The right of the accused to participate in examination of witnesses in rel
Katarzyna Justyna Siczek
Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieAbstract
Pomimo, że prawo oskarżonego do udziału w czynnościach postępowania dowodowego zostało zapisane w k.p.k. jako reguła kształtująca przebieg tego postępowania, kolejne nowelizacje procedury karnej rozszerzają katalog sytuacji, w których to prawo może podlegać ograniczeniu. Wynika to m.in. z dążenia do zapewnienia sprawności postępowania i zapobiegania przewlekłości postępowań karnych. Ostatnim z takich zapisów, wprowadzonych z dniem 5.10.2019 r. jest art. 378 a k.p.k. przewidujący możliwość prowadzenia postepowania dowodowego pod nieobecność oskarżonego lub jego obrońcy, również gdyby była to nieobecność usprawiedliwiona. Omawiany przepis pozwala na daleko idące odstępstwa od reguły zapisanej w art. 390 § 1 k.p.k.. To z kolei rodzi pytanie o jego zgodność ze standardami strasburskimi wynikającymi z orzeczeń wydawanych przez ETPC na gruncie art. 6 EKPC, aktu prawnego ratyfikowanego przez nasze państwo, który powinien być respektowany w procesie stanowienia i stosowania prawa. Analiza nowej regulacji, poczyniona w świetle standardów wynikających z orzecznictwa strasburskiego pozwala na spostrzeżenie, że omawiany przepis art. 378 a k.p.k. wymaga ustawowej korekty, w kierunku zagwarantowania osobom oskarżonym realnego prawa do obrony materialnej i formalnej, jak też równości stron. Zostały one szczegółowo omówione w niniejszym opracowaniu. Po dokonaniu powyższych zmian, w sposób uwzględniający poszanowanie strasburskich standardów rzetelnego procesu, może on w szczególności zapobiec utracie możliwości bezpośredniego zbadania dowodu przez skład orzekający na rozprawie głównej.
Keywords:
examination of witnesses, fair trial, limitation of rights of the accused to participate in examination of evidencesReferences
2) Dikov G., Vitkauskas D., Ochrona prawa do rzetelnego procesu karnego, Strasburg 2012.
3) Dudka K., (red.), Janicz M., Kulesza C. i in., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. II, LEX st. pr. 20.07.2020
4) Grajewski J., Niektóre problemy nadzoru nad postępowaniem przygotowawczym i zakresu wpływu sądu na przebieg procesu karnego, Skargowy Model procesu karnego. Księga ofiarowana Profesorowi Stanisławowi Stachowiakowi, Warszawa 2008.
5) Hofmański P., Europejska Konwencja Praw Człowieka i jej znaczenie dla prawa karnego, Białystok 1993 r.
6) Kulesza C., Efektywność udziału obrońcy w procesie karnym w perspektywie prawnoporównawczej, Kraków 2013.
7) Mierzwinska – Lorencka J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do nowelizacji 2019, publ. LEX 2020.
8) Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej, Warszawa 2017.
9) O’Brian B., Confrontation: the defiance of the English courts, University of Warwick School of Law, Legal Studies Research Paper nr 09/2010.
10) Świecki D. (red.), Augustyniak B., Eichstaedt K. i in. Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, LEX 2021, stan prawny 31.01.2021 r.
11) Vanderpuye K., Traditions in conflict: The internationalization of confrontation, Cornell International Law Journal, V. 43/2010.
12) Wąsek – Wiaderek M., Zasada równości stron w polskim procesie karnym w perspektywie prawnoporównawczej, Zakamycze, Kraków 2003, s. 178-190.
13) Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
14) Zagrodnik Jarosław (red.), Chmielniak Łukasz, Klonowski Marcin, i in., Kodeks postępowania karnego. Komentarz praktyczny do nowelizacji 2019, LEX 2020.
Netografia:
1) Strzebońska M., Sądowe zaświadczenie bez badania lekarskiego, https://dziennikpolski24.pl/sadowe-zaswiadczenie-bez-badania-lekarskiego/ar/2915376, dostęp 20.07.2020 r.
Akty prawne:
1) Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r. Dz.U. 1993 r. nr 61 poz. 284.
2) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555 z późn. zm.
3) Konstytucja USA (sejm.gov.pl)
Orzecznictwo ETPC (baza HUDOC www.echr.coe.int)
1) Murtazaliyeva przeciwko Rosji, skarga nr 36658/05, wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 18 grudnia 2018 r.
2) Dimitrov i Momin przeciwko Bułgarii, wyrok ETPC z dnia 7 czerwca 2018 r., skarga nr 35132/08,
3) T.K. przeciwko Litwie, wyrok ETPC z 12 czerwca 2018 r. skarga nr 14000/12.
4) SÜLEYMAN przeciwko Turcji skarga nr 59453/10, wyrok ETPC z dnia 17 listopada 2020 r.,
5) Pesukic p-ko Szwajcarii, wyrok ETPC z dnia 6 grudnia 2012 r., skarga nr 25088/07.
6) Wyrok IV sekcji ETPC w połączonych sprawach Al.- Khawaja i Tahery przeciwko Wielkiej Brytanii zapadł 20.1.2009 r., skargi nr 26766/05 and 22228/06), wyrok Wielkiej Izby ETPC z dnia 15.12.2011r.
7) Schatschaschwili przeciwko Niemcom wyrok ETPC Wielka Izba z dnia 15 grudnia 2015 r. skarga nr 9154/10.
8) Czernika przeciwko Ukrainie, skarga nr 53791/11, wyrok ETPC z dnia 12 lipca 2020.
Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
