The tabloidization of blasphemy. Media strategies in public debate on the limits of artistic freedom and the insult of religious feelings

Anna Leszczuk-Fiedziukiewicz

Uniwersytet w Białymstoku
https://orcid.org/0000-0002-8800-2486


Abstract

“Pop-cultural profanities” that are described in the article cause social and criminological consequences. They inform about cultural norms and point to the problem of freedom of expression in democratic societies as well as the subtlety of meanings of religious symbols used by artists in theatreperformances. This issue has a broader social context. On the one hand, there is growing secularization and phenomenon of “privatization of religion”in Europe. On the other hand, the social movements are grounded their cultural identity on religion. The polarization of these two perspectives i easily noticed in the media content. The more shocking artists are, the more innovative Christians reaction is. Outrage usually takes the form of street protests and demonstrations, occupying theatres and public places. Many ases end with lawsuits and debates about the boundaries of art. The content of this article are the media narratives used by professional and amateur journalists in the public debate on the plays of Golgota Picnic (2014) and Klątwa (2017).


Keywords:

religious symbols, artistic scandals, profanity, media, Internet, media narrative, public debate, society.


Arcybiskup Hoser oburzony sztuką teatralną „Klątwa”: Kloaczna...nawet nie pornografia, „Dziennik” 1.03.2017.   Google Scholar

Biłgorajski A., Wolność wypowiedzi versus wolność religijna, Warszawa 2015.   Google Scholar

Butkiewicz H., GralczykA. (red.), Wirtualne targowisko. O reklamie marketingu i promowaniu się w Internecie, tom 1, Warszawa 2017.   Google Scholar

Castells M., Społeczeństwo sieci, Warszawa 2007.   Google Scholar

Chmielewski M., Akty profanacji i prowokacji wobec sacrum chrześcijan w europejskich mediach. Studium wybranych przypadków, [w:] Chmielewski M., Jodkowski M. (red.), Sacrum w mediach, Lublin 2015.   Google Scholar

Chochulska M., Klątwa, https://kierunki.info.pl/2017/03/monika-chochulska-klatwa/(data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Czerner A., Nieroba E. (red.), Studia z socjologii emocji. Podręcznik akademicki, Opole 2011.   Google Scholar

Czyżewski M., Wokół analizy ramowej jako perspektywy badawczej, [w:] Gackowski T.(red.), Zawartość mediów, czyli rozważania nad metodologią badań medioznawczych, Warszawa 2011.   Google Scholar

Domagała B., Konserwatywny i liberalny dyskurs religjny w Polsce, [w:] Sierocki R., Sokołowski M., Zduniak A. (red.), Media i religia. Nowy kontekst komunikacji, Toruń 2016.   Google Scholar

Draguła A., Sacrum zdeformowane. O prasowych karykaturach religijnych i reakcjach na nie, [w:] Chmielewski M., Jodkowski M., Sonak D., Woźniak J. (red.), Sacrum w mediach, Lublin 2015.   Google Scholar

Gackowski T. (red.), Zawartość mediów, czyli rozważania nad metodologią badań medioznawczych, Warszawa 2011.   Google Scholar

Giertych ostro o Klątwie, „Do Rzeczy” 21.02.2017.   Google Scholar

Głowacka K., Spektakl „Klątwa” podzielił Polskę, Silesion, 25.02.2017, https://silesion.pl/teatr-powszechny-spektakl-klatwa-podzielil-polske-24-02-2017 (data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

GOLGOTA PICNIC - z różańcami w rękach blokowali wejście na czytanie sztuki!, „Super Express”26.06.2014.   Google Scholar

Golka M., Paradoksy wolności, Warszawa 2017.   Google Scholar

Grochowski P., Folklorystyczny wymiar współczesnych tabloidów, [w:] Grochowski P., Jarmark tradycji. Studia i szkice folklorystyczne, Toruń 2016.   Google Scholar

Hołda J., Twórczość jako podstawowe prawo człowieka. Granice swobody twórczości, [w:] Rybczyńska J. A., Demczuk A. (red.), Ochrona praw człowieka w Polsce po 1989 roku na tle standardów miedzynarodowych. Wybrane zagadnienia, Lublin 2012.   Google Scholar

I tak tam będziemy, http://www.pch24.pl/i-tak-tam-bedziemy-,51791,i.html (data dostępu: 28.04.2018).   Google Scholar

Informujemy na bieżąco!!! Bluźniercy drwią z katolików, http://solidarni2010.pl/28288-informujemy-na-biezaconbspnbspbluzniercy-drwia-z-katolikow---golgota-picnic-w-bydgoszczy-poznaniu-i-warszawie.html (data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Jacek Żakowski przeprosił w TOK FM za słowa Jana Wróbla o „Klątwie”. To było podanie o pracę w TVP, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/jacek-zakowski-w-tok--fm-przeprasza-za-slowa-jana-wrobla-o-klatwie# (data dostępu: 8.05.2018).   Google Scholar

Janyga W., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym w świetle współczesnego pojmowania wolności sumienia i wyznania, Warszawa 2010.   Google Scholar

Jaworski D., Müller M., Kodeks Boga nie chroni, Rozmowa z A. Zollem, „Tygodnik Powszechny” 2010, nr 3.   Google Scholar

Jenkins H., Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, Warszawa 2007.   Google Scholar

Kapla P., Protesty uliczne przyczyną zmiany decyzji politycznych, [w:] Butkiewicz M., Gralczyk A. (red.), Wirtualne targowisko. O reklamie marketingu i promowaniu się w Internecie, tom 1, Warszawa 2017.   Google Scholar

Klątwa w Teatrze Powszechnym wywołała awanturę, „Gazeta Wyborcza” 21.02.2017.   Google Scholar

Krucjata Różańcowa vs. Golgota Picnic, https://www.youtube.com/watch?v=7U7MZ20Qzhk (data dostępu: 28.04.2018).   Google Scholar

Lisowska-Magdziarz M., Media powszednie, Kraków 2009.   Google Scholar

Łódź: Różaniec przed projekcją spektaklu Golgota Picnic, Polonia Christiana, http://www.pch24.pl/lodz--rozaniec-przed-projekcja-spektaklu--golgotapicnic,23825,i.html#ixzz5DrxqLpu1; http://gosc.pl/doc/2066376.Rozaniec-przed-projekcja-Golgota--Picnic (data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Majewski J., Religia, media, mitologia, Gdańsk 2010.   Google Scholar

Majmurek J., „Klątwa” - ta sztuka to koszmar dobrej zmiany, „Krytyka Polityczna” 19.02.2017.   Google Scholar

Malejonek: Klątwa to skandal, a nie bunt, „Gazeta Prawna” 30.05.2017.   Google Scholar

Maliszewski B., Co się kryje pod tym słowem? Analiza znaczeń wyrazu tabu i jego kolokacji, [w:] Małyska A., Sobstyl K. (red.), Tabu w procesie globalizacji kultury, Lublin 2016.   Google Scholar

Mamy do czynienia z szambem, https://www.magnapolonia.org/mamy-do-czynienia-z--szambem-mlodziez-wszechpolska-o-spektaklu-klatwa-konferencja-prasowa/ (data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Matuchniak-Krasuska A., O emocjach w sztuce. Szkic socjologiczny, [w:] Czerner A., Nieroba E. (red.), Studia z socjologii emocji. Podręcznik akademicki, Opole 2011.   Google Scholar

Moćko N., Sacrum vs. reklama, czyli o tym, czy wszystkie chwyty w marketingu dozwolone?, [w:] Butkiewicz M., Gralczyk A. (red.), Wirtualne targowisko. O reklamie   Google Scholar

marketingu i promowaniu się w Internecie, tom 1, Warszawa 2017.   Google Scholar

O. Dostatni: Obejrzałem „Golgota Picnic”. Nie jestem nim zgorszony, „Gazeta Wyborcza” 20.06.2014.   Google Scholar

Ordo Iuris interweniuje w Radzie Europy, http://prawy.pl/46394-ordo-iuris-interweniuje-w-radzie-europy-w-zwiazku-ze-spektaklem-klatwa/ (data dostępu: 28.04.2018).   Google Scholar

Ordo Iuris oferuje pomoc prawną, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/ordo-iuris-oferuje--pomoc-prawna-osobom-ktorych-uczucia-naruszyla-klatwa/htyjhwt (data dostępu:28.04.2018).   Google Scholar

Piekutowski J., Jeden, tradycyjny, zbiorowy, niepapieski, „Tygodnik Powszechny”,2018, nr 3.   Google Scholar

Porta da D., Diani M., Ruchy społeczne. Wprowadzenie, Kraków 2009.   Google Scholar

PROTESTUJMY! Odrażająca wersja „Klątwy” Wyspiańskiego i TVP-Antykultura– aktualizacja non stop, http://solidarni2010.pl/34722-protestujmy-odrazajaca-wersja-   Google Scholar

klatwy-wyspianskiego-i-tvp-antykultura---aktualizacja-non-stop.html/ (datadostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Przywara P., McLuhanowska retrybalizacja na przykładzie Internetu, [w:] Mucha J.(red.), Nie tylko internet, Kraków 2010.   Google Scholar

Publiczny Różaniec, https://www.facebook.com/events/2014068492162583/ (data dostępu:28.04.2018).   Google Scholar

Puzynina J., Garść myśli o problemach tabu, [w:] Małyska A., Sobstyl K. (red.), Tabuw procesie globalizacji kultury, Lublin 2016.   Google Scholar

Reżyser „Golgota Picnic”: Żyjemy w demokracji! Mam prawo tworzyć sztukę, która obraża, „Super Express” 27.06.2014, http://www.se.pl/wiadomosci/polska/ludzie-sa-oburzeni-w-calym-kraju-odbeda-sie-protesty-przeciwko-sztuce-golgota-picnic_409261.html (data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Rzecznik Episkopatu: Spektakl „Klątwa” ma znamiona bluźnierstwa, 21.02.2017, http://episkopat.pl/rzecznik-episkopatu-spektakl-klatwa-ma-znamiona-bluznierstwa/ (data dostępu 9.03.2018).   Google Scholar

Rybczyńska J. A., Demczuk A. (red.), Ochrona praw człowieka w Polsce po 1989 roku na tle standardów międzynarodowych. Wybrane zagadnienia, Lublin 2012.   Google Scholar

Sagan S., Serzhanowa V., Symbole państw współczesnych, „Studia Prawnoustrojowe” 2011, nr 13.   Google Scholar

Seks oralny z figurą Jana Pawła II. Awantura po spektaklu w Teatrze Powszechnym, Polsat News, 21.02.2017, http://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2017-02-21/penis--papiez-i-nawolywanie-do-zabojstwa-kaczynskiego-awantura-po-spektaklu-w-teatrze-powszechnym/ (data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Sierocki R., Mediatyzacja i mediacja religii, [w:] Sierocki R., Sokołowski M., Zduniak A. (red.), Media i religia. Nowy kontekst komunikacji, Toruń 2016.   Google Scholar

Skąd to święte oburzenie Klątwą w Teatrze Powszechnym?, „Polityka” 22.02.2017.   Google Scholar

Sztuka porno na Malta Festiwal!, „Fakt” 11.04.2014.   Google Scholar

Warszawa: wnioski do prokuratury ws. spektaklu „Klątwa”, „Niedziela” 21.02.2017.   Google Scholar

Winnicki: Spektakl „Klątwa” obraża uczucia religijne, Radio Maryja, 21.02.2017. http://www.radiomaryja.pl/informacje/r-winnicki-spektakl-klatwa-obraza-uczucia-religijne-zareagowac-policja/ (data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Wypowiedź rzecznika Polskiego Radia, Łukasza Kubiaka, „Press” 21.02.2017, https://www.press.pl/tresc/47569,polskie-radio-wycofalo-patronat-nad-spektaklami-   Google Scholar

-teatru-powszechnego (data dostępu: 9.03.2018).   Google Scholar

Zdjęli spektakl przez oburzonych. Jest list do prezydenta RP, „Wprost” 23.04.2014.   Google Scholar

Żakowski przeprasza za słowa Wróbla o „Klątwie”, TOK FM, 3.03.2017, http://www.tokfm.pl/Tokfm/7,103454,21446585,zakowski-przeprasza-za-slowa-wrobla--o-klatwie-i-apeluje-do.html (data dostępu: 8.05.2018).   Google Scholar

Żuchowska-Skiba D., Stojkow M., Internet nową przestrzenią publiczną, czy nową sferą publiczną?, [w:] Mucha J. (red.), Nie tylko internet, Kraków 2010.   Google Scholar


Published
2019-10-19

Cited by

Leszczuk-Fiedziukiewicz, A. (2019). The tabloidization of blasphemy. Media strategies in public debate on the limits of artistic freedom and the insult of religious feelings. Studia Prawnoustrojowe, (43), 217–237. https://doi.org/10.31648/sp.4625

Anna Leszczuk-Fiedziukiewicz 
Uniwersytet w Białymstoku
https://orcid.org/0000-0002-8800-2486