Pozycja ustrojowa Prezydenta Rzeczypospolitej oraz Prezydenta Republiki Portugalii na gruncie konstytucji z 1935 i 1933 r. – studium historyczno-komparatystyczne
Abstrakt
Celem artykułu jest zbadanie pozycji ustrojowej Prezydenta Rzeczypospolitej na gruncie konstytucji kwietniowej z 1935 r. oraz Prezydenta Republiki Portugalii na gruncie konstytucji z 1933 r. w oparciu o analizę prawnoporównawczą oraz historyczną, przede wszystkim z uwzględnieniem zakresu i charakteru ich kompetencji w powiązaniu z prerogatywami, a także sposobem elekcji obu głów państw. Autor skupia się przede wszystkim na uprawnieniach o charakterze wewnętrznym, pozostawiając na boku te związane z dziedziną stosunków międzynarodowych oraz obronnością i bezpieczeństwem państwa. Celem artykułu jest także poprawna klasyfikacja systemów politycznych funkcjonujących ówcześnie w Polsce i Portugalii. Wydawać by się bowiem mogło, że pozycje ustrojowe konstytucyjnych organów państwa powinny być skorelowane z istniejącymi w tych państwach systemami politycznymi. Konstatacja ta okazuje się jednak pozorna, zwłaszcza uwzględniając kontekst polityczny ewolucji oraz rzeczywistej pozycji obu głów państw, gdzie element ustrojowy silnie przeplata się z elementami faktycznego decyzjonizmu.
Słowa kluczowe:
prawo konstytucyjne, prezydent, prerogatywa, kompetencjaBibliografia
Braga da Cruz M., O Presidente da República na génese e evolução do sistema de governo português, „Análise Social” 1994, t. 29. Google Scholar
Briesemeister D., Die Verfassung des Estado Novo, [w:] Portugal heute. Politik, Wirtschaft, Kultur, Briesemeister D., Schönberger A. (red.), Vervuert Verlag, Frankfurt am Main 1997. Google Scholar
Czachor R., Superprezydencjalizm jako odrębny system polityczno-prawny, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 4. Google Scholar
Górecki D., Pozycja ustrojowo-prawna Prezydenta Rzeczypospolitej i rządu w ustawie konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1995. Google Scholar
Jagłowski M., System korporacyjny portugalskiego Nowego Państwa, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2018, t. 79. Google Scholar
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, wyd. Polska Drukarnia Świt, Wilno 1937. Google Scholar
Kulesza W.T., Instytucje demokracji bezpośredniej w państwach autorytarnych w międzywojennej Europie, [w:] Miscellanea Historico-Iuridica, t. 15, z. 2, Czarnota A., Cyuńczyk F., Kuźnicz K. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2016. Google Scholar
Kulesza W.T., Ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 roku, „Przegląd Sejmowy” 2005, R. 67, z. 2. Google Scholar
Leal E.C., The Political and Ideological Origins of the Estado Novo in Portugal, “Portuguese Studies” 2016, t. 32, nr 2. Google Scholar
Łabno A., System konstytucyjny Portugalii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002. Google Scholar
Maziarz J., Konstytucja polityczna Republiki Portugalii z 11 kwietnia 1933 r., „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2022, t. 15. Google Scholar
Migliori A., L’Estado Novo di António de Oliveira Salazar, niepubl., Roma 2014. Google Scholar
Pinto J.F., Os Presidentes da República no Estado Português, Academia das Ciências de Lisboa, Lisboa 2016. Google Scholar
Prokop K., Uprawnienia nadzwyczajne Prezydenta Rzeczypospolitej w świetle przepisów konstytucji kwietniowej z 1935 r., „Miscellanea Historico-Iuridica” 2019, t. 18, z. 2. Google Scholar
Skórzyński J., U genezy Estado Novo. Przemiany polityczne i ustrojowe Portugalii w pierwszej połowie XX wieku, „Dzieje Najnowsze” 2022, R. 54, z. 2. Google Scholar
Skrzydło W., Ewolucja polskiego prawa konstytucyjnego w latach 1918–1945, [w:] Prawo konstytucyjne, Skrzydło W. (red.), Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 1994. Google Scholar
Soares M., Z podniesioną głową, „Wolność i Solidarność” 2016, nr 4. Google Scholar
Srokosz J., Autorytarna władza Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w myśl Stanisława Cara, [w:] Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi, t. 31, Srokosz J. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009. Google Scholar
Zwierzchowski E., Prezydent i rząd w Konstytucji z 23 kwietnia 1935 roku, „Przegląd Sejmowy” 2005, R. 67, z. 2. Google Scholar
