Konflikt interesów przy udzielaniu zamówień w ramach projektów współfinansowanych ze środków unijnych w perspektywie finansowej 2021–2027
Przemysław Krzykowski
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0002-3092-1105
Abstrakt
Zasadniczym celem artykułu jest próba przybliżenia istoty pojęcia „konfliktu interesów” przy udzielaniu zamówień w ramach projektów współfinansowanych ze środków unijnych na gruncie przepisów prawa UE oraz prawa krajowego w perspektywie finansowej 2021-2027. Mając na względzie dotychczasowe doświadczenia w podziale środków unijnych w Polsce autor stawia tezę, że udzielanie zamówień jest jednym z podstawowych obszarów ryzyka realizacji każdego przedsięwzięcia współfinansowanego ze środków unijnych. Naruszenie przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych lub reguł konkurencyjności określonych w wytycznych Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 18 listopada 2022 r. dotyczących kwalifikowalności wydatków na lata 2021-2027, stanowi najczęstszą kategorie „działań lub zaniechań” beneficjentów kwalifikowanych w judykaturze jako nieprawidłowości. Konflikt interesów może dotyczyć bezpośrednio osób, które uczestniczą w zarządzaniu funduszami UE. Może też dotyczyć beneficjentów realizujących konkretne projekty w ramach których udzielane są zamówienia. W takim przypadku będzie on przybierał postać różnorakich powiązań osobowych lub kapitałowych pomiędzy zamawiającym a wykonawcą. Wystąpienie takich powiązań stanowi zawsze istotne naruszenie prawa. W opracowaniu analizie poddano zarówno unormowania przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych jak również ministerialnych wytycznych, które obowiązują beneficjentów niezobligowanych do stosowania unormowań przywołanej ustawy. W artykule poza analizą dogmatyczną obowiązujących regulacji prawnych nawiązano do bogatego dorobku orzeczniczego Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w badanym obszarze.
Przeprowadzone badania doprowadziły autora do sformułowania wniosków de lege ferenda. Autor mając na względzie fakt, że za każdy przypadek, w którym stwierdzono nieujawniony lub niewystarczająco ograniczony konflikt interesów ustawodawca przewiduje korektę finansową wysokości 100% wartości danego zamówienia, postuluje konieczność uszczegółowienia regulacji prawnych obowiązujących beneficjentów nie stosujących reżimu prawnego ustawy p.z.p. W artykule wskazano na dokument opublikowany przez Śląskie Centrum Przedsiębiorczości pt. Jak uniknąć konfliktu interesów rozumianego jako powiązania osobowe i kapitałowe miedzy zamawiającym a wybranym wykonawcą oraz udzielenie zamówienia bez zachowania zasad bezstronności i obiektywności, który może być dobrym materiałem do dyskusji nad zmianą obecnym unormowań prawnych w badanym obszarze. We wnioskach końcowych zwrócono również uwagę na konieczność zmian w zakresie weryfikacji przez uprawnione organy składanych przez beneficjentów oświadczeń o braku konfliktu interesów przy udzielaniu zamówień w ramach projektów współfinansowanych ze środków unijnych. Autor wyraża stanowisko, że w świetle obowiązującej definicji konfliktu interesów zawartej w art. 57 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, jak również standardów zawartych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, obecne procedury weryfikacji tych oświadczeń są niewystarczające.
Słowa kluczowe:
prawo administracyjne, konflikt interesów, zamówienia publiczne, środki unijneBibliografia
Bielecki A., Naruszenie prawa konkurencji jako podstawa wykluczenia z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w prawie i orzecznictwie unijnym, iKAR 2015 (4). Google Scholar
Dzierżanowski W., Jaźwiński Ł., Jerzykowski J., Kittel M., Stachowiak M., Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Warszawa 2021. Google Scholar
Dzierżanowski W., Ochrona konkurencji w prawie zamówień publicznych, Warszawa 2012. Google Scholar
Gawrońska-Baran A., Wiktorowski A., Wójcik P., Wiktorowska E., Prawo zamówień publicznych. Komentarz aktualizowany, LEX 2023. Google Scholar
Gonet W., Obiektywizm osób przygotowujących, przeprowadzających postępowanie [w:] Zamówienia publiczne, (red.) P. Bielarczyk, W. Gonet, A. Wójtowicz-Dawid, Warszawa 2021. Google Scholar
Krzykowski P., Nieprawidłowości przy realizacji projektów współfinansowanych ze środków unijnych w perspektywie finansowej 2014-2020, Olsztyn 2016. Google Scholar
Krzykowski P., Specyfika sądowej kontroli decyzji w sprawach zwrotu przyznanego dofinansowania ze środków unijnych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych w nowej perspektywie finansowej na lata 2021–2027, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2023 (3). Google Scholar
Lotko E., Zasada efektywności a konkurencyjność polskiego rynku zamówień publicznych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021 (11). Google Scholar
Suwaj P. J., W poszukiwaniu rozwiązań reagujących na konflikty interesów, „Przegląd Prawa Publicznego” 2009 (1). Google Scholar
Śliwak K., Zasada równego traktowania przy kwalifikacji podmiotowej w zamówieniach publicznych, Warszawa 2022. Google Scholar
Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027. Komentarz, (red.) M. Perkowski, R. Poździk, Warszawa 2023. Google Scholar
Wiśniewski P., Nowicki J. E., Prawo zamówień publicznych. Komentarz, wyd. V, Warszawa 2023. Google Scholar
Wójcik P., Wyłączenie osób wykonujących czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w "nowym" i "starym" Prawie zamówień publicznych, „Temidium” 2020 (4). Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-3092-1105
