Administracyjne uwarunkowania wywozu zabytku poza granicę Rzeczypospolitej Polskiej – uwagi wokół kompetencji wojewódzkiego konserwatora zabytków
Anna Gerecka-Żołyńska
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniuhttps://orcid.org/0000-0001-5897-4447
Abstrakt
Artykuł omawia pozycję wojewódzkiego konserwatora zabytków w polskim systemie ochrony dziedzictwa kulturowego, w wąskim zakresie kompetencji rozstrzygania o możliwości wywozu zabytku za granicę. Rozważania prowadzone są przede wszystkim przy wykorzystaniu metody dogmatycznoprawnej i koncentrują się wokół trzech zagadnień: uzasadnienia potrzeby kontroli eksportu dóbr kultury, analizy warunków wywozu zabytków z Polski oraz wskazania sposobów monitorowania przez wojewódzkiego konserwatora zabytków wykonania decyzji zezwalającej na wywóz zabytku z kraju. Prezentacja problemu uwzględnia przepisy prawa międzynarodowego istotne dla konstrukcji polskiego modelu ochrony dziedzictwa narodowego zawarte przede wszystkim w dokumentach UNESCO, Rady Europy, a także w prawie Unii Europejskiej. Wnioski końcowe zostały sformułowane po autonomicznej ocenie regulacji przyjętych zarówno w polskim, jak i w wskazanych powyżej systemach ochrony dziedzictwa kulturowego. Pierwszoplanową pozycję zajmuje postulat ratyfikacji przez Polskę przyjętej w 2017 r. w Nikozji konwencji Rady Europy dotyczącej przestępstw przeciwko własności kulturowej.
Słowa kluczowe:
wojewódzki konserwator zabytków, wywóz zabytku za granicę, ochrona dziedzictwa kulturowego, sankcja karna, sankcja administracyjn, decyzja administracyjnaBibliografia
Famiglietti G., Pignatelli N. (red.), Codice dei beni culturali e del paesaggio, NelDiritto Editore, Molfetta 2015. Google Scholar
Frulli M., The criminalization of offences against cultural heritage in times of armed conflict: the quest for consistency, „European Journal of International Law” 2011, vol. 22, nr 1. Google Scholar
Ginter A., Michalak A., Ochrona zabytków. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2024 [e-book]. Google Scholar
Gwardzińska Ż., Udział organizacji społecznej w procedurze cofnięcia pozwolenia na czasowy wywóz zabytków, „Santander Art and Culture Law Review” 2016, nr 1(2). Google Scholar
Jakubowski O., Implementacja przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/60/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego w wybranych państwach europejskich – zarys zagadnienia, [w:] A. Gerecka-Żołyńska (red.), Restytucja zabytków w Polsce. Ograniczenia i perspektywy, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2019. Google Scholar
Merryman J.H., Two ways of thinking about cultural property, „The American Journal of International Law” 1986, vol. 80, nr 4. Google Scholar
Plata A., Spór o zbiory Muzeum Brytyjskiego jako trudny przypadek w prawie, Wydawnictwo UG, Gdańsk 2024. Google Scholar
Pieńkowska H., Próba rozszerzenia pojęcia zabytek w powiązaniu z rozwojem nauki o ochronie środowiska i architektury krajobrazu, [w:] Dzieło sztuki i zabytek. Materiały pokonferencyjne, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Warszawa 1975. Google Scholar
Scovazzi T., The UNESCO Convention for the safeguarding of the intangible cultural heritage. General remarks, [w:] P.L. Petrillo (red.), The legal protection of intangible cultural heritage. A comparative perspective, Springer, Cham 2019 [e-book]. Google Scholar
Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 914). Google Scholar
Vrettos T., The Elgin affair: the true story of the greatest theft in history, Arcade, New York 2011. Google Scholar
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0001-5897-4447
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
