie pojętej (ta bowiem jest własnością sądów sensu stricte), ale są i mogą być siedliskiem „prawdy jako manifestacji” (veritas ut manifestatio).

Keywords:

truth, judgement, uasi- judgement, objectivity, ontic objectivity, transcendence, work of art

Most read articles by the same author(s)

Józef Dębowski, On Nature of Consciousness. Self-Consciousness - Its Main Kinds and Functions. , Humanities and Natural Sciences: No. 20 (2014)
Józef Dębowski, The Concept of Truth in the Languages of the Humanities (I) , Humanities and Natural Sciences: No. 16 (2010)
Józef Dębowski, The Problem of a Human Being Identity as an Existence Lasting in Time , Humanities and Natural Sciences: No. 14 (2008)
Józef Dębowski, Logos czy ethos: spór o prymat , Humanities and Natural Sciences: No. 21 (2015)
Józef Dębowski, W kwestii „prawdy ontycznej”, „realizmu radykalnego” oraz kilku innych postulatów prof. Grażyny Żurkowskiej , Humanities and Natural Sciences: No. 17 (2011)
Józef Dębowski, W stronę filozofii nauki , Humanities and Natural Sciences: No. 8 (2002)
Józef Dębowski, The Extended Cognitive Systems and Telepistemology. On the Basic of Ken Goldberg’s book The Robot in the Garden. Telerobotics and Telepistemology in the Age of Internet , Humanities and Natural Sciences: No. 28 (2022)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Dębowski, J. (2018). On Truthfulness in Works of Art. Humanities and Natural Sciences, (24), 455–469. https://doi.org/10.31648/hip.2625

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

References

Arystoteles (1988),O duszy, przeł. P. Siwek, Biblioteka Klasyków Psychologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Arystoteles (2000), Τα μετα τα φυσικα. Metaphysica. Metafizyka, t. I, przeł. T. Żeleźnik, redakcja naukowa A. Maryniarczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Dębowski J. (2011), Prawda w fenomenologii, [w:] Prawda, D. Leszczyński (red.), Seria „Studia Systematica”, I, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław: 77–97.

Dębowski J. (2015), O obiektywności prawdy i jej podstawach ontycznych, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 2 (204): 111–124.

Dummett M (1978), Realism, [w:] idem, Truth and Other Enigmas, Duckworth, London: 145–165.

Heidegger M. (2005), Bycie i czas, przeł. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Husserl E. (1929), Formale und transzendentale Logik, „Jahrbuch für Philosophie und phänomenologische Forschung”, I, Halle (Saale).

Husserl E. (1975), Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga pierwsza, przeł. D. Gierulanka, PWN, Warszawa.

Ingarden R. (1957a), O różnych rozumieniach «prawdziwości» w dziele sztuki, [w:] idem, Studia z estetyki, t. I, PWN, Warszawa: 373–389.

Ingarden R. (1957b), O tak zwanej «Prawdzie» w literaturze, [w:] idem, Studia z estetyki, Tom I, PWN, Warszawa: 393–439.

Ingarden R. (1971), Rozważania dotyczące zagadnienia obiektywności, [w:] idem, U podstaw teorii poznania. Część pierwsza, PWN, Warszawa: 451–490.

Ingarden R (1987)., Spór o istnienie świata, t. II, Ontologia formalna, Część I, Forma i istota, oprac. i przeł. D. Gierulanka, Wyd. III zmienione, PWN, Warszawa.

Ingarden R. (1988), O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, przeł. M. Turowicz, PWN, Warszawa.

Krąpiec M.A. (1984), Metafizyka. Zarys teorii bytu, Wyd. III, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.

Stróżewski W. (2013), Logos, wartość, miłość, Wydawnictwo „Znak”, Kraków. Tomasz z Akwinu (2003), Summa contra gentiles. Prawdy wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, t. I, przeł. Z. Włodek, W. Zega, Poznań.

Woleński J. (2005), Epistemologia. Poznanie, prawda, wiedza, realizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Google Scholar