AKCENTY FILOZOFICZNE W PROZIE STANISŁAWA LEMA

Jacek Sobota

doi:10.31648/hip.8515

Opublikowane: 2022-12-061

Nr 28 (2022)

AKCENTY FILOZOFICZNE W PROZIE STANISŁAWA LEMA

Jacek Sobota

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31648/hip.8515

Abstrakt

Rok 2021 został w Polsce ogłoszony rokiem Stanisława Lema z powodu przypadającej setnej rocznicy jego urodzin. Jest to dobra okazja do pewnych podsumowań. Artykuł jest próbą zarysowania niektórych aspektów filozoficznych występujących w prozie fantastycznonaukowej Lema. Przede wszystkim problematyka epistemologiczna odnajduje w twórczości autora
Niezwyciężonego swoje interesujące rozwinięcie. Ujęcie tematyki międzycywilizacyjnego kontaktu w takich książkach jak Eden czy Solaris uznawane jest za oryginalny wkład Lema w ideowy dorobek światowej literatury science fiction. Z kolei problematyka ontologiczna łączy się u Lema ze specyficznie pojmowaną „filozofią przypadku”, której genealogii można poszukiwać w meandrach życiorysu pisarza. Świat w jego powieściach (Śledztwo, Katar) działa według zasad indeterminizmu, które odnajdują swoje potwierdzenie we współczesnych koncepcjach filozoficznych i socjologicznych.

Słowa kluczowe:

fantastyka naukowa, epistemologia, ontologia, filozofia przypadku, determinizm, indeterminizm

Inne teksty tego samego autora

Jacek Sobota, Hipotezy pomocnicze , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 6 (2000)
Jacek Sobota, Filozofia fantastyki , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 20 (2014)
Jacek Sobota, Polityczne alianse i mezalianse polskiej literatury fantastycznonaukowej , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 7 (2001)
Jacek Sobota, Fasada i matrioszka , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 20 (2014)
Jacek Sobota, Konieczność niekonieczna , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 7 (2001)
Jacek Sobota, V Krajowa Konferencja "Modelowanie cybernetyczne biologicznych" , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 6 (2000)
Jacek Sobota, STRATEGIE ONTOLOGICZNE W WYBRANYCH UTWORACH LITERACKICH I FILMOWYCH , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 27 (2021)
Jacek Sobota, Pro Memoria , Humanistyka i Przyrodoznawstwo: Nr 11 (2005)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Sobota, J. (2022). AKCENTY FILOZOFICZNE W PROZIE STANISŁAWA LEMA. Humanistyka I Przyrodoznawstwo, (28), 145–163. https://doi.org/10.31648/hip.8515

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Čapek K. (1981), Marsjasz czyli na marginesie literatury, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Gajewska A. (2016), Zagłada i gwiazdy. Przeszłość w prozie Stanisława Lema, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Google Scholar

Geier M. (1989), Eden: elementy semiologii „pozaziemskiej”, tłum. Z. Wawrzyniak, [w:] Lem w oczach krytyki światowej, J. Jarzębski (red.), Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Jarzębski J. (2003), Wszechświat Lema, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Kołakowski L. (1984), Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Wydawnictwo Aneks, Londyn.
Google Scholar

Krajewski M. (2017), Incydentologia, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa.
Google Scholar

Lem S. (1973), Eden, Wydawnictwo Iskry, Warszawa.
Google Scholar

Lem S. (1981), Golem XIV, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Lem S. (1976), Katar, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Lem S. (2013), Sława i fortuna, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Lem S. (1961), Solaris, Wydawnictwo MON, Warszawa.
Google Scholar

Lem S. (1959), Śledztwo, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Lem S. (1962), Wejście na orbitę, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Lem S. (1966), Wysoki Zamek. Wiersze młodzieńcze, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Lem T. (2009), Awantury na tle powszechnego ciążenia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Mayer-Schönberger V., Cukier K. (2014), Big Data. Rewolucja, która zmieni nasze myślenie, pracę i życie, tłum. M. Głatki, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa.
Google Scholar

Motycka A. (2007), Czynności poznawcze w nauce a epistemologia, [w:] Epistemologia współcześnie, M. Hetmański (red.), Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Google Scholar

Orliński W. (2017), Lem. Życie nie z tej planety, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Google Scholar

Płaza M. (2006), O poznaniu w prozie Stanisława Lema, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar

Sloterdijk P. (2011), Kryształowy pałac. O filozoficzną teorię globalizacji, tłum. B. Cymbrowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Stoff A. (1983), Powieści fantastycznonaukowe Stanisława Lema, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Poznań–Toruń.
Google Scholar

Stoff A. (1994), Sposoby stanowienia rzeczywistości niewerystycznej w początkowych partiach utworów science fiction, [w:] Fantastyka, fantastyczność, fantazmaty, A. Martuszewska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
Google Scholar