Prawnoprocesowe skutki potrącenia wierzytelności w postępowaniu egzekucyjnym
Adrianna Katarzyna Szczechowicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Praktyka sądowa obfituje w liczne spory pojawiąjące się na tle przepisów materialnoprawnych oraz procesowych dotyczących potrącenia wierzytelności. Celem niniejszego artykułu jest dokonanie analizy przepisów prawa oraz orzecznictwa sądowego w aspekcie skutków procesowych i skuteczności wszczęcia postępowania egzekucyjnego uprzednio potrąconej wierzytelności. Głównym tematem artykułu jest relacja między prawomocnością orzeczenia a powództwem opozycyjnym opartym na zarzucie potrącenia. Mimo kolejnych nowelizacji art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie wykształciły się dwa poglądy. Według pierwszego stanowiska, podstawą powództwa opozycyjnego może być potrącenie, pomimo że powód mógł zgłosić zarzut potrącenia w postępowaniu rozpoznawczym, w którym został wydany tytuł wykonawczy, ale tego nie zrobił. Natomiast według drugiego poglądu potrącenie jako zdarzenie może być podstawą powództwa opozycyjnego tylko wtedy, gdy zarzut potrącenia nie mógł być zgłoszony na etapie postępowania rozpoznawczego. Zaznaczyć należy, że powstałe wątpliwości są aktualne również w świetle nowelizacji art. 840 § 1 k.p.c. na mocy ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. W końcowej części artykułu zawarto także rozważania dotyczące podstaw odpowiedzialności wierzyciela w przypadku przymusowego wyegzekwowania należności, gdy tytuł wykonawczy, który obejmował te świadczenie wygasł pomiędzy wydaniem tytułu a wszczęciem postępowania egzekucyjnego.
Słowa kluczowe:
postępowanie cywilne, potrącenie, postępowanie egzekucyjne, prawomocny wyrok, zarzut spełnienia świadczeniaBibliografia
Chrapoński D., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym, MOP 2020, Nr 18.
Ciepła A., Zarzut potrącenia. Powództwo wzajemne [w:] B. Karolczyk (red.), Postępowanie cywilne po nowelizacji. Komentarz dla pełnomocników procesowych i sędziów, 2020, Lex/el.
Drabik M. [w:] T. Szanciło, Kodeks postępowania cywilnego, Tom II, 2019, Legalis/el.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska (red.), Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. System Postępowania Cywilnego, Tom 8, 2021, Legalis/el.
Grzegorczyk P., Wykładnia art. 840 § 1 pkt 2 in fine KPC Zagadnienia prawne w praktyce SN, MOP 2012, Nr 23.
Gutowski M., Potrącenie w postępowaniu nakazowym — relacja między prawem materialnym a procesowym, Przegląd Prawa Handlowego 2004, nr 9.
Janiak A., Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, Lex/el.
Kulski R. [w:] A. Marciniak (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom IV. Komentarz do art. 730–1095(1), 2020, Legalis/el.
Kurowski W. [w:] M. Fras, M. Habdas (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), Lex/el.
Marcewicz O. [w:] A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, 2019, LEX/el.
May J., Wytoczenie powództwa opozycyjnego na podstawie zarzutu spełnienia świadczenia [w:] Cechą sprawiedliwości jest nie krzywdzić ludzi. Księga pamiątkowa ku czci Zenona Knypla, Z. Szczurek, G. Sikorski (red.), Sopot 2017.
Misiura N., Prawomocność orzeczenia a powództwo opozycyjne z art. 840 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego, PPE 2017, nr 1.
Morek R. [w:] K. Osajda (red.), Tom III A. Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, Legalis/el.
Olaś A. [w:] T. Zembrzuski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I i II,2020, LEX/el.
Olaś A., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym, Legalis/el.
Piaskowska O., Patryk T. [w:] O. Piaskowska (red.), Komentarz do niektórych zmian Kodeksu postępowania cywilnego, LEX/el.
Pyziak-Szafnicka M., Potrącenie w prawie cywilnym, Kraków 2002.
Sadza A., Zarzut spełnienia świadczenia jako podstawa powództwa opozycyjnego (art. 840 § 1 pkt 2 in fine KPC) – konsekwencje dla wykładni przepisów o potrąceniu w procesie cywilnym, PPE 2019, Nr 8, Legalis/el.
Sikorski G. [w:] J. Ciszewski, P. Nazaruk (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Lex/el.
Szadkowski K. [w:] M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626, Legalis/el.
Wengerek E., Przeciwegzekucyjne powództwa dłużnika. Poradnik, Warszawa 1998.
Wiśniewski T. [w:] J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, 2018, s. 966-967;
Woźniak Z. [w:] J. Gołaczyński, D. Szostek (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, 2019, Legalis/el;
Zawada K. [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450–1088, KC, Legalis/el.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
