TEMATYKA HAGIOGRAFICZNA I IDEA ŚWIĘTOŚCI STARORUSKIEJ W TWÓRCZOŚCI BORYSA ZAJCEWA

Zoja Kuca

Abstrakt

Ideę świętości w twórczości Borysa Zajcewa można rozpatrywać na czterech płaszczyznach semantycznych: 1) świętość jako świętość, tzn. właściwość cechująca Boga i Jego wybrańców, której osiągnięcie jest dla nich możliwe w procesie theosisu (ubóstwienia); 2) świętość jako numinosum, czyli szczególny wymiar transcendencji, wywołujący w psychice ludzkiej określone przeżycia; 3) świętość jako sacrum, czyli wyższa sfera bytu, ontologiczna rzeczywistość, pierwotne realia objawiające się w hierofaniach; 4) świętość jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju.
Wszystkie te semantyczne płaszczyzny idei świętości obecne są w utworach B. Zajcewa w mniejszym lub większym stopniu. Świętość jako transcendentna właściwość Boga, dostępna w sakramencie theosisu, pojawia się u bohaterów, którzy przechodzą transformację świadomości religijnej. Świętość jako sacrum, w bardziej uogólnionym znaczeniu, również zajmuje istotne miejsce w analizowanych tekstach literackich. Chodzi tu zwłaszcza o sakralizację Rosji przez pryzmat idei Świętej Rusi, ponowne przemyślenie jej podstaw moralnych, przegląd duchowych tradycji. Świętość jako doskonałość człowieka jest obecna w każdym utworze emigracyjnym B. Zajcewa.