„Tożsamość kościoła” jako kryterium uznania sprawy za sprawę „wewnętrzną” kościołów i związków wyznaniowych w wyrokach niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego. Kilka uwag krytycznych
Paweł Polaczuk
Abstrakt
Autor analizuje rozumowanie niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego dotyczące wykładni zwrotu „swoje sprawy” (sprawy własne) z art. 137 ust. 3 Konstytucji Weimarskiej w zw. z art. 140 Ustawy Zasadniczej. W wyrokach z 16 października 1968 r. (BVerGE 24,236) z 21 września 1976 r. (BVerfGE 42, 312) Trybunał odsyła do pozakonstytucyjnego pojęcia tożsamości kościoła jako kryterium uznania określonej sprawy za przynależną do spraw wewnętrznych kościoła z „natury rzeczy”. Spory dotyczące tych spraw są wyłączone spod władztwa jurysdykcyjnego państwa w prawie publicznym Republiki Federalnej Niemiec. Analiza rozumowań Trybunału ujawnia jednak liczne niedostatki. Zdaniem autora, pojęcie tożsamości kościoła nie uściśla formuły natury rzeczy w sposób adekwatny do powojennych warunków ustrojowych. Jakkolwiek Trybunał bada oddziaływania aktywności kościoła w sferze „zewnętrznej”, to czyni to w oparciu nieobiektywne, historyczne źródła i umowy administracyjne. Wykładni pojęcia „swoje sprawy” ciąży także odstąpienie od odniesienia się do zakresów art. 4 Ustawy Zasadniczej i inkorporowanego do tego aktu normatywnego art. 137 ust. 3 Konstytucji Weimarskiej.
Słowa klucze: wolność wyznania, sumienia i światopoglądu, kościół, związek wyznaniowy, konstytucja, tożsamość kościoła, spór publicznoprawny, wykładnia
Słowa kluczowe:
wolność wyznania, sumienia i światopoglądu, kościół, związek wyznaniowy, konstytucja, tożsamość kościoła, spór publicznoprawny, wykładniaBibliografia
Czernak G., Rechtsnatur und Legitimation der Verträge zwischen Staat und Religionsgemeinschaften, „Der Staat” 2000, t. 39. Google Scholar
Huber E.R., Deutsche Verfassungsgeschichte (seit 1789), Band IV, Die Weimarer Reichsverfassung, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart–Berlin–Köln–Mainz 1981. Google Scholar
Isak A., Selbstverständnis der Kirchen und Religionsgemeinschaften und seine Bedeutung für die Auslegung staatlichen Rechts, Duncker und Humblot Verlag, Berlin 1994. Google Scholar
Kästner K.H., Staatliche Justizhoheit und religiöse Freiheit. Über die Frage nach der staatlichen Kompetenz zur Rechtsschutzgewährung im Wirkungsbereich der Kirchen und Religionsgemeinschaften, J.C.B. Mohr, Tübingen 1991. Google Scholar
Knopp F., Schenke W.R., Schenke R.P. (red.), Verwaltungsgerichtsordnung. Kommentar, 13. Auflage, C.H. Beck, München 2013. Google Scholar
Mikat P., Das Verhältnis von Kirche und Staat im Lande Nordrhein-Westfalen in Geschichte und Gegenwart, Springer Verlag, Wiesbaden 1966. Google Scholar
Munsonius H., Quo vadis Staatskirchenrecht – Aktuelle Fragen an das Verhältnis von Staat und Kirche in Deutschland, „Die Öffentliche Verwaltung” 2013, z. 3. Google Scholar
Polaczuk P., Głośne dzwony kościelne jako szkodliwe oddziaływanie na środowisko w niemieckim porządku prawnym. Kilka uwag, „Studia Prawnoustrojowe” 2021, nr 54. Google Scholar
Polaczuk P., O autonomii szpitala należącego do Kościoła. Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego RFN w tzw. sprawie szpitali wyznaniowych, [w:] A. Bauknecht, P. Polaczuk (red.), Prawne i etyczne problemy współczesnej medycyny, epubli GmbH, Olsztyn 2018. Google Scholar
Polaczuk P., Zarządzający szpitalem podmiotem wolności wyznania. Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego RFN w tzw. Sprawie Goch, [w:] A. Bauknecht, P. Polaczuk (red.), Prawne i etyczne problemy współczesnej medycyny, epubli GmbH, Google Scholar
Olsztyn 2018. Google Scholar
Weiβ W., Gleichheit oder Privilegien? – Zur Stellung öffentlich-rechtlicher Religionsgemeinschaften, „Kritische Vierteljahresschrift für Gesetzgebung und Rechtswissenschaft (KritV)” 2000, nr 83(1). Google Scholar
