Arbitraż sporów rodzinnych
Abstrakt
Idea arbitrażu, czyli odformalizowanego i opartego w pełni na autonomii woli stron, sądownictwa prywatnego, wydaje się prima facie nie do pogodzenia z koncepcją wyłączności państwa w zakresie sprawowania wymiaru sprawiedliwości w jakże specyficznych w swej naturze sporach rodzinnych. Uważa się bowiem, że z uwagi na potrzebę zabezpieczenia interesu publicznego (wyrażającego się między innymi w regule ochrony dobra dziecka), jedynie sąd państwowy jest organem uprawnionym do realizowania funkcji ochronnych na gruncie takich stosunków prawnych, jakimi są stosunki rodzinne. Jednakże ustawodawca, w odpowiedzi na ogólnoświatowe tendencje, dostrzegł potrzebę poszerzenia katalog sporów kwalifikujących się do arbitrażu. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie problematyki zdatności arbitrażowej sporów rodzinnych, poprzez przeanalizowanie poszczególnych kategorii sporów o charakterze rodzinnym z punktu widzenia – stanowiących przedmiot art. 1157 k.p.c. - kryteriów umożliwiających poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Poczynione w ten sposób ustalenia prowadzą do wniosku, że arbitraż w niemajątkowych sprawach rodzinnych jest, co do zasady, niedopuszczalny, zaś katalog - zdatnych arbitrażowo spraw rodzinnych – o charakterze majątkowych uległ ostatnimi czasy poszerzeniu (wskutek nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 2019 r., ucinającej spór w kwestii zdatności ugodowej sporu dotyczącego praw majątkowych, jako przesłanki jego zdatności arbitrażowej).
Słowa kluczowe:
zdatność arbitrażowa sporu, sprawy rodzinne, sąd polubowny, prawa majątkowe, prawa niemajątkoweBibliografia
Andrzejewski M., [w:] H. Dolecki, T. Sokołowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Google Scholar
Komentarz, wyd. drugie, Lex/el 2013, Lex nr 86542. Google Scholar
Błaszczak Ł., Sąd polubowny a sąd powszechny – określenie wzajemnych relacji w świetle przepisów kodeksu postępowania cywilnego, „Ius et Administratio” 2006, zeszyt Google Scholar
specjalny. Google Scholar
Błaszczak Ł., Ludwik M., Sądownictwo polubowne (arbitraż), Warszawa 2007. Google Scholar
Dalka S., Sądownictwo polubowne w PRL, Warszawa 1987. Google Scholar
Deryng A., Miejsce sądownictwa polubownego a wymiar sprawiedliwości w świetle zasad konstytucyjnych, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2008, nr 3 Google Scholar
Ereciński T., Bariery w stosowaniu mediacji i arbitrażu, [w:] P. Pogonowski, P. Cioch,E. Gapska, J. Nowińska (red.), Współczesne przemiany postępowania cywilnego,Warszawa 2010. Google Scholar
Ereciński T., [w:] T. Ereciński (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, część pierwsza: Postępowanie rozpoznawcze, część druga: Postępowanie zabezpieczające, t. 2, Warszawa 2006. Google Scholar
Erecińsk T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008. Google Scholar
Franusz A., Charakter prawny ugody sądowej oraz skutki prawne jej zawarcia, „Studia Prawnoustrojowe” 2014, nr 24. Google Scholar
Franusz A., Zdatność arbitrażowa sporów w świetle art. 1157 KPC, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2014, nr 3. Google Scholar
Goettel M., [w:] M. Goettel (red.), Prawo cywilne. Zarys wykładu, Kraków 2006. Google Scholar
Goettel M., Umowy w prawie rodzinnym – zarys koncepcji, [w:] M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, K. Kołębiowski, Zarząd majątkiem wspólnym małżonków, Warszawa 2012. Google Scholar
Gójska A., Huryn V., Mediacja w rozwiązywaniu konfliktów rodzinnych, Warszawa 2007. Google Scholar
Holewińska-Łapińska E., Społeczne aspekty stosowania „zasady” integralności wyroku rozwodowego, „Zeszyty Prawne UKSW” 2005, nr 5.2. Google Scholar
Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa 2010. Google Scholar
Jarocha A., Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników spółki kapitałowej, Toruń 2010. Google Scholar
Łaszczuk M., Szpara J., Postępowania postarbitrażowe. Uchylenie wyroku sądu arbitrażowego, [w:] A. Szumański (red.), System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, Warszawa 2010. Google Scholar
Łukasiewicz J., Olszewski J., Aksjologiczne i prawne ograniczenia w korzystaniu z sądownictwa polubownego, [w:] J. Olszewski (red.), Arbitraż i mediacja. Aktualne problemy teorii i praktyki funkcjonowania sądów polubownych i ośrodków mediacyjnych, Materiały konferencyjne (Nałęczów Zdrój 8–10.05.2009 r.), Rzeszów 2009. Google Scholar
Monkiewicz A., Problematyka skargo o uchylenie wyroku sądu polubownego, „Radca Prawny” 2001, nr 6. Google Scholar
Monkiewicz A., Zapis na sąd polubowny, „Radca Prawny” 2001, nr 5. Google Scholar
Poczobut J., Zagadnienia kolizyjnoprawne w międzynarodowym arbitrażu handlowym, [w:] A. Szumański (red.), System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, Warszawa 2010. Google Scholar
Pyziak-Szafnicka M., [w:] M. Panowicz-Lipska (red.) Prawo zobowiązań – część szczegółowa. System Prawa rywatnego. Tom 8, Warszawa 2011. Google Scholar
Pyziak-Szafnicka M., [w:] M. Safjan (red.), Prawo cywilne – część ogólna. System Prawa Prywatnego. Tom 1, Warszawa 2007. Google Scholar
Rajski J., Zagadnienie poufności w arbitrażu handlowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2001, nr 6. Google Scholar
Siedlecki W., Zarys postępowania cywilnego, Warszawa 1968. Google Scholar
Sobkowski J., Stosowanie prawa materialnego w sądownictwie polubownym według kodeksu postępowania cywilnego i Regulaminu Kolegium Arbitrów przy Polskiej Izbie Handlu Zagranicznego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1980, z. 3. Google Scholar
Szpunar M., Europeizacja prawa prywatnego, t. 1, Warszawa 2008. Google Scholar
Szpunar A., Z problematyki ugody w prawie cywilnym, „Przegląd Sądowy” 1995, nr 9. Google Scholar
Szumański A., Pojęcie, rodzaje i charakter prawny arbitrażu handlowego, [w:] A. Szumański (red.), System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, Warszawa 2010. Google Scholar
Tomaszewski M., W poszukiwaniu skutecznej klauzuli arbitrażowej dla sporów korporacyjnych, „Biuletyn Arbitrażowy” 2010, nr 2(14). Google Scholar
Torbus A., Sądownictwo polubowne w systemie postępowania cywilnego (wybrane zagadnienia), „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2008, nr 2. Google Scholar
Weitz K., [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), Warszawa 2012. Google Scholar
Wiśniewski A.W., Klauzula porządku publicznego jako podstawa uchylenia wyroku sądu arbitrażowego (ze szczególnym uwzględnieniem stosunków krajowego obrotu gospodarczego), „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2009, nr 2. Google Scholar
Wiśniewski A.W., Zdolność i zdatność arbitrażowa, [w:] A. Szumański (red.), System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, Warszawa 2010. Google Scholar
Zedler F., Postępowanie polubowne w sporcie, [w:] A. Szwarc (red.), Ustawa o sporcie, „Sport i Prawo” 2011, nr 13. Google Scholar
Zegadło R., Mediacja w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, „Rodzina i Prawo” 2006, nr 1. Google Scholar
