Prawo naturalne jako prawo kultury w ujęciu Gustawa Radbrucha
Anna Kornelia Kryniecka-Piotrak
Uniwersytet WarszawskiAbstrakt
Doniosła rola prawa naturalnego wiąże się z dążeniem człowieka do urzeczywistnienia sprawiedliwości. Od czasów najdawniejszych jest ono pojmowane jako najbardziej doskonały sposób uregulowania stosunków międzyludzkich. Szczególne miejsce w dyskusji toczącej się wokół istoty prawa naturalnego zajmuje stanowisko Gustawa Radbrucha. Zgodnie ze sformułowaną przez niego koncepcją czterech światów prawo naturalne jest dziełem, które powstaje w wyniku twórczej działalności człowieka żyjącego w świecie przyrody, ale dążącego do realizacji ideałów (wyższych wartości). Jest ono elementem powstającego w ten sposób świata kultury jako rezultatu ludzkich działań. Prawo naturalne jest zatem dziełem kulturowym, wynikiem twórczej działalności człowieka, dla której punktem odniesienia jest sprawiedliwość. Ten wybitny prawnik i myśliciel odchodzi zatem od ujęć tradycyjnych, w których za źródło tego prawa uznaje się naturę człowieka lub Boga. Koncepcja G. Radbrucha wpisuje się w nurt myślenia prawnonaturalnego, który ukształtował się pod koniec XIX wieku wraz ze stworzonymi wówczas pierwszymi teoriami prawa naturalnego o zmiennej treści. Przebudowały one dotychczasowy sposób myślenia, prezentując ujęcie, w którym jest ono pojmowane jako dzieło ludzkie, porządek tworzony przez człowieka jako istotę zdolną do samokreacji.
Słowa kluczowe:
filozofia prawa, prawo naturalne, kultura, wartość, prawoBibliografia
Chauvin T., Sprawiedliwość: między celowością a bezpieczeństwem prawnym. Ewolucja poglądów Gustawa Radbrucha, „Studia Iuridica” 1999, vol. XXXVII. Google Scholar
Guzik-Makaruk E., Plastynacja – sztuka, piękno, prowokacja, patologia?, „Studia Prawnoustrojowe” 2019, nr 43. Google Scholar
Kant I., O porzekadle: To może być słuszne w teorii, ale nic nie jest warte w praktyce. Do wiecznego pokoju. Projekt filozoficzny, Wyd. Comer, Toruń 1995. Google Scholar
Katolo D.A., Ochrona życia i zdrowia ludzkiego w kodeksach starożytnego Bliskiego Wschodu, „Studia Prawnoustrojowe” 2018, nr 42. Google Scholar
Leawoods H., Gustav Radbruch: An Extraordinary Legal Philosopher, „Washington Google Scholar
University Journal of Law & Policy” 2000, vol. 2(489), https://openscholarship.wustl.edu/law_journal_law_policy/vol2/iss1/16. Google Scholar
Peretiatkowicz A., Wojna a idea prawa. Odczyt wygłoszony w Towarzystwie Prawniczem Warszawskiem we wrześniu 1917 r., Kraków 1918. Google Scholar
Radbruch G., Filozofia prawa, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2009. Google Scholar
Radbruch G., Gesetzliches Unrecht und Übergesetzliches Recht, „Südeutsche Juristen-Zeitung” 1946, nr 5. Google Scholar
Radbruch G., O celu prawa, tłum. C. Znamierowski, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937, z. 3–4. Google Scholar
Radbruch G., Fünf Minuten Rechtsphilosophie, „Rhein-Neckar-Zeitung” z 12 września 1945 r. Google Scholar
Radbruch G., Pięć minut filozofii prawa, tłum. J. Zajadło, „Gazeta Wyborcza” z 1 grudnia 2015 r. Google Scholar
Radbruch G., Wstęp do prawoznawstwa, Nakładem Trzaski, Everta i Michalskiego, Google Scholar
Warszawa 1924.Radbruch G., Zarys filozofii prawa, tłum. C. Znamierowski, Księgarnia Powszechna, Warszawa 1938. Google Scholar
Szyszkowska M., Filozofia prawa i filozofia człowieka, Inst. Wydawniczy PAX, Warszawa 1989. Google Scholar
Szyszkowska M., Zarys filozofii prawa, Temida 2, Białystok 2000. Google Scholar
Zachariasz A.L., Prawo natury jako prawo kultury [w:] M. Szyszkowska (red.), Powrót do prawa ponadustawowego, Wyd. Interlibro, Warszawa 1999. Google Scholar
Zachariasz A.L., Kulturozofia, Wyd. WSP, Rzeszów 2000. Google Scholar
Zajadło J., Politykom ku opamiętaniu, „Gazeta Wyborcza” z 1 grudnia 2015 r. Google Scholar
Zajadło J., Przedmowa do wydania polskiego, [w:] G. Radbruch, Filozofia prawa, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2009. Google Scholar
Uniwersytet Warszawski
