Kontrowersje wokół ustalania odpowiedzialności z tytułu naruszenia więzi rodzinnych jako dobra osobistego
Abstrakt
The question if family relations can be deemed as a subject of a personal right effective erga omnes has been considered in Polish jurisprudence and judgments of different courts including the Supreme Court since 2010. In 2018 there was a breakthrough in this debate of great theoretical and practical significance. On March 27, 2018, the Supreme Court of Poland passed three resolutions in extended benches (7 judges) in which it was confirmed that family relations are recognized as a subject of a personal right and that their protection is effective erga omnes. The Supreme Court said also that pecuniary compensation for infringement of family relations which are subject to a personal right can be granted not only in case someone caused that a person – party to a family relation – is dead, but also that the person is seriously and permanently injured. The question of recognition family relation as a subject of a personal right and that their protection is effective erga omnes is very controversial in the jurisprudence of civil law. The controversies are discussed in this paper. The author of this paper does not consider the controversies as enough to question the general idea of recognition of family relations as a subject to a personal right (erga omnes). The author of this paper shares the general view of the Supreme Court (Civil Chamber) presented in the resolutions passed on March 27, 2018, provided to some minor critical remarks. However, it should be pointed out that on October 22, 2019, the Supreme Court (Extraordinary Control and Public Affairs Chamber) passed the resolution in an extended bench (7 judges) in which the admissibility of recognizing family relations as a subject to a personal right (erga omnes) has been questioned. It means that this question is to be resolved by the joint chambers of the Supreme Court.
Słowa kluczowe:
amily relations, liability, personal rightsBibliografia
Bagińska E., Dopuszczalność dochodzenia przez osoby bliskie zadośćuczynienia w związku z doznanie, poważnej szkody na osobie przez bezpośrednio poszkodowanego, „Iustitia” 2016, nr 2. Google Scholar
Bagińska E., Kompensacja krzywdy osób najbliższych w razie poniesienia przez poszkodowanego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – przegląd rozwiązań europejskich, [w:] M. Pazdan, M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar (red.), Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, Warszawa 2017. Google Scholar
Banaszczyk Z., Znaczenie art. 77 ust. 1 Konstytucji RP dla określenia podmiotowego zakresu indemnizacji szkód wyrządzonych niezgodnym z prawem wykonywaniem władzy publicznej, [w:] M. Pazdan, M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar (red.), Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, Warszawa 2017. Google Scholar
Banaszczyk Z., Szkody bezpośrednie i pośrednie a podmiotowy zakres odpowiedzialności odszkodowawczej, „Przegląd Sądowy” 2016, nr 2. Google Scholar
Bączyk-Rozwadowska K., Glosa do wyroku SN z dnia 9 marca 2012 roku, I CSK 282/11, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2012, nr 11, poz. 106. Google Scholar
Biały A., Więź rodzinna jako dobro osobiste w kontekście zadośćuczynienia z tytułu śmierci osoby bliskiej, [w:] B. Namysłowska-Gabrysiak, K. Syroka-Marczewska,A. Walczak-Żochowska (red.), Prawo wobec problemów społecznych. Księga jubileuszowa Profesor Eleonory Zielińskiej, Warszawa 2016. Google Scholar
Bosek L., W sprawie kwalifkacji więzi rodzinnej jako dobra osobistego (uwagi krytyczne na tle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego), „Forum Prawnicze” 2015, nr 3. Google Scholar
Chłopecki A., Szkoda poniesiona przez spółkę akcyjną a szkoda poniesiona przez akcjonariusza w świetle przepisów kodeksu spółek handlowych i kodeksu cywilnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007, nr 5. Google Scholar
Ciućkowska K., Ochrona więzi małżeńskiej instrumentami właściwymi dla dóbr osobistych. Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2018 r., IV CNP 31/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019, nr 10, poz. 94. Google Scholar
Cwalińska-Weychert Z., Głosy w dyskusji w ramach panelu drugiego, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe. Zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym i na rzecz osób najbliższych” 2017, t. 5. Google Scholar
Czachórski W., Dobra osobiste i ich ochrona, [w:] S. Sołtysiński (red.), Problemy kodyfkacji prawa cywilnego (Studia i rozprawy). Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego, Poznań 1990. Google Scholar
Dąbrowski H., [w:] J. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz 1. Księga pierwsza – część ogólna, Warszawa 1972. Google Scholar
Dmowski S., [w:] S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2011. Google Scholar
Dmowski S., (aktualizacja), R. Trzaskowski, [w:] J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. I, Warszawa 2014. Google Scholar
Ferdyn M., Szkoda pośrednia – pojęcie oraz prawne podstawy jej naprawienia, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2011, nr 1. Google Scholar
Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, [w:] P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz (red.), Experientia docet. Księga jubileuszowa ofarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, Warszawa 2017. Google Scholar
Grzeszak T., Prawo do bycia pochowanym w wybranym przez siebie miejscu, [w:] J. Balcarczyk (red.), Dobra osobiste w XXI wieku. Nowe wartości, zasady, technologie, Warszawa 2012. Google Scholar
Grzeszak T., Zdrada małżeńska naruszenie dóbr osobistych w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawniczy” 2019, nr 11. Google Scholar
Grzybowski S., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 23 maja 1975 r., II CR 193/75, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1977, nr 1, poz. 5. Google Scholar
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957. Google Scholar
Grzybowski S., [w:] S. Grzybowski (red.), W. Czachórski (red. nacz.), System prawa cywilnego. Tom I. Część ogólna, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974. Google Scholar
Grzybowski S., [w:] S. Grzybowski (red.), W. Czachórski (red. nacz.), System prawa cywilnego. Tom I. Część ogólna, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1985. Google Scholar
Jacher W., Więź społeczna, [w:] W. Szewczuk (red.), Encyklopedia Psychologii, Warszawa 1998. Google Scholar
Janiszewska B., Głosy w dyskusji w ramach panelu pierwszego, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe. Zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym i na rzecz osób najbliższych” 2017, t. 5. Google Scholar
Jarymowicz M., Uczucia, [w:] W. Szewczuk (red.), Encyklopedia Psychologii, Warszawa 1998. Google Scholar
Kaliński M., Glosa do wyroku SN z dnia 22 czerwca 2012 roku V CSK 282/11, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2015, nr 7–8, poz. 74. Google Scholar
Kaliński M., Ograniczenie indemnizacji do podmiotów bezpośrednio poszkodowanych w związku z nowelizacją art. 446 Kodeksu cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2014, nr 3. Google Scholar
Kędzierska-Cieślakowa A., Glosa do wyroku z 12 VII 1968, I CR 252/68, „Państwo i Prawo” 1970, nr 8–9. Google Scholar
Kondek J. M., Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11.12.2018 r., IV CNP 31/17, „Przegląd Sądowy” 2020, nr 2. Google Scholar
Kopff A., Ochrona sfery życia prywatnego jednostki w świetle doktryny i orzecznictwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1982, Prace Prawnicze, nr 100. Google Scholar
Kordasiewicz B., Glosa do wyroku z 18 stycznia 1984 r. (I CR 400/83), „Nowe Prawo” 1987, nr 4. Google Scholar
Krupa-Lipińska K., Naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej poprzez utrudnianie kontaktów z dzieckiem, [w:] E. Kabza, K. Krupa-Lipińska (red.), Dobro dziecka w ujęciu interdyscyplinarnym, Toruń 2016. Google Scholar
Księżak P., [w:] M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak (red.), Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz. LEX, Warszawa 2014. Google Scholar
Kurosz K., Samorealizacja osoby ludzkiej jako element defnicji dóbr osobistych Zbigniewa Radwańskiego. Uwagi na temat ochrony dóbr osobistych w świetle koncepcji psychologicznej Abrahama Masłowa, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016, nr 3. Google Scholar
Lackoroński B., Glosa do wyroku SN z dnia 24 września 2008 roku, II CSK 177/08, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009, nr 10, poz. 108. Google Scholar
Lackoroński B., Glosa do Uchwały Sądu Najwyższego – Iżby Cywilnej z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2012, nr 3, poz. 32. Google Scholar
Lackoroński B., Glosa do wyroku SN z dnia 22 czerwca 2012 roku, V CSK 282/11, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2013, nr 5, poz. 48. Google Scholar
Lackoroński B., Odpowiedzialność cywilna za pośrednie naruszenia dóbr, Warszawa 2013. Google Scholar
Lackoroński B., Więzi rodzinne jako dobro osobiste – uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2016 roku, II CSK 719/15, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. ateriały Naukowe. Zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym i na rzecz osób najbliższych” 2017, t. 5. Google Scholar
Lackoroński B., Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdy wynikłe ze śmierci najbliższego członka rodziny na podstawie art. 446 § 4 k.c. (cz. 2), „Palestra” 2009, nr 9–10. Google Scholar
Łętowska E., Dwa cywilnoprawne aspekty praw zwierząt: dereifkacja i personifkacja, [w:] Studia z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Biruty Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, Łódź 1997. Google Scholar
Łolik M., Glosa do Uchwały Sądu Najwyższego – Iżby Cywilnej z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2012, nr 3, poz. 32. Google Scholar
Łolik M., Glosa do uchwały SN z dnia 22 października 2010 roku, III CZP 76/10, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2011, nr 9, poz. 96. Google Scholar
Łolik M., Więź rodzinna jako dobro osobiste. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 10.02.2017 r., V CSK 291/16, „Przegląd Sądowy” 2018, nr 5. Google Scholar
Łolik M., Więź emocjonalna między osobami najbliższymi jako dobro osobiste. Glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27.03.2018 r., III CZP 60/17, „Przegląd Sądowy” 2019, nr 9. Google Scholar
Maciążek A., Ekonomiczne aspekty związane z wypłatą zadośćuczynienia przez zakłady ubezpieczeń, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe. Zadość-uczynienie na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym i na rzecz osób najbliższych” 2017, t. 5. Google Scholar
Machnikowski P., [w:] E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2016. Google Scholar
