CITES crimes in Poland – causes, manifestations, counteracting
Maciej Andrzej Duda
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Kryminologii i KryminalistykiAbstrakt
Pojęciem „przestępstwa CITES” określa się przestępstwa związane z nielegalnym handlem dzikimi gatunkami fauny i flory chronionymi przepisami Konwencji Waszyngtońskiej (1973). Są one jednym z przejawów przestępczości przeciwko środowisku naturalnemu. Subdyscypliną kryminologii, która podejmuje badania w tym obszarze jest tzw. ekokryminologia/zielona kryminologia. Celem artykułu jest omówienie prawnych ram odpowiedzialności karnej za przestępstwa CITES, kryminologiczna analiza tej patologii społecznej. Przybliżono również dotychczasowy dorobek ekokryminologii oraz wskazano relacje pomiędzy przestępstwami CITES, a innymi kryminologicznymi kategoriami przestępczości. W części prawnej autor omawia relewantne przepisy prawa międzynarodowego, prawa Unii Europejskiej oraz polskiego prawa karnego ze szczególnym uwzględnieniem art. 128, 128a i 129 ustawy o ochronie przyrody. W części kryminologicznej autor diagnozuje przyczyny tych zjawisk (etiologia), charakteryzuje formy objawowe występujących w tym obszarze patologii (fenomenologia) oraz proponuje metody zapobiegania i zwalczania niepożądanych zjawisk (przeciwdziałanie). Zaprezentowane zostały również dane statystyk kryminalnych dotyczące omawianego zjawiska. W konkluzjach wskazano, iż przestępczość CITES jest dynamicznie rozwijającą się gałęzią przestępczości przeciwko środowisku. Bywa błędnie utożsamiana z tzw. przestępstwa bez ofiar a jednocześnie charakteryzuje się wysoką ciemną liczbą przestępstw. Przyjmować może postać zarówno przestępczości kryminalnej jak i przestępczości gospodarczej. Wykazuje bliskie relacje z przestępczością zorganizowaną oraz cyberprzestępczością.
Słowa kluczowe:
ekokryminologia, dziedzictwo naturalne, Konwencja Waszyngtońska, przestępstwa przeciwko środowisku, przestępstwa CITESBibliografia
Blundell A.G., Implementing CITES Regulations for Timber, “Ecological Applications” 2007, vol. 17, no. 2. Google Scholar
Brisman A., South N., A green-cultural criminology. An exploratory outline, “Crime, Media, Culture” 2013, vol. 9, issue 2. Google Scholar
Cao Ngoc A., Wyatt T., A Green Criminological Exploration of Illegal Wildlife Trade in Vietnam, “Asian Journal of Criminology” 2013, vol. 8, no. 2. Google Scholar
Chackiewicz M., CITES a międzynarodowy obrót towarowy, Warszawa 2013. Google Scholar
Dębska M., Bieżące kierunki w kryminalistycznych badaniach dotyczących identyfikacji zwierząt należących do gatunków zagrożonych wyginięciem, “Problemy Kryminalistyki” 2013, no. 280(2). Google Scholar
Drzazga E., Związki zielonej kryminologii z kryminologią tradycyjną, „Archiwum Kryminologii” 2019, vol. XLI, no. 1. Google Scholar
Duda M., Przemyt dziedzictwa kulturalnego i naturalnego – wyzwanie dla kryminologii w XXI wieku, [in:] Przestępczość XXI wieku. Szanse i wyzwania dla kryminologii, E.W. Pływaczewski, D. Dajnowicz-Piesiecka, E. Jurgielewicz-Delegacz (eds.), Warszawa 2020. Google Scholar
Duda M., Zjawisko „forest crime” z perspektywy ekokryminologii, [in:] Człowiek a środowisko, R. Górecki (ed.), Olsztyn 2020. Google Scholar
Ellefsen R., Larsen G., Sollund R. (eds.), Eco-global Crimes. Contemporary Problems and Future Challenges, Ashgate Publishing, Burlington 2012. Google Scholar
European Commisson, Wildlife Trade Regulations in the European Union. An Introduction to CITES and its Implementation in the European Union, Luxembourg 2010. Google Scholar
Gibbs C., Gore M.L., McGarrell E.F., Rivers L., Introducing conservation criminology towards interdisciplinary scholarship on environmental crimes and risks, “British Journal of Criminology” 2010, vol. 50, no. 1. Google Scholar
Global Witness, Bankrolling brutality. Why European timber company DLH should be held to account for profiting from Liberian conflict timber, London 2010. Google Scholar
Gruszecki K., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Warszawa 2017. Google Scholar
Kulik M., Komentarz do niektórych przepisów ustawy o ochronie przyrody, [in:] Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zasobom przyrody i środowisku. Komentarz, M. Mozgawa (ed.), Warszawa 2017. Google Scholar
Listos P., Dylewska M., Gryzińska M., Sprzeczny z Konwencją Waszyngtońską (CITES) przemyt zwierząt do Polski, „Życie Weterynaryjne” 2016, no. 91(4). Google Scholar
Lynch J.M., The Greening of Criminology: a Perspective for the 1990’s, “Critical Criminologist” 1990, no 2(3). Google Scholar
Lynch M.J., Long M.A., Stretesky P.B., Green Criminology and Green Theories of Justice. An Introduction to a Political Economic View of Eco-Justice, Palgrave Macmillan 2019. Google Scholar
Morgan J., Chng S., Rising internet-based trade in the Critically Endangered ploughshare tortoise Astrochelys yniphora in Indonesia highlights need for improved enforcement of CITES, “Oryx” 2018, vol. 52, issue 4. Google Scholar
Narodowska J., Duda M., New Forms of Crimes Connected with Cyberspace in Poland: Legal and Criminological Perspective, [in:] Public and Private Law and the Challenges of New Technologies and Digital Markets. Volume 1. Regulatory Challenges, E. Bani, E. Rutkowska-Tomaszewska, B. Pachuca-Smulska (eds.), Warszawa 2020. Google Scholar
Pływaczewski W., Combating organized poaching in Africa: activities of the Kenya Wildlife Service, [in:] Organized Crime and Terrorism. Reasons. Manifestations. Counteractions, W. Pływaczewski (ed.), Olsztyn 2011. Google Scholar
Pływaczewski W., Duda M., Azjatycka medycyna ludowa i jej związki z nielegalnym rynkiem chronionych gatunków fauny i flory, [in:] Przeciwdziałanie patologiom na rynku medycznym i farmaceutycznym, W. Pływaczewski, A. Dobies (eds.), Warszawa 2019. Google Scholar
Pływaczewski W., Duda M., Незаконная торговля видами животных и растений, подпадающих под действие CITES в сети «Интернет»: криминологические аспекты (Nezakonnaâ torgovlâ vidami životnyh i rastenij, podpadaûŝih pod dejstvie CITES v seti "Internet" : kriminologičeskie aspekty), [in:] Цифровая экономика: проблемы правового регулирования (Cifrovaâ èkonomika : problemy pravovogo regulirovaniâ), В.В. Зайцев, О.А. Cерова (eds.), Knorus, Moskau 2019. Google Scholar
Pływaczewski W., Ekokryminologia wobec zjawiska nielegalnego handlu chronionymi gatunkami dzikich gatunków fauny i flory w Internecie, [in:] Meandry prawa – teoria i praktyka. Księga jubileuszowa prof. zw. dr. hab. Mieczysława Goettela, E.W. Pływaczewski, J. Bryk (eds.), Szczytno 2017. Google Scholar
Pływaczewski W., Gadecki B., Od redaktorów, [in:] Ochrona dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Perspektywa prawna i kryminologiczna, W. Pływaczewski, B. Gadecki (ed.), Warszawa 2015. Google Scholar
Pływaczewski W., Międzynarodowa współpraca policyjna w zakresie przeciwdziałania przestępczości związanej z nielegalnym handlem chronionymi gatunkami fauny i flory, „Przegląd Policyjny” 2010, no. 4(100). Google Scholar
Pływaczewski W., Narodowska J., Duda M., Assessing the Viability of Environmental Projects for a Crime Prevention-Inspired Culture of Lawfulness, [in:] Crime Prevention and Justice in 2030. The UN and the Universal Declaration of Human Rights, H. Kury, S. Redo (eds.), Springer, Cham 2021. Google Scholar
Pływaczewski W., Nielegalny rynek chronionych gatunków dzikiej fauny i flory. Geneza, przejawy, przeciwdziałanie, Szczytno 2016. Google Scholar
Pływaczewski W., Nowak A., Porwisz M. (eds.), Przeciwdziałanie międzynarodowej przestępczości przeciwko środowisku naturalnemu z perspektywy organów ścigania, Szczytno 2017. Google Scholar
Pływaczewski W., Organised Trafficking in Protected Species of Wild Flora and Fauna as a Means of Supporting Armed Conflicts and Terrorism, “Białostockie Studia Prawnicze” 2011, no. 10. Google Scholar
Pływaczewski W., Organizacje pozarządowe na tle problematyki nielegalnego handlu chronionymi gatunkami dzikiej fauny i flory, „Studia Prawnoustrojowe” 2011, no. 13. Google Scholar
Pływaczewski W., Zielona kryminologia – spór o zakres kryminalizacji, [in] Granice kryminalizacji i penalizacji, S. Pikulski, M. Romańczuk-Grącka (ed.), Olsztyn 2013. Google Scholar
Reeve R., Wildlife trade, sanctions and compliance: lessons from the CITES regime, “International Affairs” 2006, vol. 82, no. 5. Google Scholar
Solodov D., Zębek E., Environmental forensic inquiries in investigating environmental crimes in Poland and Russia, “Environmental Forensics” 2020. Google Scholar
South N., Beirne P., Editors Introduction, “Theoretical Criminology” 1998, no. 2(2). Google Scholar
Tibbets S.G., Criminological Theory, SAGE Publications, Thousand Oaks 2019. Google Scholar
Todd P., Place J., Investigating the Internet Wildlife Trade, “CITES World” 2010, no. 19. Google Scholar
Tusiński R. Statystyki, statystyki, statystyki... i jeszcze trochę statystyk, „Wiadomości Celne” 2016, no. 8. Google Scholar
UNODC, The Globalization of Crime A Transnational Organized Crime Threat Assessment, Vienna 2010. Google Scholar
White R., Researching Transnational Environmental Harm: Toward an Eco‐Global Criminology, “International Journal of Comparative and Applied Criminal Justice” 2009, vol. 33, issue 2. Google Scholar
White R., Transnational environmental crime. Toward an eco-global criminology, Routledge, London 2019. Google Scholar
Wu J., World Without Borders: Wildlife Trade on the Chinese-language Internet, “TRAFFIC Bulletin” 2007, vol. 21, no. 2. Google Scholar
Zębek E., Solodov D., Environmental Forensic Examinations in Poland: a Case Study, “Journal for European Environmental & Planning Law” 2021, vol. 18, issue 1-2. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Kryminologii i Kryminalistyki
