Wybrane aspekty prawne oraz praktyczne dotyczące ochrony danych osobowych i związane z wykonywaniem pracy na odległość
Abstrakt
Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie problematyki dotyczącej ewolucji funkcjonowania pracy na odległość i prawnych i praktycznych aspektów związanych z ochroną danych osobowych przy jej realizacji od momentu funkcjonowania telepracy, po wykonywanie pracy w formie zdalnej, mając na uwadze okres pandemii Covid-19 oraz podwyższone ryzyko wystąpienia incydentów i naruszeń. Celem artykułu jest również próba odpowiedzi na pytanie, czy wykonywanie pracy w formie zdalnej stanowi szansę, czy zagrożenie dla pracodawcy w aspekcie skutecznego i efektywnego wykonywania zadań przez podległych pracowników adekwatnie do występujących ryzyk w cyberprzestrzeni. Wykonywanie pracy „na odległość” nie jest niczym nowym w polskim porządku prawnym, a statystyki pokazują, że jej wykonywanie od 2009 r. nieznacznie wzrosło, głównie w sektorze prywatnym. W artykule wskazano na szanse i zagrożenia związane z wprowadzeniem tej formy świadczenia pracy. Za jej wprowadzeniem przemawiają głównie korzyści finansowe pracodawcy związane z utrzymaniem pomieszczeń i oszczędności pracowników w zakresie kosztów i czasu dojazdów do pracy, ale również zwiększenie bezpieczeństwa pracowników. Wśród barier występujących głównie w sektorze publicznym zauważyć należy kwestię dotyczącą specyfiki realizowanych zadań (tj. obsługa klientów), czy brak odpowiedniego wyposażenia podmiotów publicznych w sprzęt komputerowy oraz brak właściwego przygotowania pracowników do wykonywania pracy zdalnej adekwatnie do zidentyfikowanych i aktualnych zagrożeń. W artykule podkreślono rolę administratora oraz podmiotu przetwarzającego w celu właściwego i niezwłocznego włączania Inspektora ochrony danych (zwanego dalej IOD) we wszystkie sprawy dotyczące wdrożenia i oceny funkcjonowania zasad i procedur, narzędzi i warunków bezpiecznego świadczenia pracy zdalnej adekwatnie do zagrożeń z uwzględnieniem wymogów określonych m.in. w art. 24, 29 i 32 RODO, jak również zmian legislacyjnych, czy organizacyjnych. Istotną uwagę zwrócono na działania uświadamiające i obowiązki IOD dotyczące udzielania niezbędnych wskazówek, a następnie na jego rolę monitorującą, polegającą na ocenie realizacji wdrożonych zasad wykonywania pracy zdalnej z uwzględnieniem przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur i zasad zgłaszania wszelkich incydentów i naruszeń.
Słowa kluczowe:
prawo, ochrona danych osobowych, praca zdalna, telepraca, Inspektor ochrony danych, bezpieczeństwo informacjiBibliografia
Baranowska I., Nowelizacja kodeksu pracy - praca zdalna i badanie trzeźwości pracowników, Lex/el. 2021, dostęp z dnia 13.11.2023 r.; Google Scholar
Czub-Kiełczewska S., Okiem ID-a: ochrona danych osobowych przy pracy zdalnej, Lex/el. 2020, dostęp z dnia 11.03.2021 r.; Google Scholar
Hady-Głowiak S., Kozłowski D., Dekalog ochrony danych osobowych – stosowanie zasad przetwarzania danych osobowych jako podstawa bezpieczeństwa przetwarzania danych [w:] Bezpieczeństwo informacji w organizacjach (red.) J.Wołejszo, K.Rejman, M. Wilczyńska, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz 2021; Google Scholar
Horbaczewski R., Gdy urzędnik pracuje w domu, hakerowi łatwiej wejść do urzędu, Samorząd i administracja, Lex/el. 2022, dostęp z dnia 10.08.2023 r.; Google Scholar
Jagiełło-Jaroszewska E., Ochrona danych osobowych a telepraca i praca zdalna [w:] Dörre-Kolasa D. (red.), Ochrona danych osobowych w zatrudnieniu, C.H. Beck, Warszawa 2020 r.; Google Scholar
Kryczka S., Praca zdalna pod kontrolą Państwowej Inspekcji Pracy, Lex/el. 2020, dostęp z dnia 13.11.2023 r.; Google Scholar
Krzyszkowska-Dąbrowska M., Praca zdalna. Praktyczny przewodnik, WKP 2020, dostęp z dnia 11.03.2021 r.; Google Scholar
Kuba M., Ochrona danych osobowych w kontekście pracy zdalnej – wybrane zagadnienia, [pod red. Mędrala Małgorzata, Praca zdalna w polskim systemie prawnym], Wolterskluwer, Warszawa 2021, Lex/el. 2021, dostęp z dnia 04.02.2024 r.; Google Scholar
Leśniak G.J., Organizacja pracy zdalnej w firmach pod lupą inspekcji pracy, Lex/el. 2023, dostęp z dnia 5.06.2023 r.; Google Scholar
Marciniak J., Praca zdalna, Lex/el. 2020, dostęp z dnia 11.03.2021 r.; Google Scholar
Marciniak J., Praca zdalna i hybrydowa. Aspekty organizacyjne i prawne, WKP 2023, Lex/el. 2023, dostęp z dnia 13.11.2023 r.; Google Scholar
Marciniak J., Praca zdalna – aspekty prawne, [pod red. Marciniak Jarosław, Praca zdalna i hybrydowa. Aspekty organizacyjne i prawne], Wolterskluwer, Warszawa 2023, Lex/el. 2023, dostęp z dnia 04.02.2024 r. Google Scholar
Mędrala M., Praca zdalna. Komentarz do nowelizacji Kodeksu pracy, WKP 2023, Lex/el. 2023, dostęp z dnia 13.11.2023 r.; Google Scholar
Mędrala M., Praca zdalna w administracji, Lex/el. 2023, dostęp z dnia 13.11.2023 r.; Google Scholar
Nowicki A., Praca zdalna a telepraca – czym się różnią?, INFORLEX - artykuły z Infor.pl 1/2000 z 01.01.2000, data publikacji: 2020-11-09, dostęp z dnia13.11.2023 r.; Google Scholar
Nowicka M., Telepraca - forma elastycznego zatrudnienia, komentarz praktyczny ABC, Lex/el., dostęp z dnia 7.04.2024 r. Google Scholar
Prasolek Ł., Kiełbratowska A., Praca zdalna w praktyce. Zagadnienia prawa pracy i RODO, [pod red. Łukasz Prasołek, Pomoc dla pracodawcy w sprawach pracowniczych w dobie kryzysu. Tarcza antykryzysowa, prawo pracy, RODO, ZUS, PIT], C.H.Beck, Warszawa 2020; Google Scholar
Rotkiewicz M., Praca zdalna naprzemienna - problemem zakres „naprzemienności”, Lex/el. 2023, dostęp z dnia 5.06.2023 r.; Google Scholar
Sakowska-Baryła M., Ochrona danych osobowych w warunkach pracy zdalnej, WKP 2020; Google Scholar
Unterschütz J. Pojęcia telepracy i pracy zdalnej. dotychczasowe doświadczenia i regulacje prawne, [pod red. Mędrala Małgorzata, Praca zdalna w polskim systemie prawnym], Wolterskluwer, Warszawa 2021; Google Scholar
Informacja o wynikach kontroli, Organizacja pracy zdalnej w wybranych podmiotach wykonujących zadania publiczne w związku z ogłoszeniem stanu epidemii, Delegatura NIK w Białymstoku, Warszawa 2021, dostęp z dnia 13.11.2023 r.; Google Scholar
Informacja o wynikach kontroli, Bezpieczeństwo informacji w pracy na odległość i mobilnym przetwarzaniu danych, Delegatura NIK w Olsztynie, Warszawa 2022, dostęp z dnia 13.11.2023 r.; Google Scholar
https://uodo.gov.pl/pl/138/1636, dostęp z dnia 23.02.2021 r.; Google Scholar
https://iodkancelaria.pl/2020/05/05/nowe-wytyczne-uodo-dotyczace-pracy-zdalnej/, dostęp z dnia 13.11.2023 r.; Google Scholar
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/bezpieczenstwo/bezpieczenstwo-pracy-zdalnej-w-urzedach.html dostęp z dnia 19.11.2023 r. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
