Kara łączna- kilka uwag na tle zmian normatywnych
Katarzyna Jakubczak-Fopke
Zakład Kryminologii Katedra Prawa Karnego Materialnego i Kryminologii WPIA UGAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza zmian normatywnych dokonanych na przestrzeni ostatnich lat w regulacji kary łącznej. Autor przedstawia główne założenia nowelizacji z 2015 i 2020 roku, omawiając ich wpływ na pierwotny model kary łącznej. W artykule omówiono zarówno zmiany w obszarze założeń teoretycznych, jak i problemy praktyczne, które pojawiły się na gruncie dokonanych nowelizacji. Celem artykułu jest ocena postępowania ustawodawcy i słuszności wprowadzanych zmian. Ostatecznie nowelizację z 2015 roku oceniono krytycznie. Regulacja kary łącznej, która obowiązywała od 1 lipca 2015 roku do 24 czerwca 2020 roku nie spełniła stawianych jej celów, doprowadziła do chaosu terminologicznego i wywołała wiele nowych problemów w orzecznictwie. W kontekście problemów, jaki wywołała nowelizacja z 2015 roku, idee powrotu do powiązania kary łącznej z realnym, wieloczynowym zbiegiem przestępstw, rozumianym nie jako prostą wielość przestępstw po stronie sprawcy, ale jako popełnienie dwóch lub więcej przestępstw nieprzedzielonych chociażby nieprawomocnym wyrokiem, uznano za słuszną. Jednakże, autor krytycznie ocenia sposób przeprowadzenia ostatniej nowelizacji. W artykule zwrócono uwagę na nieprawidłowości w procesie legislacyjnym, możliwą niekonstytucyjność wprowadzonych zmian, a także na luki w przepisach intertemporalnych, brak uzasadnienia dla niektórych zmian i pilną potrzebę ponownej nowelizacji.
Słowa kluczowe:
kara łączna, zmiany, nowelizacja, zbieg przestępstw, model kary łącznejBibliografia
1. Gałązka M. [w:] Kodeks karny. Komentarz 2015, (red.) Grześkowiak A., Wiak K., Legalis on-line (dostęp: wrzesień 2015) [w:] Kara łączna po nowelizacji — rozważania na tle przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego, Niewiadomska-Krawczyk M., Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego Tom XXXVII, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2015, https://repozytorium.uni.wroc.pl.
2. Giezek J. Dyrektywy wymiaru kary łącznej [w:] Dyrektywy sądowego wymiaru kary, Warszawa 2014 (red.) Majewski J. [w:] Kardas P., Jeden czy dwa modele wymiaru kary łącznej? O Paradoksach nowej regulacji kary łącznej, Prokuratura i Prawo 11, 2015.
3. Giezek J. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. (red.) Giezek J., Warszawa 2021.
4. Kala D. Klubińska M., Realny zbieg przestępstw- konieczny czy zbyteczny warunek orzeczenia kary łącznej, Uwagi na tle projektowanych zmian Kodeksu karnego [w:] Reforma prawa karnego, (red.) Sepioło-Jankowska I., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2014.
5. Kala D. Klubińska M, Kara łączna i wyrok łączny, Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury, Kraków 2017.
6. Kardas P., Jeden czy dwa modele wymiaru kary łącznej? O Paradoksach nowej regulacji kary łącznej, Prokuratura i Prawo 11, 2015.
7. Kardas P., Zbieg przestępstw czy zbieg kar? Rozważania o podstawie wymiaru kary łącznej w świetle nowelizacji Kodeksu karnego z 20 lutego 2015 r., Czasopismo Prawa Karnego I Nauk Penalnych, Rok XIX: 2015, z. 3.
8. Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja, Opinia w sprawie uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na 12 posiedzeniu ustawy z dnia 4 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 (druk senacki nr 142), Kraków dnia 16 czerwca 2020 roku., https://kipk.pl/dokumenty/opiniakk2020.pdf.
9. Królikowski M., Zawłocki R., Prawo Karne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2015.
10. Sławiński M., Intertemporalne zagadnienia nowelizacji przepisów o karze łącznej. Wybrane problemy w kontekście art. 19 ustawy nowelizującej z 20 lutego 2015 r., Palestra, 7-8/2015.
11. S. Żółtek [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do artykułów 1–116, (red.) Królikowski M., Zawłocki R., wyd. 4, Warszawa 2017, Legalis.
12. Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 29 czerwca 2019 roku, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/prezydent-wyslal-do-tk-nowele-kodeksu-karnego-rpo-wnosil-o-weto.
13. Opinia Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie Tarczy Antykryzysowej 4.0 dla Marszałka Senatu z dnia 12 czerwca 2020 roku, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/koronawirus-uwagi-rpo-dla-senatu-do-tarczy-antykryzysowej-40.
14. Uzasadnienie rządowego projektu ustawy-o zmianie ustawy-Kodeks Karny oraz niektórych innych ustaw karnych z projektami aktów wykonawczych, druk 2393, www.sejm.gov.pl.
15. Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy- Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, druk 3451. www.sejm.gov.pl.
16. Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw, druk sejmowy nr 382www.sejm.gov.pl.
17. Zacharski M., Reguły intertemporalne a instytucja kary łącznej w tarczy 4.0, 2020, LEX.
Wykaz orzecznictwa:
1. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 lipca 2018 roku, sygn. akt K 16/16, LEX nr 2510943.
2. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 kwietnia 2019 roku, sygn. akt K 14/17, LEX nr 2645349.
3. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14.07.2020 roku, sygn. akt Kp 1/19, https://trybunal.gov.pl/.
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2018 roku, sygn. akt II KK 366/17, LEX nr 2510153.
5. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 maja 2019 roku, sygn. akt II AKa 77/19, LEX nr 2718215.
Zakład Kryminologii Katedra Prawa Karnego Materialnego i Kryminologii WPIA UG
