Personnel policy of the Ministry of Foreign Affairs in the period of formation of the foreign service of the Second Polish Republic – recruitment of the staff and requirements for candidates to work in the department
Abstrakt
Głównym celem artykułu jest przedstawienie kilku najważniejszych aspektów polityki kadrowej prowadzonej przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych począwszy od 1918 r. Punktem wyjścia jest odzyskanie przez Polskę niepod-
ległości i utworzenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Znamienne, że rok 1926 zamyka pewien etap w dziejach polskiej dyplomacji, w trakcie którego dążono do jak najbardziej funkcjonalnego kształtu organizacyjnego MSZ, tworzono sieć zagranicznych placówek dyplomatycznych i konsularnych oraz opra-
cowywano podstawowe akty normatywne. Ocena polityki kadrowej MSZ w pierwszych latach jego funkcjonowania jest trudna ze względu na płynność kadr, częste zmiany ministrów i ciągłą reorganizację struktury. Od początku istnienia odrodzonego państwa dobierano odpowiednie kadry, opracowywano szczegółowe instrukcje regulujące kwestie personalne. Wydaje się, że mimo wielu trudności udało się stworzyć merytoryczny i kompetentny zespół. Podstawowe jednostki organizacyjne resortu oraz sieć placówek zagranicznych powstały w ciągu pierwszych trzech lat funkcjonowania MSZ i były doskonalone w kolejnych latach.
Słowa kluczowe:
prawo dyplomatyczne, polityka zagraniczna, kadry, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, placówki dyplomatyczne, placówki konsularneBibliografia
Chajn L., Polskie wolnomularstwo 1920- 1938, Warszawa 1984. Google Scholar
Drymmer W. T., Wspomnienia, cz. 2- 4, “Zeszyty Historyczne” Paryż 1974, vol. 28-30. Google Scholar
Gawroński J., Dyplomatyczne wagary, Warszawa 1965. Google Scholar
Gawroński J., Moja misja w Wiedniu, Warszawa 1965. Google Scholar
Gawroński J., Wzdłuż mojej drogi. Sylwetki i wspomnienia, Warszawa 1968. Google Scholar
Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914- 1939), Warszawa 2013. Google Scholar
Günther W., Pióropusz i szpada. Wspomnienia ze służby zagranicznej, Paryż 1963. Google Scholar
Hass L., Ambicje, rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905- 1928, Warszawa 1984. Google Scholar
Hass L., Liberałowie, ezoterycy, piłsudczycy. Z dziejów polityki w Polsce w latach 1924- 1928, “Dzieje Najnowsze” 1973, vol 3. Google Scholar
Hass L., Masoneria polska XX wieku. Losy, loże, ludzie, Warszawa 1993. Google Scholar
Państwowość konstytucyjna XIX i XX wieku, eds. E. Hull, E. Sokalska, Olsztyn 2015. Google Scholar
Jackowski T. G., W walce o polskość, Kraków 1972. Google Scholar
Jana Drohojowskiego wspomnienia dyplomatyczne, Kraków 1972. Google Scholar
Jaxa-Dębicka A., Lis-Staranowicz D., Profesor Marek Dębicki – polski prawnik w Kanadzie (19140- 2011), [in:] Polska myśl prawnicza w XIX i XX wieku, eds. P. Majer et al., Olsztyn 2012. Google Scholar
Łaptos J., Dyplomaci II RP w świetle raportów Quai d’Orsay, Warszawa 1993 Google Scholar
Łossowski P., Dyplomacja Drugiej Rzeczypospolitej. Z dziejów polskiej służby zagranicznej, Warszawa 1992. Google Scholar
Łossowski P., Dyplomacja polska 1918- 1939, Warszawa 2001. Google Scholar
Morawski K., Tamten brzeg. Wspomnienia i szkice, Warszawa 1996. Google Scholar
Morawski K., Wczoraj: pogadanki o niepodległym dwudziestoleciu, Londyn 1967. Google Scholar
Morawski K., Wspólna droga z Rogerem Raczyńskim. Wspomnienia, Poznań 1998. Google Scholar
Pałyga E. J., Stosunki konsularne Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1970. Google Scholar
Historia dyplomacji polskiej. T. IV: 1918- 1939, ed. P. Łossowski, Warszawa 1995. Google Scholar
Polska myśl prawnicza w XIX i XX wieku, eds. P. Majer et al., Olsztyn 2012. Google Scholar
Popławski D., Stosunki bilateralne między Polska i Austrią w dwudziestoleciu międzywojennym, “Stosunki Międzynarodowe – International Relations” 2018, vol. 54(4), pp. 9-22, DOI: 10.7366/020909614201801. Google Scholar
Raczyński E., Rola Dyplomatów, “Kultura” Paryż 1974, vol. 11. Google Scholar
Skóra W. Czy resort spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej był zdominowany przez arystokrację i ziemiaństwo?, [in:] Polacy i sąsiedzi- dystanse i przenikanie kultur, cz. III, ed. R. Wapiński, Gdańsk 2002. Google Scholar
Skóra W., Rekrutacja kadr do służby konsularnej w Drugiej Rzeczypospolitej (1918- 1939), [in:] Nadzieje, złudzenia, rzeczywistość. Studia z historii Polski XX wieku. Księga dedykowana profesorowi Tadeuszowi Wyrwie, ed. W. Hładkiewicz, M. Szczerbiński, Gorzów Wielkopolski 2004. Google Scholar
Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Toruń 2006. Google Scholar
Słyszewska J., Polityka kadrowa Ministerstwa Spraw Zagranicznych w kształtowaniu się służby zagranicznej w II RP, [in:] Państwowość konstytucyjna XIX i XX wieku, eds. E. Hull, E. Sokalska, Olsztyn 2015. Google Scholar
Słyszewska J., The history of Polish diplomacy: The Supreme National Committee in the period of 1914-1918 and some unofficial efforts to recognize the Polish sovereignty, “Studia Prawnoustrojowe” 2022, vol. 58, pp. 505-512, DOI: 10.31648/sp.8204. Google Scholar
Szczepanik K., Dyplomacja Polski 1918-2005: struktury organizacyjne, 2 edn., Warszawa 2005. Google Scholar
Wandycz P., Aleksander Skrzyński - minister spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej, Warszawa 2006. Google Scholar
Wandycz P., MSZ w okresie międzywojennym: odpowiedzi na ankietę, “Zeszyty Historyczne” 1976, vol. 38. Google Scholar
Wandycz P., MSZ widziane oczami amerykańskiego dyplomaty, “Zeszyty Historyczne” 1975, vol. 32. Google Scholar
Wasilewski A., Polska Służba Konsularna 1918-1939 (akty prawne, organizacja, działalność), Toruń 2004. Google Scholar
Wysocki A, Na placówce dyplomatycznej w Sztokholmie 1924- 1928. Wspomnienia, ed. P. Jaworski, Toruń 2004. Google Scholar
Wysocki A., Tajemnice dyplomatycznego sejfu, ed. W. Jankowerny, Warszawa 1988. Google Scholar
Zbyszewski W. A., Gawędy o ludziach i czasach przedwojennych, ed. A. Garlicki, Warszawa 2000. Google Scholar
Legal acts and public documents Google Scholar
AAN, AB, sygn. 2993. Google Scholar
AAN, Ambasada RP w Bukareszcie, sygn. 493, Google Scholar
AAN, Archiwum Paderewskiego, sygn. 820. Google Scholar
AAN, Archiwum Paderewskiego, sygn. 822. Google Scholar
AAN, KCNP, sygn. 71. Google Scholar
AAN, KNP, sygn. 170, 171 Google Scholar
AAN, MSZ, sygn. 12590. Google Scholar
Komunikat o przyjmowaniu na służbę do Ministerstwa Spraw Zagranicznych (Announcement on admission for service at the Ministry of Foreign Affairs), “Dziennk Urzędowy MSZ” 1923, no. 11, item 135. Google Scholar
Okólnik w sprawie badania lekarskiego kandydatów do służby państwowej of 17 August 1925 (Circular on the Medical Examination of Candidates for National Service), “Dziennk Urzędowy MSZ” 1925, no. 8, item 94. Google Scholar
Okólnik z dnia 26 sierpnia 1923 r. (Circular of 26 August 1923), “Dziennik Urzędowy MSZ” 1923, no. 12, item. 137. Google Scholar
Okólnik z dnia 6 marca 1922 r. w przedmiocie nadesłania do Wydziału Osobowego MSZ świadectw szkolnych i uniwersyteckich (Circular of 6 March 1922 on sending of school and university certificates to the Personnel Department of the Ministry of Foreign Affair), “Dziennik Urzędowy MSZ” 1922, no. 9, item 64. Google Scholar
Reskrypt Rady Regencyjnej z 20 czerwca 1918 r., zawierającego tymczasowe przepisy służbowe dla urzędników państwowych, “Dziennik Praw Królestwa Polskiego” 1918, no. 6, item 13, Tymczasowe przepisy służbowe dla urzędników państwowych (Temporary service regulations for public servants). Google Scholar
Rozporządzenie Rady Ministrów z 26 czerwca 1924 r. (decree of the Council of Ministers of 26 June 1924), “Dziennik Ustaw RP” 1924, no. 64, item 630. Google Scholar
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 marca 1923 r. o służbie przygotowawczej kandydatów na stanowiska służbowe I kategorii w MSZ oraz egzaminie dyplomatyczno – konsularnym (Regulation of the Council of Ministers of 7 March 1923 on preparatory service for candidates for first-category service positions in the Ministry of Foreign Affairs and the diplomatic-consular examination), “Dziennik Ustaw RP” 1923, no. 31, item 190. Google Scholar
Ustawa z dnia 17 lutego 1922 r. o państwowej służbie cywilnej (Act of 17 February 1922 on the State Civil Service), “Dziennik Ustaw RP” 1922, no. 21, item 164. Google Scholar
