Ochrona życia dziecka w Kodeksie Karzącym Królestwa Polskiego z 1818 r.
Abstrakt
Kodeks Karzący Królestwa Polskiego do przestępstw przeciwko życiu dziecka
podszedł bardzo surowo. Dzieciobójstwo, aborcję, porzucenie dziecka zaliczał
do zbrodni zagrożonych bardzo wysoką karą. Miejsce tych przepisów w systematyce,
zagrożenie wysoką karą świadczy o tym, jak wielką wagę przywiązywano
wówczas do tej kategorii czynów karalnych. Czynem najbardziej potępianym
i zarazem najsurowiej karanym spośród wyżej wymienionych było
dzieciobójstwo – zabicie dziecka przy porodzie albo tuż po porodzie. Wymiar
kary ustawodawca uzależnił od pochodzenia dziecka i łagodniej potraktował
dzieciobójczynie zabijające dzieci z nieprawego łoża. Wzięto tu pod uwagę nie
tyle zaburzenia w psychice kobiety podczas porodu, tyle co konsekwencje społeczno-
religijne związane z posiadaniem nieślubnego dziecka przez samotną
matkę. Podobnie postąpiono przy przestępstwie aborcji – ciężarna ponosiła
znacznie mniejszą odpowiedzialność niż osoby dopuszczające się tego czynu,
w szczególności, gdy aborcji dokonywano bez jej wiedzy i zgody.
Rozwiązania przyjęte w kodeksie zawierały zatem już elementy pewnych
nowoczesnych, jak na tamte czasy rozwiązań. Czy były skuteczne w zapobieganiu
czynów przestępnych wobec dzieci? Prawdopodobnie nie, czego dowodem
są przedstawione w pracy dane na temat liczby kobiet skazanych za dzieciobójstwo
czy porzucanych dzieci.
Słowa kluczowe:
offence, crime, infanticide, penal law, abortion, abandonment of a child.Bibliografia
Bołdyrew A., Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznych w latach 1864- 1914, Wyd. UŁ, Łódź 2016. Google Scholar
Brzezińska J., Dzieciobójstwo: Aspekty prawne i etyczne, Wolters Kluwer, Warszawa 2013. Google Scholar
Dzierożyński D., Uwagi nad prawem karnem polskiem, „Themis Polska” 1830, t. 8. Google Scholar
Grześkowiak A., Pojęcie dziecka w prawie karnym, [w:] Prawo karne w ochronie praw dziecka, (red.) A. Grześkowiak, I. Zgoliński, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz 2018. Google Scholar
Hinz P., Przestępstwo dzieciobójstwa. Karalność przestępstwa w prawie karnym i kanonicznym, „Studia Prawnoustrojowe” 2020, nr 48. Google Scholar
Hube R., Jak tłumaczyć wypadek art. 323 Kodexu Kryminalnego?, „Themis Polska” 1828, t. II. Google Scholar
Hube R., Studia nad Kodeksem karnym 1818 roku, cz. I, Warszawa 1863. Google Scholar
Jabłońska P., Dzieciobójstwo – zabójstwo uprzywilejowane, „Warszawskie Studia Pastoralne UKSW” 2013, nr 19. Google Scholar
Jurek P., Określenie „dziecko” w wybranych źródłach prawa w Polsce, [w:] Dziecko i jego pozycja prawna w dziejach, (red.) A. Pasek, Kolonia Limited, Łódź 2014. Google Scholar
Kaczyńska E., Człowiek przed sądem. Społeczne aspekty przestępczości w Królestwie Polskim 1815–1914, PWN, Warszawa 1982. Google Scholar
Kaczyńska E., Ludzie ukarani. Więzienia i system kar w Królestwie Polskim 1815–1914, PWN, Warszawa 1989. Google Scholar
Karpińska M., Złodzieje, agenci, policyjni strażnicy… Przestępstwa pospolite w Warszawie 1815–1830, DiG, Warszawa 1999. Google Scholar
Korobowicz A., Witkowski W., Historia ustroju i prawa polskiego (1772–1918), wyd. 2, Kraków 2002. Google Scholar
Księżopolska-Breś A., Odpowiedzialność karna za dzieciobójstwo w prawie polskim, Wolters Kluwer, Warszawa 2010. Google Scholar
Kurowska H., Niemowlę jako obiekt zainteresowania rodziców, lekarzy i państwa w XIX wieku, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku. „Świat Dziecka”, t. V, (red.) J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Wyd. UŁ, Łódź–Olsztyn 2016. Google Scholar
Maciejewski T., Historia ustroju i prawa sądowego Polski, wyd. 2, C.H. Beck, Warszawa 2003. Google Scholar
Maciejowski F., Wykład prawa karnego w ogólności z zastosowaniem Kodexu kar głównych i poprawczych, Warszawa 1848. Google Scholar
Maraszek M., Dolna granica wieku odpowiedzialności karnej w prawie polskim, Wolters Kluwer, Warszawa 2012. Google Scholar
Markiewicz J., Przestępstwa przeciwko rodzinie w Kodeksie Karzącym Królestwa Polskiego z 1818 r. i Kodeksie Kar Głównych i Poprawczych z 1847 r., „Teka Komisji Prawniczej PAN – Oddział w Lublinie” 2008. Google Scholar
Ossowska-Salamonowicz D., Gwarancje wolności osobistej i prawa obywatelskie w Konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 r., „Studia Prawnoustrojowe” 2014, nr 25. Google Scholar
Pałczyński S., Romualda Hubego Teoria działania i czynu. Studium z zakresu podstaw konstrukcyjnych pierwszego polskiego nowoczesnego systemu prawa karnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2000, z. 2 Google Scholar
Paprocki L., Opieka nad dziećmi opuszczonemi i dom podrzutków w Warszawie, Warszawa 1871. Google Scholar
Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. 2, Kraków 2002. Google Scholar
Ratajczak A., Przestępstwo porzucenia w ujęciu polskiego prawa karnego (na tle prawno- porównawczym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1976, z. 4. Google Scholar
Sobociński W., Stan badań i perspektywy studiów nad przestępczością w Księstwie Warszawskim, „Przegląd Historyczny” 1986, r. 77, z. 4. Google Scholar
Śliwowski J., Kodeks Karzący Królestwa Polskiego (1818 r.), Warszawa 1958. Google Scholar
Wiązek P., Uprzywilejowane przestępstwo dzieciobójstwa w prawie karnym II Rzeczypospolitej jako wyraz wielowiekowej tradycji, [w:] Dziecko i jego pozycja prawna w dziejach, (red.) A. Pasek, Kolonia Limited, Łódź 2014. Google Scholar
Zarzycka A., Rola organów władzy Królestwa Polskiego w pracach legislacyjnych nad narodowym prawem rzeczowym w latach 1815–1830, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2003, t. 8. Google Scholar
Zgoliński I., Racjonalizacja i podstawowe kierunki wzmożonej ochrony dziecka we współczesnym polskim prawie karnym, [w:] Prawo karne w ochronie praw dziecka, (red.) A. Grześkowiak, I. Zgoliński, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa, Bydgoszcz 2018. Google Scholar
