Wolność i godność w starożytnym Rzymie – dobra osobiste czy społeczne? Kilka uwag na tle poglądów Borysa Łapickiego
Bożena Czech-Jezierska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIhttp://orcid.org/0000-0002-0735-8166
Abstrakt
This paper takes an effort to present views of Roman law professor Borys Łapicki on the concept and meaning of liberty and dignity in ancient Rome. He saw a close relationship between these two ideas and he was trying to prove its social character. Borys Łapicki pointed out resulting in that kind of connection from the role of ethics in the development of ancient Roman law. However, applying the Marxist method in science was also used in some of his books. Despite criticisms in relation to Borys Łapicki’s works, his contribution to research on Roman law should be appreciated. He was both a scientist and humanist and he tried to pay attention to an ethic component in Roman law and this makes his ideas of liberty and dignity universal. It forms part of the concept of romanesimo which is understanding the Roman law as an important part of achievement European civilization and some kind of appropriate role model of legal culture.
Słowa kluczowe:
Borys Łapicki, liberty in ancient Rome, dignity in ancient Rome, personal goods in Roman law.Bibliografia
Ankum H., La nocion de ius publicum en derecho romano, „Annuario de Historia del Derecho Espanol” 1983, t. 52; obecnie [w:] Nueva antología romanística, Madrid 2014. Google Scholar
Banach T., Prawo rzymskie i etyka w poglądach Borysa Łapickiego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2007, nr 10. Google Scholar
Banach T., Rzymska tradycja prawna w myśli politycznej Narodowej Demokracji (1918–1939), Warszawa 2010. Google Scholar
Bartošek M., [rec:] B. Łapicki, O spadkobiercach ideologii rzymskiej. Okres chrystianizacji cesarstwa rzymskiego, Łódź 1962. Google Scholar
Berger A., Encyclopedic Dictionary of Roman Law, „The American Philosophical Society”, Philadelphia 1953. Google Scholar
Buckland W., Roman law of slavery: The condition of the slave in private law from Augustus to Justynian, Cambridge 1908. Google Scholar
Burczak K., Dębiński A., Jońca M., Łacińskie sentencje i powiedzenia prawnicze, Warszawa 2018 (3. wyd.). Google Scholar
Czech-Jezierska B., ‘Utilitas rei publicae contra misericordiam’. Justinian’s Criminal Legislation in Borys Łapicki’s View, “Studia Prawnicze KUL” 2019, nr 4 (80) [w druku]. Google Scholar
Czech-Jezierska B.,, The class-based approach to Roman criminal law, “Studia Iuridica Lublinensia” 2020 [w druku]. Google Scholar
Geremkowa H., Łoposzko T. [rec:], Borys Łapicki, Poglądy prawne niewolników i proletariuszy rzymskich. Studium historyczne na tle bazy gospodarczej i antagonizmów klasowych, „Przegląd Historyczny” 1956, nr 47/2, z. 2. Google Scholar
Giaro T., Abusus iuris a nadużycie prawa , „Zeszyty Prawnicze” 2007, nr 7.1. Google Scholar
Giaro T., Rzymski zakaz nadużycia praw podmiotowych w świetle nowej jurysprudencji pojęciowej, „Zeszyty Prawnicze” 2006, nr 6.1. Google Scholar
Jaeger H. [rec:], Łapicki B., Etyczna kultura starożytnego Rzymu a wczesne chrześcijaństwo, „Iura” 1959, nr 10. Google Scholar
Kaser M., Ius publicum – ius privatum, „Studia et Documenta Historiae et Iuris” 1951, t. 17. Google Scholar
Kaser M. [rec:], Łapicki Borys, Etyczna kultura starożytnego Rzymu a wczesne chrześcijaństwo, „Iura” 1959, nr 76. Google Scholar
Klima J. [rec:], Borys Łapicki, Etyczna kultura starożytnego Rzymu a wczesne chrześcijaństwo, „Právnĕhistorické Studie” 1960, nr 6. Google Scholar
Kodrębski J., Borys Łapicki (1889-1974), „Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne”, 197, seria I, z. 6. Google Scholar
Kodrębski J., Borys Łapicki (1889-1974), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1974, nr 26, z. 2. Google Scholar
Kodrębski J., Borys Łapicki (1889-1974), [w:] A. Pikulska-Robaszkiewicz (red.), Profesorowi Janowi Kodrębskiemu in memoriam, Łódź 2000. Google Scholar
Korpanty J., Rozwój politycznej roli jednostki w republice rzymskiej i jego odbicie w literaturze, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1971. Google Scholar
Korporowicz Ł., Borys Łapicki (1889-1974), [w:] A. Liszewska (red.), A. Pikulska-Radomska (red.), 70 lat Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015. Google Scholar
Kupiszewski H., Prawo rzymskie i współczesność, Kraków 2013. Google Scholar
Kuryłowicz M., Prawo rzymskie: historia-tradycja-współczesność, Lublin 2003. Google Scholar
Kuryłowicz M., Prawo rzymskie jako ideał prawa dobrego i sprawiedliwego, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2010/2011, nr 10, (= Das römische Recht als Ideal eines Richtigen und Gerechten Rechts – Comparative Law Review, 2013, vol. 16). Google Scholar
Kuryłowicz M., „Prawo rzymskie przestało istnieć”. Etyczne i symboliczne aspekty prawa rzymskiego, [w:] Constans et perpetua voluntas. Pocta Petrovi Blahovi k 75. narodenianám, Trnava 2014. Google Scholar
Kuryłowicz M., Wokół pojęcia aequitas w prawie rzymskim, „Studia Iuridica Lublinensia” 2011, nr 15. Google Scholar
Kuryłowicz M., Prawo i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 1994. Google Scholar
Litewski W., Rzymski proces karny, Kraków 2003. Google Scholar
Litewski W., Słownik encyklopedyczny prawa rzymskiego, Kraków 1998. Google Scholar
Longchamps de Bérier F., Dwie konstytucje Antonina Piusa zakazujące srożenia się nad niewolnikami, [w:] M. Kuryłowicz (red.), Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 2001. Google Scholar
Longchamps de Bérier F., Nadużycie prawa w świetle rzymskiego prawa prywatnego, Wrocław 2004 (=L’abuso del diritto nell’esperienza del diritto privato Romano, Torino 2013). Google Scholar
Maślanka Ł., Czym jest dla nas naprawdę prawo rzymskie?, „Teologia Polityczna” 2010. Google Scholar
Nowacki J., Prawo publiczne - prawo prywatne, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego”, Katowice 1992. Google Scholar
Łapicki B., Etyczna kultura starożytnego Rzymu a wczesne chrześcijaństwo, Łódź 1958. Google Scholar
Łapicki B., Ideologia rzymska w średniowieczu Europy zachodniej, „Iura” 1965, nr 16. Google Scholar
Łapicki B., Jednostka i państwo w Rzymie starożytnym. Rozważania historyczne na tle przeobrażeń prawa i państwa w dobie obecnej, Warszawa 1939. Google Scholar
Łapicki B., Odpowiedź na krytykę mojego podręcznika „Prawo rzymskie”, „Myśl Współczesna” 1949, nr 10. Google Scholar
Łapicki B., O genezie wolności rzymskiej, [w:] W. Osuchowski (red.), M. Sośniak (red.), B. Walaszek (red.), Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskiego, Warszawa – Kraków 1964. Google Scholar
Łapicki B., O spadkobiercach ideologii rzymskiej. Okres chrystianizacji cesarstwa rzymskiego, Łódź 1962. Google Scholar
Łapicki B., Poglądy prawne niewolników i proletariuszy rzymskich. Studium historyczne na tle bazy gospodarczej i antagonizmów klasowych, Łódź 1955. Google Scholar
Łapicki B., Prawo rzymskie, Warszawa 1948. Google Scholar
Łapicki B., Władza ojcowska w starożytnym Rzymie. Część I: Czasy królewski, Część II: Czasy republikańskie, Warszawa 1933. Google Scholar
Łapicki B., Władza ojcowska w starożytnym Rzymie. Okres klasyczny, Warszawa 1937. Google Scholar
Łoposzko T. [rec:], Borys Łapicki, Etyczna kultura starożytnego Rzymu a wczesne chrześcijaństwo, „Kwartalnik Historyczny” 1959, 66, nr 2. Google Scholar
Nowicka D., Zniesławienie w prawie rzymskim, „Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa”, Wrocław 2013. Google Scholar
Raber F., Grundlagen klassischer injurienanspruche, Wien – Köln – Graz 1969. Google Scholar
Robleda O., Il diritto degli schiavi nell’antica Roma, Roma 1976. Google Scholar
Ryczek W., Libertas dicendi. Z genealogii pojęcia parezji, Instytut Badań Literackich, 2012, 3. Google Scholar
Sitek M., ‘Commercium iure gentium commune esse debet’, „Studia Prawnoustrojowe” 2015, nr 27. Google Scholar
Staszków M., W sprawie poglądów prawnych niewolników i proletariuszy rzymskich. (Uwagi na tle pracy prof. B. Łapickiego), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1956, nr 8, z. 2. Google Scholar
Stępkowski A.,. Nadużycie prawa podmiotowego w świetle jurysprudencji kulturowej, „Zeszyty Prawnicze” 2006, 6.2. Google Scholar
Stępkowski A., Wokół problematyki nadużycia prawa podmiotowego. Polemika z tezami książki Franciszka Longchamps de Bérier, „Zeszyty Prawnicze” 2005, nr 5.1. Google Scholar
Taubenschlag R. [rec:], Łapicki Borys, Prawo rzymskie, Warszawa 1949, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1949, nr 2. Google Scholar
Wołodkiewicz W., Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej, Warszawa 2009. Google Scholar
Wyrwińska K., Civis Romanus sum. Rzymskie prawo publiczne. Wybrane zagadnienia, Kraków 2015. Google Scholar
Zabłocka M., Borys Łapicki (1889-1974), [w:] Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808-2008, Warszawa 2008. Google Scholar
Zachariasz I., Prawo w ujęciu strukturalnym. Studium o dychotomicznym podziale prawa na prawo publiczne i prawo prywatne, Warszawa 2016. Google Scholar
Zimmermann R., The Law of Obligations: Roman Foundation of the Civilisan Tradition, Oxford 1996. Google Scholar
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
http://orcid.org/0000-0002-0735-8166