Analiza ryzyka rozpadu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – casus Szkocji
Adrianna Kimla
Uniwersytet RzeszowskiAbstrakt
Celem opracowania jest analiza i próba oceny ryzyka rozpadu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w oparciu o najnowsze sondaże. Instytucja referendum oraz badania sondażowe opinii publicznej w zakresie dążeń niepodległościowych ukazały, że poparcie w badanym zakresie rozkłada się mniej więcej „pół na pół”. Jednakże trzeba podkreślić, iż opinia publiczna jest podatna na zmiany – nowe wydarzenia rozgrywające się na scenie politycznej i nieoczekiwane czynniki gospodarcze mogą znacząco zmienić rezultat badań. Wnioski z rozważań wskazują, że największy problem stanowi brak równoprawnej pozycji między organami centralnymi a regionalnymi, ale także kwestia silnego poczucia przynależności Szkotów do własnej grupy narodowej. Aż 84% ankietowanych Szkotów „bardzo mocno” identyfikuje się jako „Szkot”. Pomimo występowania przeszkód politycznych, prawno-organizacyjnych i gospodarczych wytrwałość, a także upór Szkotów w dążeniu do odzyskania suwerenności może stanowić największe zagrożenie. Zgoda Parlamentu Zjednoczonego Królestwa na przeprowadzenie referendum niepodległościowego w Szkocji może być pierwszym etapem prowadzącym do rozpadu Wielkiej Brytanii. Próby odzyskania niepodległości przez Szkocję są istotnym zagrożeniem dlatego, że godzą w sferę integralności Zjednoczonego Królestwa i wiążą się z impasem w wymiarze wewnętrznym. Brak wypracowanego porozumienia na linii „Szkocja – Anglia” bez wątpienia wpłynie na porządek wewnątrzustrojowy, ale również globalny. Pomimo, iż temat dezintegracji Zjednoczonego Królestwa został przyćmiony przez najgłębszą od ponad 300 lat recesję spowodowaną pandemią COVID-19, to ryzyko rozpadu jest w ciągu najbliższych lat prawdopodobne.
Słowa kluczowe:
prawo międzynarodowe, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Szkocja, ruchy narodowowyzwoleńcze, dezintegracja, ustrój terytorialny, integralność terytorialnaBibliografia
Bogdanor V., Devolution in the United Kingdom, Oxford University Press, Oxford Google Scholar
Bonikowska M., Szkockie referendum: jakie wnioski dla UE i UK?, „Centrum Stosunków Międzynarodowych” 2014, nr 7. Google Scholar
Brocklehurst S., Scots ‘more optimistic about future’, according to BBC survey, BBC, 6 czerwca 2018 r., https://www.bbc.com/news/uk-scotland-44301827. Google Scholar
Cimke M., Specyfika państwa regionalnego na przykładzie devolved regions w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2019, nr 3(49). Google Scholar
Colley L., Britons: Forging the Nation, Yale University Press, New Haven 1992. Google Scholar
Curtice J., Nationalism ‘mean something different’ in Scotland, 6 czerwca 2018 r., Google Scholar
https://www.bbc.com/news/uk-scotland-44300916. Google Scholar
Davies N., Wyspy, Wyd. Znak, Kraków 2007. Google Scholar
Drugie referendum ws. niepodległości Szkocji. Rząd przedstawił projekt ustawy, Polsat Google Scholar
News, 22 marca 2021 r., https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-03-22/drugie- Google Scholar
-referendum-ws-niepodleglosci-szkocji-rzad-przedstawil-projekt-ustawy/#komentarze-1607229. Google Scholar
Duerr G., Scottish Secession: Prospects for Independence after Blair?, Britain after Blair, British Politics Group, Chicago. Google Scholar
Ferguson N., Empire: The Rise and Demise of the British World Order, Basic Books, 2004. Google Scholar
Hanham H.J., Scottish Nationalism, Londyn 1969. Google Scholar
Hassan G., The Modern SNP: From Protest to Power, Edinburgh University Press, 2009. Google Scholar
Ichijo A., Scottish Nationalism and the Idea of Europe: Concepts of Europe and the Nation, Routledge, New York 2004. Google Scholar
Katana M., Wielka Brytania jako region pogranicza: tożsamości i artykulacja interesów politycznych, „Pogranicze. Polish Borderland Studies” 2013, nr 1. Google Scholar
Małecka A., Odrębność kulturowa Szkotów i szkockie dążenia separatystyczne, [w:] M. Żakowska, A. Dąbrowska, J. Parnes (red.), Europa swoich – Europa obcych. Stereotypy, zderzenia kultur i dyskursy tożsamościowe, Wyd. UŁ, Łódź 2017. Google Scholar
MI5 file links former SNP leader to Nazi plan, The Scotsman, 7 listopada 2005 r., Google Scholar
https://www.scotsman.com/news/mi5-file-links-former-snp-leader-nazi-plan2512735. Google Scholar
Minęło 100 dni od brexitu. Jakie straty gospodarcze poniosła Wielka Brytania? [PROGNOZY VS. REALIA], Foksal.pl, 12 kwietnia 2021 r., https://forsal.pl/swiat/brexit/ Google Scholar
artykuly/8137095,100-dni-brexitu-jakie-straty-gospodarcze-poniosla-wielka-brytania-prognozy-vs-realia.html. Google Scholar
Nowakowska M., Szkocja: Prace nad nowym referendum niepodległościowym zostaną Google Scholar
wznowione, Euroactive, 8 września 2021 r., https://www.euractiv.pl/section/demokracja/ news/szkocja-wielka-brytania-uk-referendum-niepodleglosc-sturgeom-johnson/. Google Scholar
Pajewski J., Historia powszechna 1871–1918, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1999. Google Scholar
Premier Szkocji Nicola Sturgeon zapowiada referendum niepodległościowe po pandemii, Forsal.pl, 18 maja 2021 r., https://forsal.pl/swiat/artykuly/8166435,premier--szkocji-sturgeon-referendum-niepodleglosciowe-popandemii.html. Google Scholar
Radmoska E., Szkockie dążenia niepodległościowe – główne wyzwania w sferze ekonomicznej w aspekcie ewentualnego odłączenia się Szkocji od Zjednoczonego Królestwa, „Studia Europejskie” 2018, nr 1. Google Scholar
Rajca L., Dewolucja jako szczególny proces decentralizacji w Wielkiej Brytanii, [w:] K. Czarnecki, A. Lutrzykowski, R. Musiałkiewicz (red.), Samorząd terytorialny w Polsce i w Europie. Aktualne problemy i wyzwania, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku, Włocławek 2017. Google Scholar
Robbins K., Britain and Europe: Devolution and Foreign Policy, „International Affairs” 1998, nr 74(1). Google Scholar
Rozwód z Londynem? Szkoci podzielili się prawie na pół ws. niepodległości regionu, Forsal.pl, 10 września 2021 r., https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/8241991,szkocja-referendum-niepodleglosciowe-sondaze-szkoci-podzielili-sie-prawie-na-pol.html. Google Scholar
Scotland Decides, BBC News, 19 września 2014 r., https://www.bbc.com/news/events/scotland-decides/results. Google Scholar
Scottish Referendum Live – The Results, BBC, http://www.bbc.co.uk/news/special/politics97/ devolution/scotland/live/index.shtml#top. Google Scholar
Scottish support for independence drops, poll shows, Reuters, 11 lutego 2021 r., https://www.reuters.com/article/uk-britain-politics-scotland-idUSKBN2AB142. Google Scholar
Serzhanova V., Kimla A., Potencjalny wpływ brexitu na ustrój terytorialny i integralność Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, „Przegląd Sejmowy” 2020, nr 6(161). Google Scholar
Szkoci chcą niepodległości. Oczekują od brytyjskiego rządu zgody na nowe referendum, Google Scholar
Forsal.pl, 14 października 2020 r., https://forsal.pl/swiat/brexit/artykuly/7848643,rekordowy-poziom-poparcie-dla-niepodleglosci-szkocji.html Google Scholar
Szkocja nie rezygnuje z marzeń o niepodległości, Drugie referendum to kwestia kiedy, a nie czy, Business Insaider, 10 maja 2021 r., https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/niepodleglosc-szkocji-drugie-referendum-to-kwestia-kiedy-a-nie-czy-mowi--szefowa/bq8r89j. Google Scholar
Union with Ireland Act, https://jameswjbowden.files.wordpress.com/2013/06/unionwith-ireland-act-1800.pdf. Google Scholar
Wolska A., Szkocja: Rekordowe poparcie dla niepodległości, Euroactive.pl, 14 września 2020 r., https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/szkocja-rekordowe-poparcie-dla-niepodleglosci/. Google Scholar
Zins H., Historia Anglii, Ossolineum, Warszawa–Wrocław 1971 Google Scholar
Uniwersytet Rzeszowski
