Is the commune not the only obligatory unit of local and regional government in Poland?
Stanisław Bułajewski
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMhttps://orcid.org/0000-0002-7067-4153
Abstract
The considerations carried out within the framework of this article focus on the issue of the obligatory nature of the establishment of specific levels of local and regional government. In the current Constitution of the Republic of Poland, local and regional government has acquired the status of a necessary and indispensable component of the structure of a democratic law-abiding state. The changes in the system of government carried out in this area after 1989 were aimed at transforming a centralized state into a civic state, the foundation of which was to be, among other things, local and regional government. The current constitution, as well as case law, confirms that the primary level of local and regional government is the commune (Pol. gmina). Importantly, except for the district (Pol. powiat) level of local government, the remaining levels are obligatory. Of course, the optionality of the district-level local government applies only to the organizational structure of this level, and not to its tasks, which, in its absence, are still carried out in their entirety by the commune. The conditions necessary for the establishment of the various levels of local and regional government are a constitutional matter, while statutes not only regulate the structure of these levels but also determine the rules for changing their number and borders, using the ability of a given level of local and regional government to perform its tasks as the primary criterion. Additional criteria include the social, economic, and cultural ties that bind the residents of a particular area, as well as the spatial layout of the unit. As for the question I posed in the title of the article, the answer can only be in the affirmative. There is no doubt that the commune is not the only obligatory unit of local and regional government in Poland. The region, which in Poland is the self-governing province (Pol. województwo), responsible for regional development, is another obligatory unit. The self-governing province in the 21st century is a beneficiary, and to a large extent a distributor, of huge EU funds, which then (mostly under contracts concluded by the province) go not only to communes and districts but also (in large part) to private companies. As we can easily see, both the commune and the self-governing province (as obligatory units of local and regional government) have fully proven their pertinence and have become permanently entrenched in the minds of citizens. As for the optional district level, unfortunately, things are not looking so good: many representatives of the doctrine (including by author) support if not an abolition, then at least a drastic reduction in the number of these units.
Keywords:
local and regional government units, commune, district, province, region.References
Agopszowicz A., Gilowska Z., (red.), Ustawa o samorządzie terytorialnym. Komentarz, Warszawa 1997, Wydawnictwo: C.H. Beck. Google Scholar
Banaszak B., Komentarz do art. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wydanie elektroniczne – Legalis 2012, wyd. 2, dostęp: 04.09.2024 r. Google Scholar
Bandarzewski K., Wieloszczeblowość samorządu terytorialnego i jego komplementarność w ujęciu konstytucji, ustawodawstwa i orzecznictwa, [w:] P. Sarnecki, (red.) Samorząd terytorialny. Zasady ustrojowe i praktyka, „Wydawnictwo Sejmowe” 2005. Google Scholar
Boć J., Powiat a reszta państwa [w:] J. Boć, (red.), Powiat, Wrocław 2001, Wydawnictwo: Kolonia Limited. Google Scholar
Bułajewski S., Problemy konstytucyjnej regulacji ustroju samorządu terytorialnego w Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] S. Bożyk (red.), Aktualne problemy reform konstytucyjnych, Białystok 2013, Wydawnictwo: Temida 2. Google Scholar
Bułajewski S., Samorząd terytorialny w polskich konstytucjach okresu dwudziestolecia międzywojennego, [w:] E. Hull, E. Sokalska (red.), Państwowość konstytucyjna XIX i XX wieku, Olsztyn 2015, Wydawnictwo: UWM. Google Scholar
Bułajewski S., Samorząd powiatowy w Polsce – czy potrzebny?, [w:] M. Chrzanowski, J. Sobczak (red.), Samorządy w procesie decentralizacji władzy publicznej, Lublin 2017, Wydawnictwo: Stowarzyszenie Naukowe Pro Scientia Iuridica. Google Scholar
Bułajewski S., Samorząd terytorialny, [w:] Z. Witkowski, D. Lis-Staranowicz, M. Serowaniec, Prawo konstytucyjne w obliczu wyzwań współczesności, Toruń 2021, Wydawnictwo: Dom Organizatora. Google Scholar
Czarny P., Komentarz do art. 164 ust. 2 Konstytucji RP, [w:] P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2023, Wydawnictwo: Wolters Kluwer. Google Scholar
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne – zarys wykładu, wyd. 10, Warszawa 2023, Wydawnictwo: Wolters Kluwer. Google Scholar
Izdebski H., Historia administracji, wyd. 5, Warszawa 2001, Wydawnictwo: LIBER. Google Scholar
Kisiel W., Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2003, Wydawnictwo Prawnicze: LexisNexis. Google Scholar
Niewiadomski Z., (red.), Samorząd terytorialny ustrój i gospodarka, Bydgoszcz–Warszawa 2001, Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza BRANTA. Google Scholar
Niewiadomski Z., Samorząd terytorialny w Konstytucji RP (komentarz do art. 15, art. 16 oraz art. 163-172), „Samorząd Terytorialny” 2002, nr 3, s. 10. Google Scholar
Ochendowski E., Prawo administracyjne – część ogólna, Toruń 1999, Wydawnictwo: Dom Organizatora TNOiK. Google Scholar
Ossowska-Salamonowicz D., Bułajewski S., Zasada decentralizacji władzy publicznej, „Journal of Modern Science”, Józefów 2012, tom 3, nr 14, Wydawnictwo WSGE. Google Scholar
Skoczylas A., Piątek W., Komentarz do art. 164 ust. 2 Konstytucji RP, [w:] M. Safian, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, Warszawa 2016, Wydawnictwo C.H. Beck. Google Scholar
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000, Wydawnictwo Liber. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
https://orcid.org/0000-0002-7067-4153
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
