Analiza i porównanie przepisów prawa polskiego z regulacjami Unii Europejskiej w zakresie zwalczenia prania pieniędzy w cyfrowym świecie
Maksymilian Michał Kuźmicz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieAbstrakt
The article deals with the anti-money laundering (AML) law in the context of current socio-economic changes, especially digitalisation. Firstly, the EU AML system is characterised. It consists of regulations concerning financial sector security, monitoring of transactions, ensuring traceability of resources (5th AMLD), and a limited harmonisation in the area of criminal law (6th AMLD). Secondly, the Polish AML legislation, mostly the AML bill of 2018, the penal code, and the code of criminal procedures, is reviewed in order to access its coherence with the European law. In conclusion, the EU law is implemented by Poland, especially when it comes to the definition of money laundering. However, there are two significant differences. Polish definition of the virtual currency is much more strict, which exclude from the scope of AML law multiple instruments. The second one is the set of entities obliged to disclose beneficial owners. EU AML rules require all legal entities to comply with that duty when in Poland it is limited only to companies not owned by the state, which increase the risk om money laundering.
Słowa kluczowe:
money laundering, criminal law, European law, cybercrimesBibliografia
Akty prawne
Decyzja ramowa Rady 2003/568/WSISW z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym.
Decyzja ramowa Rady 2004/757/WSiSW z dnia 25 października 2004 r. ustanawiająca minimalne przepisy określające znamiona przestępstw i kar w dziedzinie nielegalnego handlu narkotykami.
Decyzja ramowa Rady 2008/841/WSiSW z dnia 24 października 2008 r. w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej.
Decyzja ramowa Rady 2009/948/WSiSW z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie zapobiegania konfliktom jurysdykcji w postępowaniu karnym i w sprawie rozstrzygania takich konfliktów.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie zwalczania prania pieniędzy za pomocą środków prawnokarnych.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniająca dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępująca decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW.
Dyrektywa Rady z dnia 10 czerwca 1991 r. w sprawie uniemożliwienia korzystania z systemu finansowego w celu prania pieniędzy.
Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – tekst ujednolicony (Dz.U. 2020 poz. 971).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego – tekst ujednolicony (Dz.U. 2020 poz. 1575).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny – tekst ujednolicony (Dz.U.2020.0.1444).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego – tekst ujednolicony (Dz.U. 2020 poz. 30).
Dokumenty
Anti-money laundering directive V (AMLD V) - transposition status, https://ec.europa.eu/info/publications/anti-money-laundering-directive-5-transposition-status_en, dostęp 17 marca 2021 r.
Report from the Commission to the European Parliament and the Council on the assessment of the risks of money laundering and terrorist financing affecting the internal market and relating to cross-border activities, COM/2017/0340 final.
Report from the Commission to the European Parliament and the Council on the assessment of the risk of money laundering and terrorist financing affecting the internal market and relating to cross-border activities, COM/2019/370 final.
Orzecznictwo
Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 18 grudnia 2013 r., I KZP 19/13.
Literatura
Barker A., The risks to non-profit organisations of abuse for money laundering and terrorist financing in Serbia, Rada Europy, Strasbourg 2013.
De Vido S., Virtual Currencies: New Challenges to the Right to Privacy? An Assessment under the V AML Directive and the GDPR., “Global Jurist” 2020, nr. 20.2, https://www.researchgate.net/publication/340321952_Virtual_Currencies_New_Challenges_to_the_Right_to_Privacy_An_Assessment_under_the_V_AML_Directive_and_the_GDPR, dostęp 20 marca 2021 r.
Demetis D. S., Technology and Anti-money Laundering: A Systems Theory and Risk-based Approach. Elgar, Cheltenham 2010.
Duyne P., Van C., Illusions and Delusions in Anti-money Laundering Policy, “Crime, Law and Social Change : an Interdisciplinary Journal” 2009 nr. 52.
Haffke L., Fromberger M., Zimmermann P., Cryptocurrencies and Anti-money Laundering: The Shortcomings of the Fifth AML Directive (EU) and How to Address Them., “Journal of Banking Regulation” 2020, nr 1.2, s.125-138, https://link.springer.com/article/10.1057/s41261-019-00101-4, dostęp 20 maraca 2021 r.
Khisamova Z., Concept of Digital Currencies of Central Banks: Main Risks in Observing the Requirements of AML (“Anti-Money Laundering”) and KYC (“Know Your Client”), “Aktualʹnye Problemy ėkonomiki I Prava” 2020, nr. 14, https://www.researchgate.net/publication/345399274_Concept_of_digital_currencies_of_Central_Banks_main_risks_in_observing_the_requirements_of_AML_Anti-Money_Laundering_and_KYC_Know_Your_Client, dostęp 19 marca 2021 r.
Kingston K., Churches and Private Educational Institutions as Facilitator of Money Laundering in Nigeria, “Journal of Advanced Research in Law and Economics” 2011, nr 2, s. 136-142, https://www.researchgate.net/publication/227599616_CHURCHES_AND_PRIVATE_EDUCATIONAL_INSTITUTIONS_AS_FACILITATOR_OF_MONEY_LAUNDERING_THE_CASE_OF_NIGERIA, dostęp 20 marca 2021 r.
Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis, Warszawa 2017.
Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/kodeks-karny-komentarz-aktualizowany-587736803, dostęp 17 marca 2021 r.
Romanowski M., Podział praw podmiotowych na majątkowe i niemajątkowe, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr. 24-38.
Sauer J., Gaming micro-transactions for chance-based items, Senate Printing Unit, Canberra 2018, https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwiWwMzz2MfvAhUyThUIHUBUBUwQFjAAegQIBBAD&url=https%3A%2F%2Fwww.aph.gov.au%2FParliamentary_Business%2FCommittees%2FSenate%2FEnvironment_and_Communications%2FGamingmicro-transactions%2F~%2Fmedia%2FCommittees%2Fec_ctte%2FGamingmicro-transactions%2Freport.pdf&usg=AOvVaw3kabHV3hB9b9CIj9-NT5h2, dostęp 20 marca 2021 r.
Stokes R., Virtual money laundering: the case of Bitcoin and the Linden dollar, “Information and Communication Technology Law” 2012, nr. 3, s. 221-236, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13600834.2012.744225?journalCode=cict20, dostęp 19 marca 2021 r.
Sveinsdóttir Þ., Assessing the Effectiveness of the EU AML Regime: Detecting and Investigating Cases of Trafficking in Human Beings, “New Journal of European Criminal Law” 2018, nr 9.4, https://www.researchgate.net/publication/329150546_Assessing_the_effectiveness_of_the_EU_AML_regime_Detecting_and_investigating_cases_of_trafficking_in_human_beings, dostęp 20 marca 2021 r., dostęp 20 marca 2021 r.
Van Calster G., European Private International Law, Hart, Oxford 2016.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Wolters Kluwer Polska, Warszawa-Kraków 2020.
Decyzja ramowa Rady 2003/568/WSISW z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym.
Decyzja ramowa Rady 2004/757/WSiSW z dnia 25 października 2004 r. ustanawiająca minimalne przepisy określające znamiona przestępstw i kar w dziedzinie nielegalnego handlu narkotykami.
Decyzja ramowa Rady 2008/841/WSiSW z dnia 24 października 2008 r. w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej.
Decyzja ramowa Rady 2009/948/WSiSW z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie zapobiegania konfliktom jurysdykcji w postępowaniu karnym i w sprawie rozstrzygania takich konfliktów.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie zwalczania prania pieniędzy za pomocą środków prawnokarnych.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniająca dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępująca decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW.
Dyrektywa Rady z dnia 10 czerwca 1991 r. w sprawie uniemożliwienia korzystania z systemu finansowego w celu prania pieniędzy.
Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – tekst ujednolicony (Dz.U. 2020 poz. 971).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego – tekst ujednolicony (Dz.U. 2020 poz. 1575).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny – tekst ujednolicony (Dz.U.2020.0.1444).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego – tekst ujednolicony (Dz.U. 2020 poz. 30).
Dokumenty
Anti-money laundering directive V (AMLD V) - transposition status, https://ec.europa.eu/info/publications/anti-money-laundering-directive-5-transposition-status_en, dostęp 17 marca 2021 r.
Report from the Commission to the European Parliament and the Council on the assessment of the risks of money laundering and terrorist financing affecting the internal market and relating to cross-border activities, COM/2017/0340 final.
Report from the Commission to the European Parliament and the Council on the assessment of the risk of money laundering and terrorist financing affecting the internal market and relating to cross-border activities, COM/2019/370 final.
Orzecznictwo
Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 18 grudnia 2013 r., I KZP 19/13.
Literatura
Barker A., The risks to non-profit organisations of abuse for money laundering and terrorist financing in Serbia, Rada Europy, Strasbourg 2013.
De Vido S., Virtual Currencies: New Challenges to the Right to Privacy? An Assessment under the V AML Directive and the GDPR., “Global Jurist” 2020, nr. 20.2, https://www.researchgate.net/publication/340321952_Virtual_Currencies_New_Challenges_to_the_Right_to_Privacy_An_Assessment_under_the_V_AML_Directive_and_the_GDPR, dostęp 20 marca 2021 r.
Demetis D. S., Technology and Anti-money Laundering: A Systems Theory and Risk-based Approach. Elgar, Cheltenham 2010.
Duyne P., Van C., Illusions and Delusions in Anti-money Laundering Policy, “Crime, Law and Social Change : an Interdisciplinary Journal” 2009 nr. 52.
Haffke L., Fromberger M., Zimmermann P., Cryptocurrencies and Anti-money Laundering: The Shortcomings of the Fifth AML Directive (EU) and How to Address Them., “Journal of Banking Regulation” 2020, nr 1.2, s.125-138, https://link.springer.com/article/10.1057/s41261-019-00101-4, dostęp 20 maraca 2021 r.
Khisamova Z., Concept of Digital Currencies of Central Banks: Main Risks in Observing the Requirements of AML (“Anti-Money Laundering”) and KYC (“Know Your Client”), “Aktualʹnye Problemy ėkonomiki I Prava” 2020, nr. 14, https://www.researchgate.net/publication/345399274_Concept_of_digital_currencies_of_Central_Banks_main_risks_in_observing_the_requirements_of_AML_Anti-Money_Laundering_and_KYC_Know_Your_Client, dostęp 19 marca 2021 r.
Kingston K., Churches and Private Educational Institutions as Facilitator of Money Laundering in Nigeria, “Journal of Advanced Research in Law and Economics” 2011, nr 2, s. 136-142, https://www.researchgate.net/publication/227599616_CHURCHES_AND_PRIVATE_EDUCATIONAL_INSTITUTIONS_AS_FACILITATOR_OF_MONEY_LAUNDERING_THE_CASE_OF_NIGERIA, dostęp 20 marca 2021 r.
Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis, Warszawa 2017.
Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/kodeks-karny-komentarz-aktualizowany-587736803, dostęp 17 marca 2021 r.
Romanowski M., Podział praw podmiotowych na majątkowe i niemajątkowe, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr. 24-38.
Sauer J., Gaming micro-transactions for chance-based items, Senate Printing Unit, Canberra 2018, https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwiWwMzz2MfvAhUyThUIHUBUBUwQFjAAegQIBBAD&url=https%3A%2F%2Fwww.aph.gov.au%2FParliamentary_Business%2FCommittees%2FSenate%2FEnvironment_and_Communications%2FGamingmicro-transactions%2F~%2Fmedia%2FCommittees%2Fec_ctte%2FGamingmicro-transactions%2Freport.pdf&usg=AOvVaw3kabHV3hB9b9CIj9-NT5h2, dostęp 20 marca 2021 r.
Stokes R., Virtual money laundering: the case of Bitcoin and the Linden dollar, “Information and Communication Technology Law” 2012, nr. 3, s. 221-236, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13600834.2012.744225?journalCode=cict20, dostęp 19 marca 2021 r.
Sveinsdóttir Þ., Assessing the Effectiveness of the EU AML Regime: Detecting and Investigating Cases of Trafficking in Human Beings, “New Journal of European Criminal Law” 2018, nr 9.4, https://www.researchgate.net/publication/329150546_Assessing_the_effectiveness_of_the_EU_AML_regime_Detecting_and_investigating_cases_of_trafficking_in_human_beings, dostęp 20 marca 2021 r., dostęp 20 marca 2021 r.
Van Calster G., European Private International Law, Hart, Oxford 2016.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Wolters Kluwer Polska, Warszawa-Kraków 2020.
Kuźmicz, M. M. (2021). Analiza i porównanie przepisów prawa polskiego z regulacjami Unii Europejskiej w zakresie zwalczenia prania pieniędzy w cyfrowym świecie. Studia Prawnoustrojowe, (52). https://doi.org/10.31648/sp.6634
Maksymilian Michał Kuźmicz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
