Rytualny pocałunek narzeczonych jako przyrzeczenie zawarcia małżeństwa (C. Th. 3.5.6 = C. 5.3.16 - a. 335)
Abstrakt
Tekst poświęcony jest konstytucji Konstantyna Wielkiego z 335 r. skierowanej do pierwszego wikariusza Hiszpanii: Tiberianusa. Jej fragment, wraz z interpretatio znany jest z Codex Theodosianis z 438 r. (C. Th. 3.5.6) oraz z Codex Iustinianus z 534 r. (C. 5.3.16). Regulacja ta dotyczyła losu rzeczy, którymi obdarowali się narzeczeni w przypadku śmierci jednego z przyszłych nupturientów. Konstytucja ta przewidywała, że rzeczy darowane przez narzeczonego zaręczonej z nim kobiecie, jeśli wymienili oni rytualny pocałunek, w połowie przypaść miały narzeczonej a reszta dziedzicom zmarłego w jakimkolwiek stopniu. Jeśli zaś nie doszło do tego pocałunku, całość darów miała być zwrócona narzeczonemu lub jego dziedzicom. W przypadku, gdy narzeczona darowała coś narzeczonemu (co jak podkreśla zachowany tekst konstytucji było rzadkością), a jedno z nich zmarło przed zawarciem małżeństwa, całość miała być zwrócona narzeczonej lub jej dziedzicom, bez względu na to, czy pocałunek miał miejsce. Autor analizuje krótko historyczny i społeczny kontekst wydania konstytucji, biorąc pod uwagę spostrzeżenia Jacobusa Gothofredusa (1587-1652), twórcy jedynego wczenonowożytnego komentarza do Kodeksu Teodozjusza oraz uwagi Christiana Ulricha Grupena (1692-1767), zbierającego dorobek wczesnonowożytnej jurysprudencji dotyczący C. Th. 3.5.6 = C. 5.3.16. W tekście uwzględniono również ustalenia psychologii ewolucyjnej i antropologii na temat roli pocałunku w przypadku związków heteroseksualnych. W konkluzjach autor wskazuje na znaczenie prawne rytualnego pocałunku między narzeczonymi według C. Th. 3.5.6 = C. 5.3.16.
Słowa kluczowe:
Konstantyn Wielki; constitutio principis: C. Th. 3.5.6 = Breviarium Alaricianum 3.5.5 = C. 5.3.16; Interpretatio ad C. Th. 3.5.6; osculum; psychologia ewolucyjna; antropologiaBibliografia
Abbondanza R., Alciato, Andrea, [w:] A. M. Ghisalberti [et al.] (red.), Dizionario biografco degli Italiani, t. 2, Instituto della Enciclopedia Italiana, Roma 1960, http://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-alciato_(Dizionario-Biografco)/. Google Scholar
Alciato A., ΠΑΡΕΡΓΩΝ Iuris Libri VII, Apud S. Gryphium, Lugduni 1544. Google Scholar
Angelides G., ‘Osculo interveniente‘, [w:] E. Von Caemmerer [et al.] (red.), Xenion. Festschrift für P. J. Zepos, Katsikalis, Athen–Freiburg–Köln 1973, vol. 1. Google Scholar
Arce J., ¿”Hispalis” o “Emerita”? A propósito de la capital de la “Diocesis Hispaniarum” en el siglo IV d.C, „Habis” 2006, nr 33. Google Scholar
Arjava A., Women and Law in Late Antiquity, Oxford University Press, Oxford 1998. Google Scholar
Barnes Th. D., The New Empire of Diocletian and Constantine, Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1982. Google Scholar
Beaucamp J., Le statut de la femme à Byzance (IVe–VIIe siècle), vol. 2: Les pratiques sociales, De Boccard, Paris 1992. Google Scholar
Benincasa Z., ‘Deductio in domum mariti’ a zawarcie ‘iustum matrimonium’, „Zeszyty Prawnicze” (UKSW) 2013, nr 13(2). Google Scholar
Botticini M., Siow A., Why Dowries?, „American Economic Review” 2003, nr 93(4). Google Scholar
Buss D. M., Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka?, [tłum.] M. Orski, Gdańskie Wyd. Psychologiczne, Gdańsk 2001. Google Scholar
Buss D. M. (red.), The Handbook of Evolutionary Psychology, John Wiley & Sons, Hoboken 2005. Google Scholar
Buss D. M. (red.), The Handbook of Evolutionary Psychology, vol. 1–2, John Wiley & Sons, Hoboken 2015. Google Scholar
del Carmen Lázaro Guillamón M., Los esponsales y el beso. Desde Roma hasta su supervivencia en la Corona de Castilla, Minim, Valencia 2002. Google Scholar
Chenon E., Recherches historiques sur quelques rites nuptiaux, Sirey, Paris 1912 (Extrait de la Nouvelle Revue historique de droit français et étranger). Google Scholar
Coma Fort J. M., Codex Theodosianus: historia de un texto, Dykinson, Madrid 2014. Google Scholar
Corcoran S., Emperor and Citizen in the Era of Constantine, [w:] E. Hartley, J. Hawkes, M. Henig (red.), Constantine the Great. York’s Roman Emperor, York Museums and Gallery Trust, York 2006. Google Scholar
di Cintio L., L’«Interpretatio Visigothorum» al «Codex Theodosianus». Il libro IX, LED, Google Scholar
Milano 2013. Google Scholar
di Cintio L., Fonti normative nella Lex Romana Visigothorum. Leges et iura, „SDHI” 2016, nr 83 Google Scholar
Abbondanza R., Alciato, Andrea, [w:] A. M. Ghisalberti [et al.] (red.), Dizionario biografco degli Italiani, t. 2, Instituto della Enciclopedia Italiana, Roma 1960, http://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-alciato_(Dizionario-Biografco)/. Google Scholar
Alciato A., ΠΑΡΕΡΓΩΝ Iuris Libri VII, Apud S. Gryphium, Lugduni 1544. Google Scholar
Angelides G., ‘Osculo interveniente‘, [w:] E. Von Caemmerer [et al.] (red.), Xenion. Festschrift für P. J. Zepos, Katsikalis, Athen–Freiburg–Köln 1973, vol. 1. Google Scholar
Arce J., ¿”Hispalis” o “Emerita”? A propósito de la capital de la “Diocesis Hispaniarum” en el siglo IV d.C, „Habis” 2006, nr 33. Google Scholar
Arjava A., Women and Law in Late Antiquity, Oxford University Press, Oxford 1998. Google Scholar
Barnes Th. D., The New Empire of Diocletian and Constantine, Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1982. Google Scholar
Beaucamp J., Le statut de la femme à Byzance (IVe–VIIe siècle), vol. 2: Les pratiques sociales, De Boccard, Paris 1992. Google Scholar
Benincasa Z., ‘Deductio in domum mariti’ a zawarcie ‘iustum matrimonium’, „Zeszyty Prawnicze” (UKSW) 2013, nr 13(2). Google Scholar
Botticini M., Siow A., Why Dowries?, „American Economic Review” 2003, nr 93(4). Google Scholar
Buss D. M., Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka?, [tłum.] M. Orski, Gdańskie Wyd. Psychologiczne, Gdańsk 2001. Google Scholar
Buss D. M. (red.), The Handbook of Evolutionary Psychology, John Wiley & Sons, Hoboken 2005. Google Scholar
Buss D. M. (red.), The Handbook of Evolutionary Psychology, vol. 1–2, John Wiley & Sons, Hoboken 2015. Google Scholar
del Carmen Lázaro Guillamón M., Los esponsales y el beso. Desde Roma hasta su supervivencia en la Corona de Castilla, Minim, Valencia 2002. Google Scholar
Chenon E., Recherches historiques sur quelques rites nuptiaux, Sirey, Paris 1912 (Extrait de la Nouvelle Revue historique de droit français et étranger). Google Scholar
Coma Fort J. M., Codex Theodosianus: historia de un texto, Dykinson, Madrid 2014. Google Scholar
Corcoran S., Emperor and Citizen in the Era of Constantine, [w:] E. Hartley, J. Hawkes, M. Henig (red.), Constantine the Great. York’s Roman Emperor, York Museums and Gallery Trust, York 2006. Google Scholar
di Cintio L., L’«Interpretatio Visigothorum» al «Codex Theodosianus». Il libro IX, LED, Milano 2013. Google Scholar
