W kwestii prawdziwości dzieł sztuki

Józef Dębowski

doi:10.31648/hip.2625

Opublikowane: 2018-12-201

Nr 24 (2018)

W kwestii prawdziwości dzieł sztuki

Józef Dębowski

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły Inne tematy

https://doi.org/10.31648/hip.2625

Abstrakt

W niniejszym artykule rozważam możliwość orzekania prawdy i fałszu (cech prawdziwości i fałszywości) o wytworach aktywności artystycznej człowieka, czyli dziełach sztuki. Rozważania te zawierają trzy ograniczenia: (1) w polu moich zainteresowań pozostają przede wszystkim literackie dzieła sztuki; (2) chodzi mi przede wszystkim o czysto poznawczy sens prawdy i fałszu, w szczególności, możliwość aplikacji tzw. klasycznej definicji prawdy; (3) za podstawę swoich rozważań (a co najmniej ich punkt wyjścia) biorę przede wszystkim ustalenia wypływające z rozważań fenomenologów, w szczególności: W. Stróżewskiego, R. Ingardena, M. Heideggera i E. Husserla. Ustalenia te pozwalają mi ostatecznie przyjąć, iż dzieła sztuki nie mogą być wprawdzie nosicielami prawdy klasycznie pojętej (ta bowiem jest własnością sądów sensu stricte), ale są i mogą być siedliskiem „prawdy jako manifestacji” (veritas ut manifestatio).

Słowa kluczowe:

prawda, sąd, quasi-sąd, obiektywność, ontyczna obiektywność, transcendencja,, dzieło sztuki

Inne teksty tego samego autora

Józef Dębowski, O naturze świadomości. Samoświadomość - jej główne odmiany i funkcje. , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 20 (2014)
Józef Dębowski, Pojęcie prawdy w językach nauk humanistycznych (I) , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 16 (2010)
Józef Dębowski, Problem tożsamości istoty ludzkiej jako bytu trwającego w czasie , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 14 (2008)
Józef Dębowski, Logos czy ethos: spór o prymat , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 21 (2015)
Józef Dębowski, W kwestii „prawdy ontycznej”, „realizmu radykalnego” oraz kilku innych postulatów prof. Grażyny Żurkowskiej , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 17 (2011)
Józef Dębowski, W stronę filozofii nauki , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 8 (2002)
Józef Dębowski, ROZSZERZONE SYSTEMY POZNAWCZE I TELEEPISTEMOLOGIA. NA KANWIE LEKTURY KSIĄŻKI KENA GOLDBERGA THE ROBOT IN THE GARDEN. TELEROBOTICS AND TELEPISTEMOLOGY IN THE AGE OF INTERNET , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 28 (2022)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Dębowski, J. (2018). W kwestii prawdziwości dzieł sztuki. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (24), 455–469. https://doi.org/10.31648/hip.2625

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arystoteles (1988),O duszy, przeł. P. Siwek, Biblioteka Klasyków Psychologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Arystoteles (2000), Τα μετα τα φυσικα. Metaphysica. Metafizyka, t. I, przeł. T. Żeleźnik, redakcja naukowa A. Maryniarczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Dębowski J. (2011), Prawda w fenomenologii, [w:] Prawda, D. Leszczyński (red.), Seria „Studia Systematica”, I, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław: 77–97.

Dębowski J. (2015), O obiektywności prawdy i jej podstawach ontycznych, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 2 (204): 111–124.

Dummett M (1978), Realism, [w:] idem, Truth and Other Enigmas, Duckworth, London: 145–165.

Heidegger M. (2005), Bycie i czas, przeł. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Husserl E. (1929), Formale und transzendentale Logik, „Jahrbuch für Philosophie und phänomenologische Forschung”, I, Halle (Saale).

Husserl E. (1975), Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga pierwsza, przeł. D. Gierulanka, PWN, Warszawa.

Ingarden R. (1957a), O różnych rozumieniach «prawdziwości» w dziele sztuki, [w:] idem, Studia z estetyki, t. I, PWN, Warszawa: 373–389.

Ingarden R. (1957b), O tak zwanej «Prawdzie» w literaturze, [w:] idem, Studia z estetyki, Tom I, PWN, Warszawa: 393–439.

Ingarden R. (1971), Rozważania dotyczące zagadnienia obiektywności, [w:] idem, U podstaw teorii poznania. Część pierwsza, PWN, Warszawa: 451–490.

Ingarden R (1987)., Spór o istnienie świata, t. II, Ontologia formalna, Część I, Forma i istota, oprac. i przeł. D. Gierulanka, Wyd. III zmienione, PWN, Warszawa.

Ingarden R. (1988), O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, przeł. M. Turowicz, PWN, Warszawa.

Krąpiec M.A. (1984), Metafizyka. Zarys teorii bytu, Wyd. III, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.

Stróżewski W. (2013), Logos, wartość, miłość, Wydawnictwo „Znak”, Kraków. Tomasz z Akwinu (2003), Summa contra gentiles. Prawdy wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, t. I, przeł. Z. Włodek, W. Zega, Poznań.

Woleński J. (2005), Epistemologia. Poznanie, prawda, wiedza, realizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Google Scholar