„Nie wszystek umrę, wiele ze mnie tu zostanie…”1. Aspekty prawne szczątków ludzkich jako dóbr kultury i integralności zwłok w tradycji kulturowej
Abstrakt
Human remains, not just corpses, are sometimes cultural goods. In the frst part of our work, we present an outline of selected legal aspects of human remains. According to Polish law, corpses cannot have the status of historical monuments, but preparations from human remains are able to obtain such status. The remains can also be a part of monuments or archaeological monuments. In such cases, exposure to public display is subject to restrictions. Currently, special legal problems relate to “exotic” human remains that were included into Western museum collections during colonial times. The presented examples show that in the funeral tradition of our (and not only our) cultural circle, the integrity of human corpses and ashes was not considered a value in itself. Therefore, we believe that the current approach
of the Polish courts to the fragmentation of ashes remaining after body cremation is too restrictive.
Słowa kluczowe:
corpses, human remains, cultural goods.Bibliografia
Albert Einstein, http://pl.wikipedia.org/wiki/Albert_Einstein. Google Scholar
André Tchaikowsky, https://de.wikipedia.org/wiki/Andr%C3%A9_Tchaikowsky avi, Świąteczny żart obraża katolików, „Rzeczpospolita” nr 285/2007. Google Scholar
Barcik J., Pilarz Ł., Wykorzystanie zwłok i szczątków ludzkich przez studentów do celów dydaktycznych a przestępstwo znieważenia zwłok, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2016, z. 4. Google Scholar
Controller, Michail Illarionowitsch Kutusow, http://de.realityandmyths.com/michail-illarionowitsch-kutusow/. Google Scholar
Czuma M., Mazan L., Poczet serc polskich, Kraków 2005. Google Scholar
Dmitrij Chworostowski, https://pl.wikipedia.org/wiki/Dmitrij_Chworostowski. Google Scholar
Dziubkowa J., Vanitas. Portret trumienny na tle sarmackich obyczajów pogrzebowych: listopad 1996 - luty 1997, Poznań 1996. Google Scholar
Eckstein L., Wiemann D., Waller N., Bartels A., Postcolonial Justice. An Introduction, Potsdam 2017, https://publishup.unipotsdam.de/fles/10322/eckstein_postcolonial_justice.pdf (data dostępu: 14.08.2019). Google Scholar
Fitych, ks. T., Kaplica czaszek w Kudowie Czermnej – pionierskie i mistrzowskie dzieło ks. Tomaschka, „Ziemia Kłodzka” 2016, nr 268–269. Google Scholar
French museum returns mummifed Maori head, https://www.dailyedge.ie/french-museum-returns-mummifed-maori-head-133605-May2011/. Google Scholar
Gawliński A., Nekrofla jako problem interdyscyplinarny, „Studia Prawnoustrojowe” 2016, nr 34. Google Scholar
Grotius H., Trzy księgi o prawie wojny i pokoju, przekład: R. Bierzanek, Warszawa 1957, tom II. Google Scholar
Grzegorzewski J., Grób Warneńczyka. Badania autentyczności grobu przy 4-kilometrze pobojowiska warneńskiego z d. 10-go listopada 1444 r., Kraków 1911. Google Scholar
Hanc J., Sitarz O., Przestępstwo znieważenia zwłok (aspekty dogmatyczne i praktyczne), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2017, r. XXI, z. 2. Google Scholar
Hindu fghts for pyre „dignity”, http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/7960489.stm. Google Scholar
Horacy, Ody, Księga III, 30, przekład: L. Rydel, [w:] Horacy, Wybór poezji, Wrocław –Warszawa–Kraków 1967. Google Scholar
Infeld L., Szkice z przeszłości. Wspomnienia, Warszawa 1966. Google Scholar
Julia Pastrana’s Long Journey Home: A Conversation with Laura Anderson Barbata,http://www.orderofthegooddeath.com/julia-pastranas-long-journey-home-conversation-laura-anderson-barbata. Google Scholar
Kalitowski M., Komentarz do art. 262, [w:] O. Górniok (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2004. Google Scholar
Казанский собор (Санкт-Петербург), https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80_(%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3). Google Scholar
Kennewick V., Man and the Evolutionary Origins of the Nation, „Journal of American Studies” 2014, vol. 48, no. 1. Google Scholar
Kritz N.J. (ed.), Transitional Justice: How Emerging Democracies Reckon with Former Regimes. Volume 1: General Considerations, United States Institute of Peace Press, Washington D.C. 1995. Google Scholar
Krotoszyński M., Modele sprawiedliwości tranzycyjnej, Poznań 2017. Google Scholar
Кутузов, Михаил Илларионович, https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%BE%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0-%D0%B8%D0%BB_%D0%98%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87. Google Scholar
Легенда о сердце Кутузова, https://musei-smerti.ru/legenda-o-serdcze-kutuzova/. Google Scholar
Luchterhandt O., Bruschke R., Godność człowieka – aktualne kwestie sporne w niemieckim prawie państwowym, „Państwo i Prawo” 2005, nr 2. Google Scholar
Łętowska E., Podstawy prawa cywilnego, wydanie 2, Wydawnictwo Ecostar, Warszawa 1994. Google Scholar
Mahatma Gandhi, https://en.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi. Google Scholar
Mahatma Gandhi ashes to be scattered in South Africa, http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/8486549.stm. Google Scholar
Maori mummy head to be sent back to New Zealand, 5.08.2013, https://www.liverpoolecho.co.uk/news/liverpool-news/mummifed-maori-head-return-new-5588862. Google Scholar
Marczyński J., Samotny jak Hamlet, Chopin i jego Europa, dodatek do „Rzeczpospolitej” nr 143/2008. Google Scholar
Marek A., Kodek karny. Komentarz, Warszawa 2007. Google Scholar
Mazurkiewicz J., Non omnis moriar. Ochrona dóbr osobistych zmarłego w prawie polskim, Wrocław 2010. Google Scholar
Mexican “ape woman” buried 150 years after her death, 13.02.2013, https://www.theguardian.com/world/2013/feb/13/mexican-ape-woman-buried. Google Scholar
Mohandas Karamchand Gandhi, https://de.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi#Tod_durch_Attentat. Google Scholar
Mózg Alberta Einsteina, http://pl.wikipedia.org/wiki/M%C3%B3zg_Alberta_Einsteina Google Scholar
Mózg Józefa Piłsudskiego, http://pl.wikipedia.org/wiki/M%C3%B3zg_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego. Google Scholar
Münch I. von, Ogólne prawo do osobowości, „Przegląd Prawa i Administracji” 1997,t. XXXIX. Google Scholar
Newman M., Transitional Justice: Contending with the Past, NJ 2019. Google Scholar
Непокоренный Ленинград: воспоминания Николая Николаевича Кулешова, http://piter-news.net/incident/2019/03/12/177161.html Oikkonen. Google Scholar
Oikkonen V., Kennewick Man and the Evolutionary Origins of the Nation, „Journal of American Studies” 2014, vol. 48, no. 1. Google Scholar
Памятник воинской славы, http://kazansky-spb.ru/texts/voinskaya_slava. Google Scholar
Parkinson J., The signifcance of Sarah Baartman, BBC Magazine, BBC Magazine,https://www.bbc.com/news/magazine-35240987. Google Scholar
Rasmussen M., Sikora M., Albrechtsen A., T. Kornelussen et al., The ancestry and affliations of Kennewick Man, „Nature” 2015, no. 523 (7561). Google Scholar
Redmayne A., Mkwawa and the Hehe Wars, „The Journal of African History”, 1968,vol. 9, no. 3. Google Scholar
Rożek M., Groby duszy [w:] M. Czuma, L. Mazan, Poczet serc polskich, Kraków 2005. Google Scholar
Rybak A., Prawnokarna ochrona godności zwłok człowieka, „Palestra” 2004, nr 1–2. Google Scholar
Seidemann R.M., Bones of Contention: A Comparative Examination of Law Governing Human Remains from Archaeological Contexts in Formerly Colonial Countries, „Louisiana Law Review” 2004, vol. 64, no. 3. Google Scholar
Szpunar A., O ochronie pamięci osoby zmarłej, „Palestra” 1984, r. 28, nr 7–8. Google Scholar
Szymaniec P., Polska myśl konserwatorska przełomu XIX i XX w. a rozwiązania Dekretu Rady Regencyjnej z dnia 31 października 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury, [w:] M. Różański (red.), Ochrona dóbr kultury w rozwoju historycznym, Olsztyn 2017. Google Scholar
Święch Z., Klątwy, mikroby i uczeni, t. III cz. 1 Ostatni krzyżowiec Europy. Oddychający sarkofag – astralne życie Warneńczyka?, Kraków 1995. Google Scholar
Teitel R.G., Transitional Justice, Oxford 2000. Google Scholar
Turnbull D., Postcolonial Injustice: Rationality, Knowledge, and Law in the Face of Multiple Epistemologies and Ontologies A Spacial Performative Approach, [w:] A. Bartels, L. Eckstein, N. Waller, D. Wiemann (eds.), Postcolonial Justice, Leiden 2017. Google Scholar
Tworkowska A., Implikacje prawne i społeczno-kulturowe śmierci człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ochrony dóbr osobistych, rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem A. Malarewicz-Jakubów, Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2013, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/handle/11320/3746. Google Scholar
Tworkowska A., Określenie statusu ludzkich zwłok jako problem prawno-społeczny, „Prawo i Medycyna” 2015, vol. 17, nr 2 (59). Google Scholar
Wiemann D., Waller N., Bartels A., Postcolonial Justice. An Introduction, Potsdam 2017, https://publishup.uni-potsdam.de/fles/10322/eckstein_postcolonial_justice.pdf. Google Scholar
Zaporowska M., Kutuzow wiecznie żywy, „Przegląd Tygodniowy. Magazyn Trybuny” 2004, nr 22. Google Scholar
Zimmerman L.J., Public Heritage, a Desire for a “White” History for America, and Some Impacts of the Kennewick Man/ Ancient One Decision, „International Journal of Cultural Property, 2005, no. 12. Google Scholar
