The concept of liability for the degradation of the natural environment under Article 86 of the Constitution of the Republic of Poland
Abstrakt
Koncepcja odpowiedzialności w ochronie środowiska jest ujmowana w Konstytucjach w różny sposób, o ile w ogóle tą kwestię uregulowano w tego rodzaju akcie. Polski ustawodawca konstytucyjny należy do tej grupy prawodawców konstytucyjnych, którzy uregulowali kwestie odpowiedzialności prawnych w ochronie środowiska w sposób bezpośredni. Prawodawca konstytucyjny uregulował ta kwestię w art. 86 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.
W systemie Prawa Polskiego odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska została powiązana z powszechnym obowiązkiem każdego dbałości o stan środowiska. Sama ustawa zasadnicza określa dwa desygnaty tej odpowiedzialności. Po pierwsze jest to odpowiedzialność osobista za spowodowane przez siebie skutki. Po drugie jest to odpowiedzialność za pogorszenie stanu środowiska.
Wyraźnie zatem wskazano, że jest to model odpowiedzialności indywidualizowanej, a także odpowiedzialności, która jest skutkiem pogorszenia stanu środowiska. Część instytucji Prawa ochrony środowiska powiązanych z odpowiedzialnością nie wytrzymuje jednak testu zgodności z Konstytucją. Trudno bowiem dopatrzeć się pogorszenia stanu środowiska w naruszeniu obowiązków sprawozdawczych i informacyjnych. Rodzi się zatem pytanie o konstytucyjność odpowiedzialności prawnej za naruszenie tych obowiązków.
Dodatkowo należy wskazać, iż pogorszenie stanu środowiska musi być skutkiem naruszenia konstytucyjnego obowiązku dbałości o stan środowiska. Takie powiązanie wynika z samej konstrukcji art. 86 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i użytego przez prawodawcę spójnika „i”. Model koncepcji odpowiedzialności w ochronie środowiska w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jest modelem powiązanym z powszechnym obowiązkiem, a nie np. z obowiązkami Państwa, czy też władz publicznych. Stanowi nowoczesne rozwiązanie uświadamiające każdemu, że współczesne problemy ochrony środowiska nie dotyczą tylko Państwa, a ich rozwiązanie winno być wspólną domeną wszystkich podmiotów prawa. Wzmacnia także osobistą świadomość każdego w kontekście ciążących na nim obowiązków środowiskowych.
Słowa kluczowe:
prawo ochrony środowiska, ochrona środowiska, konstytucyjne podstawy ochrony środowiska, odpowiedzialność w prawie ochrony środowiska, odpowiedzialność prawnaBibliografia
Barchatowa E.J., Kommientarij k Konstitucji Rossijskoj Fiedieracji [Commentary on Google Scholar
the Constitution of the Russian Federation], Moscow 2004. Google Scholar
Boć J. (ed.), Konstytucje rzeczypospolitej Polskiej oraz komentarz do Konstytucji RP Google Scholar
z 1997 r., Kolonia Limited, Wrocław 1998. Google Scholar
Brinczuk Michajłowicz M., [in:] Konstitucjia Rossijskoj Fiedieracji. Nauczno-prak- Google Scholar
ticzieskij kommientarij [Constitution of the Russian Federation. Scientific and prac- Google Scholar
tical commentary], Moscow 2003. Google Scholar
Bukowski Z., Czech E., Karpus K., Rakoczy B., Ustawa Prawo ochrony środowiska. Google Scholar
Komentarz, Wolters Kluwer, Warsaw 2013. Google Scholar
Garlicki L. (ed.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wyd. Sejmowe, Google Scholar
Warsaw 2003. Google Scholar
Lang W., Struktura odpowiedzialności prawnej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mi- Google Scholar
kołaja Kopernika” 1968, Vol. 31 – Prawo VIII, No. 12. Google Scholar
Rakoczy B., Ograniczenie praw i wolności ze względu na ochronę środowiska w Konsty- Google Scholar
tucji Rzeczypospolitej Polskiej, TNOiK, Toruń 2006. Google Scholar
Rakoczy B., Problematyka ochrony środowiska w Konstytucji Federacji Rosyjskiej, Google Scholar
„Prawo i Środowisko” 2004, Vol. 3. Google Scholar
Rakoczy B., Filozoficzne podstawy odpowiedzialności prawnej w prawie ochrony środo- Google Scholar
wiska, [in:] A. Barczak, P. Korzeniowski (eds.) Administracja a środowisko. Prace Google Scholar
dedykowane prof. zw. dr. hab. Markowi Górskiemu z okazji jubileuszu 45-lecia pracy Google Scholar
naukowej, Wyd. Nauk. USz, Szczecin 2018. Google Scholar
Safjan M., Bosek L. (eds.), Konstytucja RP, Vol. 1: Komentarz art. 1–86, C.H. Beck, Google Scholar
Warsaw 2016. Google Scholar
Szilágyi J.E. (ed.), Constitutional protection of the environment and future generation, Google Scholar
Miscolc, Budapest 2022. Google Scholar
Sójka-Zielińska K., Historia prawa, ed. 15, Wolters Kluwer, Warsaw 2015. Google Scholar
Tokarczyk R., Filozofia prawa, Wolters Kluwer, Warsaw 2009. Google Scholar
Tuleja P. (ed.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wolters Kluwer, Google Scholar
Warsaw 2019 Google Scholar
