Kryminalistyka w dobie przyspieszenia naukowo-technicznego i technologicznych nadużyć – przytłaczająca wizja zmian czy inspiracja do rozwoju ?
Magdalena Zubańska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Celem artykułu jest omówienie problemu korelacji między kryminalistyką
a technologicznymi filarami czwartej rewolucji przemysłowej. Osiągnięcia Przemysłu 4.0 przedstawiono z perspektywy możliwych technologicznych nadużyć, jak również z punktu widzenia wpływu tych naukowo-technicznych dokonań na badawcze zainteresowania kryminalistyki. Wśród problemów, przed którymi staje zarówno kryminalistyka, jak i proces karny w XXI wieku jest kwestia relacji człowiek – technologia. Dlatego podjęto próbę przeanalizowania jej uwarunkowań, w tym m.in. aspektów prawnych i etycznych. Kryminalistyka wyrosła z potrzeb prawa i służy realizacji jego celów. W dochodzeniu przestępstw postawiono jej konkretne zadania. Trzeba podkreślić, że kryminalistycy od początku czerpią inspiracje z osiągnięć naukowych i technicznych. W rezultacie rozwój badań kryminalistycznych postępuje. Znaczący postęp obserwuje się w obszarze identyfikacji osób i rzeczy. Ekspertyza kryminalistyczna jest ważnym źródłem informacji dowodowej. Są podstawy sądzić, że znaczenie tego środka dowodowego będzie jeszcze wzrastać. Rewolucje przemysłowe stanowią swego rodzaju punkt zwrotny w rozwoju kryminalistyki. Rozwijają się nowe technologie, obserwuje się przyrost specjalistycznej wiedzy. Jednocześnie dochodzi do technologicznych nadużyć; pojawiają się nowe formy przestępczości. Postęp jest nieobojętny także dla procesu karnego. Pojawiają się bowiem nowe stany faktyczne. Te wszystkie procesy implikują zmiany w kryminalistyce, wpływają na kształtowanie ram prawa karnego. Bywa, że obowiązujące przepisy nie przystają do nowej rzeczywistości. Już w dobie trzeciej rewolucji przemysłowej, kiedy maszyna włączyła się w działanie człowieka, obserwowano spowodowane tym przesunięcie akcentu. W skomplikowanych już realiach technologicznych XXI wieku zmierza się do zintegrowania człowieka z maszyną. Progres techniki wymusza także refleksję etyczną. Konieczne są inicjatywy, które wyznaczą ramy prawne dla nowych rozwiązań. Warto wspomnieć i o tym, że coraz częściej pojawiają się zapowiedzi odnośnie implementacji sztucznej inteligencji w wymiarze sprawiedliwości.
Słowa kluczowe:
Słowa kluczowe: kryminalistyka, rewolucja przemysłowa, nowe technologie, technologiczne nadużycia, prawo, etyka.Bibliografia
A. Przegalińska, P. Oksanowicz, Sztuczna inteligencja. Nieludzka, arcyludzka, Wyd. Znak, Kraków 2020. Google Scholar
B. Hołyst, Kryminologia, wyd. 11, Wolters Kluwer, Warszawa 2016. Google Scholar
Cz. Grzeszyk, Taktyka wykorzystania wyników ekspertyz kryminalistycznych w postępowaniu karnym ze szczególnym uwzględnieniem ekspertyzy daktyloskopijnej [w:] Problematyka etyczna w kryminalistyce. Materiały V Sympozjum Metodologii Kryminalistyki i Nauk Pokrewnych, (red.) Widacki J., Katowice 1984. Google Scholar
G. Böhme, Cywilizacja naukowo-techniczna, „Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne” Tom 2, 2014. Google Scholar
H. Gross, Handbuch fur Untersuchungsrichter, Polizeibeamte, Gendarmen usw, Leuschner & Lubensky, Graz 1893. Google Scholar
H. Kołecki, Zakres i sposób uprawiania kryminalistyki w Polsce, [w:] Kryminalistyka i nauki penalne wobec przestępczości, H. Kołecki (red.), Poznań 2008. Google Scholar
J. Ellul, The Technological System, New York 1980. Google Scholar
J. Kasperkiewicz, Sztuczna inteligencja w służbie wymiaru sprawiedliwości. Problematyka prawna, [w:] Przestępczość teleinformatyczna, (red.) J. Kosiński, Szczytno 2017. Google Scholar
J. Kasprzak, B. Młodziejowski, W. Kasprzak, Kryminalistyka. Zarys sytemu, Warszawa 2015. Google Scholar
J. Kasprzak, Problem tożsamości współczesnej kryminalistyki, [w:] Współczesna kryminalistyka – wyzwania i zagrożenia, (red.) V. Kwiatkowska-Wójcikiewicz, M. Zubańska, Szczytno 2015. Google Scholar
J. Świeczyński, Współczesna technika a przestępczość kryminalna, Problemy Kryminalistyki 1983, nr 159. Google Scholar
J. Widacki (red.), Kryminalistyka, Warszawa 2008 Google Scholar
J. Wójcikiewicz, Scientia auxilium iustitiae (Edmonda Locarda L’enquete criminelle et les methodes scientifique 85 lat później), [w:] Nauka wobec prawdy sądowej, (red.) R. Jaworski, M. Szostak, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005. Google Scholar
J. Wójcikiewicz, V. Kwiatkowska-Wójcikiewicz, Paradygmaty kryminalistyki, [w:] Paradygmaty kryminalistyki, (red.) J. Wójcikiewicz, V. Kwiatkowska-Wójcikiewicz, Kraków 2016. Google Scholar
K. Sławik, Kryminalistyka w związkach z procesem karnym, kryminologią i wiktymologią, Szczecin 2003. Google Scholar
L. Patyjewicz, Postęp naukowo–techniczny a postęp moralny osoby ludzkiej, Zdrowie i Dobrostan 2015, nr 2, rozdz. XXII. Google Scholar
Ł. Załuski, Pani od sztucznej inteligencji, Focus ekstra, nr 1/2021 Google Scholar
M. A. Wasilewska, Z historii walki z przestępczością – wybrane zagadnienia, [w:] Doctrina Multiplex Veritas Una. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Mariuszowi Kulickiemu, Toruń 2004. Google Scholar
M. Nowak, Cybernetyczne przestępstwa – definicje i przepisy prawne, Cyberkłopoty i pułapki sieci 2010, nr 4(113). Google Scholar
M. Szostak, Kryminalistyka w systemie nauk penalnych a problem prawdy sądowej, [w:] Nauka wobec prawdy sądowej. Księga pamiątkowa ku czci profesora Zdzisława Kegla, Wrocław 2005. Google Scholar
M. Zubańska, Nowe technologie w kryminalistyce. Aspekty prawne i kryminalistyczne, Olsztyn 2019. Google Scholar
M. Zubik, Nowe technologie jako wyzwanie i zagrożenie dla prawa, statusu jednostek i państwa, [w:] Prawo wobec nowoczesnych technologii, (red.) P. Girdwoyń, Warszawa 2008. Google Scholar
R. Kmiecik, O prawdzie i prawdziwości ustaleń faktycznych (z rozważań o roli kryminalistyki w przyszłym procesie karnym), [w:] Złota księga jubileuszowa prof. zw. dr honoris causa Brunona Hołysta: ...ale prawdy szukaj w czynie, (red.) B. Sygit, Łódź 2015. Google Scholar
R. Sarkowicz, Etyka prawnicza w obliczu wyzwań, [w:] Filozofia prawa. Normy i fakty, (red.) J. Hołówka, B. Dziobkowski, PWN, Warszawa 2020. Google Scholar
S. Myoo, Paradygmat technologii, [w:] Filozofia technologii, (red.) S. Myoo, J. Hańderek, Lublin 2014. Google Scholar
T. Cyprian, Prawo karne a postęp techniczny, Prawo i Życie 1960, nr 3, s. 70 Google Scholar
T. Hanausek, Kryminalistyka w Polsce przed przełomem wieków, Problemy Współczesnej Kryminalistyki 2001, tom IV. Google Scholar
T. Hanausek, Kryminalistyka w Polsce przełomu wieków, Problemy Kryminalistyki 2001, nr 232. Google Scholar
W. Sobolewski, Laboratoria i instytuty kryminalistyczne. Z okazji dziesięciolecia laboratorium policyjnego w Warszawie, Przegląd Policyjny 1937, nr 5(11). Google Scholar
Z. Melosik, Technologizacja życia i tożsamości w kulturze współczesnej, Studia edukacyjne 2016, nr 38. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
