Dopuszczalność wniosku o własne ubezwłasnowolnienie
Abstrakt
Zarówno w doktrynie i orzecznictwie spór wywołuje kwestia możliwości złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie przez osobę zainteresowaną. Wymienione ograniczenie zdolności postulacyjnej osoby zainteresowanej wprawdzie jest zgodne z literalnym brzmieniem przepisu art. 545 § 1 k.p.c., ale rodzi poważne wątpliwości na gruncie prawa konstytucyjnego. Analizy wymaga kwestia, czy z przepisów regulujących legitymację do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie (art. 545 k.p.c.) i ustalających krąg osób, które z mocy prawa są uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie (art. 546 k.p.c.), da się wyprowadzić pośrednio uprawnienie do złożenia wniosku o własne ubezwłasnowolnienie. W doktrynie i w orzecznictwie trafnie akcentuje się prymat wykładni językowej nad pozostałymi rodzajami wykładni, tj. systemowej i celowościowej. Jednocześnie przyjmuje się słusznie, że w wyjątkowych sytuacjach wolno odstąpić od literalnego znaczenia przepisu. Może to mieć miejsce, gdy wykładnia językowa pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią innych norm, prowadzi do absurdalnych z punktu widzenia społecznego lub ekonomicznego konsekwencji, rażąco niesprawiedliwych rozstrzygnięć lub pozostaje w oczywistej sprzeczności z powszechnie akceptowanymi normami moralnymi. Niewątpliwie, sytuację procesową osób niepełnosprawnych należy postrzegać przez pryzmat godności człowieka. Wobec powyższego, aby rozstrzygnąć problematykę możliwości złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie przez osobę, której ten wniosek dotyczy, należy powołać się nie tylko na wykładnię prawa, ale również na argumentację natury aksjologicznej i funkcjonalnej. Należy mieć również na uwadze, iż w prawie międzynarodowym kładzie się nacisk na wdrożenie regulacji, które poszerzyłyby ochronę praw i wolności osób chorych psychicznie, upośledzonych lub uzależnionych we wszystkich sferach życia, w tym ułatwieniu dostępu do sądu.
Słowa kluczowe:
postępowanie cywilne, osoba niepełnosprawna, uprawnienia do zgłoszenia wniosku, choroba psychicznaBibliografia
Banaszak B., Jabłoński M., [w:] J. Boć (red.), Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Kolonia Limited, Wrocław 1998. Google Scholar
Complak K., O prawidłowe pojmowanie godności osoby ludzkiej w porządku RP, [w:] B. Banaszak, A. Preisner (red.), Prawa i wolności obywatela w Konstytucji RP, C.H. Beck, Warszawa 2002. Google Scholar
Complak K., Uwagi o godności człowieka oraz jej ochrona w świetle nowej konstytucji, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 5. Google Scholar
Czech B., [w:] K. Piasecki, A. Marciniak (red.), Kodeks postępowania cywilnego, t. 3, C.H. Beck, Warszawa 2012. Google Scholar
Flaga-Gieruszyńska K., [w:] A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2012. Google Scholar
Garlicki L., [w:] L. Garlicki, M. Zubik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2016. Google Scholar
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Wolters Kluwer, Warszawa 2018. Google Scholar
Górski A., [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Wolters Kluwer, Warszawa 2011. Google Scholar
Granat M., Prawo konstytucyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2019. Google Scholar
Gudowski J., [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, C.H. Beck, Warszawa 2016. Google Scholar
Jędrejek G., Legitymacja procesowa w postępowaniu cywilnym, Wolters Kluwer, Warszawa 2019. Google Scholar
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe, C.H. Beck, Warszawa 2004. Google Scholar
Lubiński K., Postępowanie o ubezwłasnowolnienie, Wyd. Prawn., Warszawa 1979. Google Scholar
Ludwiczak L., Ubezwłasnowolnienie w polskim systemie prawnym. Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne, LexisNexis, Warszawa 2012. Google Scholar
Mazurek F., Godność osoby ludzkiej jako wartość absolutna, „Rocznik Nauk Społecznych” 1993. Google Scholar
Mazurek F., Godność osoby ludzkiej jako źródło praw człowieka i obywatela, „Civitas et Lex” 2014, nr 1. Google Scholar
Mazurek F., Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Wyd. KUL, Lublin 2001. Google Scholar
Pruś P., [w:] M. Manowska (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, C.H. Beck, Warszawa 2011. Google Scholar
Redelbach A., Natura praw człowieka. Strasburskie standardy ich ochrony, TNOiK, Toruń 2001. Google Scholar
