Aksjologia samorządowych instytucji oszczędnościowo-kredytowych – czy to jeszcze ma sens?
Abstrakt
Podstawowym celem opracowania było przybliżenie idei (wartości) towarzyszących zakładaniu i działalności samorządowych instytucji oszczędnościowo-kredytowych, a mianowicie komunalnych kas oszczędności (KKO) oraz gminnych kas wiejskich pożyczkowo-oszczędnościowych (GKWPO). Genezą instytucje te sięgają okresu zaborów, natomiast w Polsce międzywojennej KKO były tworzone przez samorząd miejski, powiatowy, wojewódzki, a także przez powoływane w tym celu związki międzykomunalne. Z kolei GKWPO były tworzone przez samorząd gmin wiejskich w województwach centralnej i wschodniej Polski, tj. na obszarze byłej kongresówki. Po wojnie zasadniczo odrodziły się tylko KKO (GKWPO nie wznowiły działalności), ale nie na długo, bo w następstwie reformy bankowej z przełomu lat 40. i 50. XX w., instytucje te zostały zlikwidowane. Co miało również związek z odejściem od idei, a następnie ze zniesieniem, tradycyjnie rozumianego samorządu terytorialnego. Zaufanie, bezpieczeństwo, transparentność w działaniu, prosta i przejrzysta struktura organizacyjna, powiązanie z samorządem terytorialnym jako podmiotem założycielskim i jednocześnie ponoszącym odpowiedzialność za zgromadzone w kasach wkłady (z możliwością rozszerzenia tej odpowiedzialności również na inne zobowiązania kas), oparcie na odrębnych regulacjach prawnych, stanowią ich podstawowe cechy (wartości), które jednocześnie zadecydowały o olbrzymim sukcesie gospodarczym tych instytucji.
Słowa kluczowe:
prawo administracyjne, samorząd terytorialny, komunalne kasy oszczędności, kasy gminne wiejskie pożyczkowo-oszczędnościowe, idee kas oszczędności, aksjologia kas oszczędności, samorządowe instytucje oszczędnościowo-kredytoweBibliografia
Adamski R., Podstawowe zagadnienia związane z funkcjonowaniem komunalnych kas oszczędności, „Ekonomiczne Problemy Usług” 2016, nr 125 (4) Google Scholar
Boroń E., Rozumne oszczędzanie, Skarbona Wiejska 1938, z. 20/21 Google Scholar
Clausen H., Der Einfluß der Gemeinde auf die kommunale Sparkasse: nach dem nordrhein-westfälischen Sparkassengesetz vom 7. Januar 1958, Berlin 2023 Google Scholar
Czajka H., Funkcjonowanie i ustrój prawny powiatowych kas oszczędności w powiecie zamojskim i krasnostawskim w latach 20. i 30. XX w., „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol XXV, 3 Google Scholar
Dolanowski M., Idee przewodnie komunalnych kas oszczędności, „Bank” 1938, nr 12 Google Scholar
Erlenbach E., Sparkassen und Landesbanken auf neuem Weg, Frankfurter Allgemeine Zeitung für Deutschland, 25.07.2001, Nr. 170 Google Scholar
Grabski Z., Rozwój oszczędności, [w:] Pięć lat na wspólnym froncie gospodarczym 1926-1931, Tom I, Warszawa 1931 Google Scholar
Hamdan M. (Hsg.), Landscheidt Ch. (Hsg.), Sparkassengesetz Nordrhein-Westfalen. Kommentar, München 2024 Google Scholar
(brak wskazanego autora) Historia oszczędzania w ciągu wieków (streszczenie broszury prof. historii starożytnej uniwersytetu oxfordzkiego L. Myresʼa, „Przegląd Oszczędnościowy” 1937 nr 1 Google Scholar
Hoppenstedt D.H. , Die Sparkassen-Finanzgruppe: Deutschlands modernster und Leistungsfähigster Finanzdienstleister, „Kommunalwirtschaft”, Sonderausgabe, Mai 2004 Google Scholar
Immenga U., Rudo J., Die Beurteilung von Gewährträgerhaftung und Anstaltslast der Sparkassen und Landesbanken nach dem EU-Beihilferecht, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden 1997 Google Scholar
Kaczanowski M., Dzieje oszczędności w Polsce, Samorządowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1934 Google Scholar
ks. P. Skarga P., Kazanie o miłosierdziu trzecie [w:] Pisma Wszystkie, Tom IV, oprac. S. FR. Michalski-Iwiński przy współudziale A.A. Kryńskiego, Warszawa 1926 Google Scholar
Lenartowicz R., Działalność gminnych kas wiejskich pożyczkowo-oszczędnościowych w województw. Centralnych i wschodnich do dnia 31-go grudnia 1926 roku, Czasopismo Kas Oszczędności 1927, nr 10 Google Scholar
Mały Rocznik Statystyczny za 1939, Warszawa 1939 Google Scholar
Mały słownik języka polskiego, red. S. Skorupka, H. Auderska, Z. Łempicka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969 Google Scholar
Mühlmeyer J., Richard W., Betriebslehre der Banken und Sparkassen - kompetenzorientiert, Merkur Verlag Rinteln 2024 Google Scholar
Ossowski J., Chrzest, miłosierdzie i rozwój społecznych instytucji finansowych w Polsce, „Pieniądz i Więź” 2016, nr 4(73) Google Scholar
Rocznik Statystyczny za 1949 rok, Warszawa 1950 Google Scholar
Ruczkowski P., Gminne kasy wiejskie pożyczkowo-oszczędnościowe w Drugiej Rzeczypospolitej, Monografie Wydziału Prawa Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2009 Google Scholar
Ruczkowski P., Komunalne instytucje oszczędnościowo-kredytowe w latach 1945-1953 (ustrój prawny, działalność, likwidacja), Monografie Wydziału Prawa Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2010 Google Scholar
Ruczkowski P., Komunalne kasy oszczędności w Drugiej Rzeczypospolitej - ustrój prawny i działalność, Studium Generale Sandomiriense, Sandomierz 2010 Google Scholar
Ruczkowski P., Restytucja komunalnych kas oszczędności po akcesji Polski do Unii Europejskiej, [w:] A. Piotrowska-Piątek, P. Ruczkowski (red.), Wyzwania w systemie bankowym w XXI w., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2009 Google Scholar
Sakłak S., Komunalne kasy oszczędności, a wychowanie społeczne, „Oszczędność” 1935, nr 14 Google Scholar
Sikora J., Lokalne układy społeczne, [w:] S. Wykrętowicz (red.), Samorząd w Polsce - istota, forma, zadania, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2004 Google Scholar
(brak wskazanego autora) Warunki ułatwiające akcję propagandy oszczędności w GKPO, „Skarbona Wiejska” 1937, z. 9 Google Scholar
Wielki słownik języka polskiego PWN u-ż, red. nauk. S. Dubisz, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2018 Google Scholar
Włodarski Ł., Funkcjonowanie systemu Sparkasse w Niemczech, „Prawo Bankowe” 2001, nr 3 Google Scholar
Ziobrowski L., O propagandzie idei oszczędności, „Kwartalnik Kas Oszczędności” 1929, nr 2 Google Scholar
