Legal basis for school teaching religion during the formation of the IInd Polish Republic
Mieczysław Tadeusz Różański
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstract
After the issue of the act of November 5th, 1916, which announced the creation of the Polish state by the German and Austro-Hungarian emperors, the new administration began to be established (in agreement with the occupation authorities) in the areas of the former Russian partition. Creation of legal acts which were to become the basis for the future independent state began. The Polish authorities took over, i.a. school management. The article aims
to reveal, based on normative acts, what the legal basis for teaching religion in primary and secondary schools was. First, the orders of the occupying military authorities were presented. Then, the normative acts issued by the Polish
administration were analyzed (temporary regulations concerning elementary schools). The issues of administrative management of education were regulated, which was taken from the Galician model and consisted of the District School Council and school supervision, with the clergy as members of all these organs. Supervision of Jewish religious education and principles of financing
Jewish religious schools was also determined. Teaching religion was one of the subjects taken orally at the 4th and 6th-grade exams, the secondary school-leaving exams and the final exams of the teachers’ seminar. These regulations
were accepted after Poland regained independence and became the basis for further regulations in the independent state.
Keywords:
education law, World War I, schooling,, religious educationReferences
Balicki M., Zarządzanie szkolnictwem w Polsce (studio historyczno-porównawcze), Sekcja Wydawnicza Filii UW, Białystok 1978. Google Scholar
Bobrzyński M., Wskrzeszenie państwa polskiego, Rys historyczny, t. 1: 1914–1918, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1920. Google Scholar
Gąsiorowska N., O sytuacji w szkolnictwie ludowym w Królestwie Polskim, [w:] PPS – Lewica 1906–1918. Materiały i dokumenty, t. 2: 1911–1914, Warszawa 1962. Google Scholar
Hospes [Nowowiejski A.J.], Konferencje Episkopatu prowincji warszawskiej 1906–1918, „Ateneum Kapłańskie” 1927, t. 20. Google Scholar
Kakowski A., Z niewoli do niepodległości. Pamiętniki, Wyd. Platan, Kraków 2000. Google Scholar
Komarnicki W., Polskie prawo polityczne, Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa 1922. Google Scholar
Konarski K., Dzieje szkolnictwa w byłym Królestwie Kongresowym 1915–1518, Kraków 1923. Google Scholar
Kumaniecki W., Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912 – styczeń 1924, Księgarnia J. Czarneckiego, Warszawa–Kraków 1924. Google Scholar
Osuchowski J., Prawo wyznaniowe w Rzeczpospolitej polskiej 1918–1939, Książka i Wiedza, Warszawa 1967. Google Scholar
Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1980. Google Scholar
Pęcherski M., Świątek M., Organizacja oświaty w Polsce w latach 1917–1977. Podstawowe akty prawne, PWN, Warszawa 1978. Google Scholar
Przyjęcie szkolnictwa przez polskie władze oświatowe, „ Przegląd Pedagogiczny” 1917, nr 36(8–9). Google Scholar
Reiner B., Problematyka prawno-społeczna nauczania religii w szkołach w Polsce (1918–1939), Inst. Śląski, Opole 1964. Google Scholar
Różański, M., Problematyka szkolna w obradach Konferencji Episkopatu Prowincji Warszawskiej w okresie niewoli narodowej (1906–1918), „Saeculum Christianum” 2007, nr 14(1). Google Scholar
Sawicki J., Studia nad położeniem prawnym mniejszości religijnych w państwie polskim, Wyd. Kasy Im. Mianowskiego, Warszawa 1937. Google Scholar
Statystyka polska, t. 1, Warszawa 1919. Google Scholar
Szczepanik J., Troska Kościoła o nauczanie i wychowanie religijne w szkole w latach 1918–1927, Wyd. WAM, Kraków 1997. Google Scholar
Trzebiatowski K., Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918–1932, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970. Google Scholar
Żebrowski R., Cheder, [w:] Z. Borzymińska, R. Żebrowski (red.), Polski słownik judaistyczny. Dzieje – kultura – religia – ludzie, t. 1, Prószyński i S-ka, Warszawa 2003. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
