Polityka podatkowa w zakresie sprzedaży detalicznej paliw na przykładzie Polski i Niemiec w okresie podwyższonej inflacji w latach 2022–2023
Abstrakt
W obliczu globalnego wzrostu cen nośników energii w latach 2021-2022 państwa członkowskie Unii Europejskiej rozpoczęły wdrażanie szeregu jednostronnych środków fiskalnych w celu wsparcia gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Artykuł analizuje i porównuje instrumenty podatkowe stosowane w Polsce i Niemczech w odniesieniu do obrotu paliwami w latach 2022-2023. Celem jest ocena, czy oba państwa wykorzystywały podatki jako narzędzia łagodzące skutki globalnego wzrostu cen i w jaki sposób oraz potwierdzenie tezy o silniejszej reakcji polskiego ustawodawcy na problem rosnących cen. Analiza obejmuje obowiązujące regulacje w zakresie prawa podatkowego, w tym podatek akcyzowy, podatek od towarów i usług, w mniejszym stopniu inne daniny, jak podatek drogowy, opłata środowiskowa, składka dla EBV czy podatek CO2. Skupiono się na dwóch najpopularniejszych rodzajach paliw: benzynie silnikowej bezołowiowej i oleju napędowym. Porównano skalę interwencji fiskalnej w Polsce i Niemczech, jej wpływ na ceny paliw oraz konsekwencje dla budżetu państwa.
Artykuł podkreśla, że oba państwa podjęły działania na rzecz ochrony swoich społeczeństw przed skutkami wzrostu cen paliw, ale różniły się one skalą i charakterem. Polska zdecydowała się na bardziej interwencjonistyczną politykę fiskalną, obniżając stawki podatkowe na dłuższy okres, co miało większy wpływ na ceny paliw dla konsumentów, ale doprowadziło też do zwiększenia deficytu budżetowego. Niemcy wykazali większą powściągliwość w interwencji fiskalnej, ograniczając się do krótkoterminowej obniżki akcyzy.
Różnice w podejściu obu państw mogą być tłumaczone różnymi czynnikami, takimi jak stan finansów publicznych, poziom inflacji, struktura gospodarki i preferencje polityczne. Analiza prawno-porównawcza pokazuje, że Polska w większym stopniu wykorzystała instrumenty podatkowe do łagodzenia skutków kryzysu, nawet kosztem naruszenia przepisów unijnych dyrektyw, co może być postrzegane jako działanie prokonsumenckie i prospołeczne. Należy jednak wziąć pod uwagę również długoterminowe konsekwencje fiskalne takiej polityki.
Artykuł może stanowić cenny wkład w dyskusję na temat roli polityki fiskalnej w łagodzeniu skutków kryzysów gospodarczych.
Słowa kluczowe:
prawo UE, polityka podatkowa, ceny paliw, akcyza, VATBibliografia
Brzeziński B., (w:) B. Brzeziński, J. Głuchowski, C. Kosikowski, Harmonizacja prawa podatkowego Unii Europejskiej i Polski, Warszawa 1998 r., Google Scholar
Czermińska M., Wspólnotowy system celny i miejsce Polski w jego strukturach po akcesji do Unii Europejskiej - Bezpieczeństwo granicznego ruchu towarowego w UE, Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka 2012 (4), Google Scholar
Fichte D., Lemmer K., Steuer auf die Steuer. Mehrbelastungen durch Steuerkumulation begrenzen, DSi Kompakt, Berlin 2016, No. 23, Google Scholar
Jeleńska A., Istota harmonizacji podatkowej, Toruńskie Roczniki Podatkowe - Rocznik 2013, Google Scholar
Kosikowski C., Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej, Warszawa 2014, Google Scholar
Lasiński-Sulecki K., Opłata paliwowa - próba oceny zgodności z prawem Unii Europejskiej [w:] Prawo celne i podatek akcyzowy. Kierunki przeobrażeń i zmian, Nowak T.D. (red.), Stanisławiszyn P. (red.), Warszawa 2014, Google Scholar
Lipniewicz R., Prawo podatkowe - zarys wykładu, Legnica 2011, Google Scholar
Mioduszewski M., Mudrecki A., Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. Harmonizacja podatku VAT w Unii Europejskiej – teraźniejszość i przyszłość, Przegląd Podatkowy 2021, nr 9, Google Scholar
Oręziak L., Konkurencja podatkowa i harmonizacja podatków w ramach Unii Europejskiej. Implikacje dla Polski, Warszawa 2007 r., Google Scholar
Rietzler K., Vorübergehende Energiesteuersenkung klima-und verteilungspolitisch fragwürdig, IMK Policy Brief nr. 122, 2022, Google Scholar
Sygut E., Harmonizacja podatku akcyzowego w warunkach jednolitego rynku europejskiego, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 2016 r. nr 271, Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
