Opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej nieruchomości (opłata retencyjna) jako instrument zarządzania zasobami wodnymi

Anna Ostrowska

Abstrakt

Elementem zarządzania zasobami wodnymi jest zarządzanie wodami deszczowymi i roztopowymi, wymagające wprowadzenia i stosowania rozwiązań systemowych w obszarach zagadnień ekologicznych, ekonomicznych i społecznych. Podstawową zasadą polityki w zakresie zagospodarowania wód opadowych i roztopowych powinno być zapobieganie szybkiemu odprowadzaniu tych wód z terenów zurbanizowanych oraz zwiększenie zdolności retencyjnej tych terenów. Realizacja tego celu odbywa się bezpośrednio poprzez instrumenty administracyjnoprawne uzupełniane instrumentami ekonomicznymi, tworzącymi system opłat i kar. Opłaty i kary są obowiązkowymi płatnościami za korzystanie z poszczególnych elementów i składników środowiska. Stanowią przymusowe publicznoprawne daniny za korzystanie ze środowiska, które ustawodawca państwowy nakłada na podmioty korzystające ze środowiska, zarówno w celu ograniczania tego korzystania, jak i w celu gromadzenia środków na finansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska. Jednym z nich jest opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej nieruchomości (opłata retencyjna), która ma wspomóc proces zapobiegnia „uszczelnianiu” gruntów. Inspirację do napisania niniejszego artykułu stanowi waga zagadnienia, jakim jest cel i podstawa wprowadzenia tej opłaty do systemu prawa, ale także brak pogłębionej, doktrynalnej analizy kluczowych dylematów związanych z materialnoprawnymi oraz procesowymi aspektami jej nakładania, występowanie rozbieżności w orzecznictwie sądowym i w praktyce organów administracji. Przy pisaniu niniejszego tekstu posłużono się klasyczną metodą prawnodogmatyczną – analizy przepisów prawa, poglądów przedstawicieli doktryny prawa oraz orzecznictwa sądów administracyjnych. W artykule podjęto próbę wyjaśnienia wątpliwości i sporów dotyczących zarówno celu, jak i przesłanek nałożenia opłaty retencyjnej oraz rozstrzygnięcia dylematów związanych z procesowymi aspektami jej nakładania. W konkluzji stwierdzono, że samo wprowadzenie opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej nieruchomości z pewnością nie wpłynie stymulująco na gospodarkę wodami opadowymi i roztopowymi, ale w połączeniu z nowymi instrumentami zarządzania zasobami wodnymi o charakterze reglamentacyjnym jest właściwym krokiem w kierunku zmiany świadomości społecznej oraz zainicjowania bardziej odpowiedzialnego podejścia dysponentów  nieruchomości, w tym inwestorów, do tej problematyki.